Foto van de Week

15 februari 2021: Hij is misschien niet zo beroemd als de Komeet van Halley, maar komeet 252P/LINEAR kan nog steeds heel indrukwekkend zijn! Eind maart 2016 naderde de komeet de aarde dichter dan welke andere komeet ook uit de geschiedenis - iets meer dan 5,3 miljoen kilometer ver, heel dischtbij vergeleken met Halley's dichtste nadering van 87 miljoen kilometer. Komeet 252P / LINEAR is niet langwerpig uitgerekt met een klassieke staart, maar is in plaats daarvan zichtbaar als een zachte ronde gloed, groen getint door moleculen van twee atomen koolstof die fluoresceren in het zonlicht. Deze opname uit april 2016 legt de duidelijk groene komeet vast: je kunt hem net boven de Melkweg zien, tussen de sterrenboog van de melkweg en de Very Large Telescope (VLT) Unit Telescope in het midden van het beeld. ESO's VLT bevindt zich op de Paranal-sterrenwacht in Chili, een ideale locatie om kometen te spotten. Paranal is een ...

8 februari 2021: NGC 6902, ontdekt in 1836 door John Herschel, is een prachtig spiraalstelsel dat zich op een afstand van meer dan 130 miljoen lichtjaar bevindt in het sterrenbeeld Sagittarius, de Boogschutter. Deze opname is gemaakt met MUSE, het Multi Unit Spectroscopic Explorer-instrument dat is bevestigd aan een van de vier 8,2-meter telescopen die samen de VLT vormen. De foto toont het melkwegstelsel vanuit een uniek perspectief. Als je inzoomt naar het centrum van dit stelsel, laat de afbeelding een centrale ring zien waar de oranje gloed van intensieve stervorming zichtbaar is. Binnen deze ring ligt een zwakke en kleine balk van sterren, in blauw te zien. Onderzoekers ontdekten dat sterren daarin verschillend zijn verdeeld afhankelijk van hun leeftijd, waarbij jongere sterren uitgelijnd zijn langs de balk en oudere sterren meer verspreid. Deze verdeling van jonge en oude sterren in de centrale balk van NGC 6902 bevestigen voorspellingen die jaren geleden zijn ...

1 februari 2021: Deze prachtige foto van de zuidelijke hemel is gemaakt door ESO-fotoambassadeur Petr Horálek vanaf het ESO Paranal Obervatorium in Chili. Petr was niet als enige op Paranal. Linksonder in de afbeelding, naast een hulptelescoop van de Very Large Telescope Interferometer (VLTI), staan ​​astrofotografen Yuri Beletsky en Babak Tafreshi, beiden ook fotoambassadeurs van ESO. Je ziet het duo onder een hemel vol verbluffend mooie verschijnselen. De heldere, overheersende band van de Melkweg strekt zich dwars over de hemel uit. Helemaal bovenaan staat de Gumnevel (Gum 12), zichtbaar als een rode gloed. De Grote Magelhaense Wolk, een satellietstelsel van de Melkweg, is een bijzonder heldere vlek rechts van het midden - net onder Canopus, de helderste ster zowel in deze opname als in het zuidelijke sterrenbeeld Carina. Een prachtige groene en roodachtige glans is ook zichtbaar aan de onderkant van de afbeelding, die lijkt op te stijgen uit de horizon. Dit fenomeen ...

25 januari 2021: De weg naar het La Silla-observatorium van ESO in de Chileense Atacama-woestijn lijkt te buigen rond de berg, om zo te botsen met de neerwaartse helling van de Melkweg in deze Foto van de Week. Kleine gele lampen verlichten de weg regelmatig; het gebruik van koplampen is verboden op deze wegen in de schemering omdat zelfs gedimd licht de telescopische observaties kan verstoren. Dit gebied heeft daarom één van de donkerste nachthemels op aarde. De duisternis, grote hoogte en de resulterende droge lucht maken van La Silla een uitstekende locatie voor astronomie. In de voorgrond van dit beeld presteert de Deense 1,54-meter telescoop zijn nachtelijke observaties. Zijn instrumenten laten astronomen toe om primeurs te realiseren. Bijvoorbeeld in 2005, toen astronomen de nagloeiers observeerden van korte gammaflitsen en toonden dat deze flitsen waarschijnlijk veroorzaakt worden door de dramatische botsing van twee neutronensterren, terwijl in 2006 de telescoop onderdeel was van een ...

18 januari 2021: Ver van enige beschaving, diep in het dorre, bergachtige terrein van de Atacama-woestijn in Chili, staan vier steunpilaren van de moderne astronomie: de enorme en hoekige behuizingen van de unittelescopen (UTs), die deel uitmaken van ESO’s Very Large Telescope. De oranje gloed van de zon die gluurt boven de horizon is geen partij voor het lichtspel in de hemel erboven. Met honderden miljarden sterren strekt de boog van de Melkweg zich uit over het panorama, naar beneden zakkend tot aan de horizon. Het gevlekte uitzicht van ons thuissterrenstelsel bestaat dankzij de grote wolken van interstellair stof, die het verre sterrenlicht tegenhouden. Heldere sterren, hemellichamen en andere fenomenen in onze kosmische omgeving hangen zoals lantaarns in de Chileense hemel, verlicht door etherische rode en groene airglow. Alleen kan elke UT magnifieke observaties van het heelal maken vanuit hun thuis in het Paranal-Observatorium van ESO – maar de vier telescopen kunnen ...

11 januari 2021: Dit beeld werd genomen met het MUSE-instrument van ESO’s Very Large Telescope (VLT) en toont het verafgelegen spiraalstelsel NGC 1097, een schoolvoorbeeld van een nucleaire ring met starburst. Het bevindt zich op 45 miljoen lichtjaren van de aarde, in het Oven sterrenbeeld, en de ring ligt in het centrum van het sterrenstelsel. Het is maar zo’n 5,000 lichtjaren in doorsnede, overschaduwd door de volle grootte van zijn gaststelsel, dat zich meer dan tienduizenden lichtjaren uitstrekt buiten zijn middelpunt. De donkere banen die zichtbaar zijn in dit MUSE-beeld tonen stof, gas en puin van het sterrenstelsel (of mogelijk van een satellietstelsel), die, alsof door een trechter, naar het superzwaar zwart gat in het midden gesluisd worden. Dit proces verwarmt de omliggende materie en vormt een accretieschrijf rond het zwarte gat, wat grote hoeveelheden aan energie loslaat in de omliggende regio. Nabijgelegen stof wordt verwarmd en sterformatie versnelt in de buurt ...

4 januari 2021: De Very Large Telescope (VLT) van ESO is één van de meest geavanceerde optische en infrarood observatoria in de wereld. Deze magnifieke astronomische speurder bestaat uit een reeks van vier individuele unittelescopen – de grootste cilindrische koepels zijn zichtbaar in dit beeld – waarvan elk een primaire spiegel bezit die 8,2-meter in diameter is. Wat er ook deel van uitmaakt zijn vier beweegbare 1,8-meter diameter hulptelescopen – de comparatief kleine witte ronde koepels die zich links van de unittelescopen bevinden. De VLT draagt bij aan baanbrekende observaties en ontdekkingen, zoals het nemen van de eerste foto van een extrasolaire planeet en het observeren van de zichtbare tegenhanger van een bron van gravitatiegolven. In deze foto rusten de telescopen, hun oogleden gesloten terwijl ze sluimeren in het Paranal-Observatorium van ESO in Chili – maar ’s avonds ontwaken ze om het universum te bestuderen en om meer fantastische ontdekkingen te maken.

28 december 2020: De wonderen van het heelal wekken al sinds het begin der tijden ontzag. Duizenden jaren geleden observeerden oude beschavingen hemellichamen om de seizoenen en de tijd te bepalen, ter inspiratie voor mythen en verhalen, en om de kosmos om hen heen te begrijpen. Moderne sterrenkijkers zijn op dezelfde manier gefascineerd door de schoonheid en het mysterie van de nachthemel. Sinds de opkomst van vroege vormen van fotografie worden al camera’s op de hemel gericht, in de hoop om het spektakel van een donkere hemel bezaaid met talloze speldenprikjes van licht vast te leggen. Maar de eerste ster werd pas in 1850 gefotografeerd. In de decennia die volgden werd steeds complexere camera-apparatuur ontwikkeld, en beelden van hemellichamen en fenomenen gemaakt door gebruik te maken van licht uit het hele elektromagnetische spectrum zijn sindsdien de hoeksteen van de moderne sterrenkunde. Deze prachtige foto van de glitterende boog van de Melkweg gezien door ...

21 december 2020: Met het einde van het ongewone jaar 2020 in zicht, sturen wij jullie en al jullie families de beste wensen! Dit jaar was ongetwijfeld voor velen een uitdaging, en hier bij ESO hebben we ons ingespannen om ons aan deze ongekende tijd aan te passen. Na een pauze van een paar maanden zijn we weer begonnen met beperkte wetenschappelijke operaties in onze observatoria in Chili, onder strikte veiligheidsmaatregelen. Terwijl onze telescopen en instrumenten hun observaties hervatten, blijven we geïnspireerd raken door de wonderen van het heelal, en kijken we ernaar uit om meer fascinerende sterrenkundige ontdekkingen met jullie te delen. Namens iedereen bij het European Southern Observatory wensen we je een veilig en gezond einde van het jaar en een schitterende start van 2021!

14 december 2020: De antennes van het Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), waar ESO partner in is, lijken in deze Foto van de Week een griezelige, intens groene tint uit te stralen. ALMA ligt op het hoge, geïsoleerde Chajnantorplateau in de Chileense Atacamawoestijn, en lijkt de perfecte plek voor vriendelijke buitenaardse wezens om te landen en contact te maken. Maar iets veel alledaagser is verantwoordelijk voor deze buitenaardse groene gloed. Het licht komt van indicatielampjes die laten zien of het voor personeel veilig is om de antennes te benaderen. Een groen licht zoals in de foto betekent dat dit veilig is. Een buitenaardse wereld is echter wel zichtbaar boven de antennes. Linksboven in de foto, in de heldere Chileense lucht, zijn twee felle sterren naast elkaar te zien in de band van de Melkweg. Deze sterren worden vaak “de Aanwijzers” genoemd, omdat ze richting de diamant van het Zuiderkruis (Crux) rechts van hen ...

7 december 2020: Deze foto, gemaakt door ESO fotoambassadeur Petr Horálek, kijkt vanaf ESO’s Paranal Observatorium in Chili naar het westen. Het felle object in midden van de foto is de Maan, daar iets linksboven bevindt zich de geringde planeet Saturnus, en rotsachtig Mercurius er linksonder. Saturnus en Mercurius samen kunnen vanaf sommige breedtegraden lastig te zien zijn met het blote oog, maar deze adembenemende foto legt ze prachtig vast, ondanks het relatief felle licht van de nabije maan. Het lijkt alsof de stoffige Melkweg de hemel horizontaal in tweeën splitst, bovenin een met sterren bezaaide nachtlucht, en onderin de laatste tekenen van de zon. Veel beroemde nevels zijn te zien in dit kosmische gordijn, zoals de Lagunenevel, Kattenklauwnevel en Trifidnevel. De afzonderlijke telescopen in deze foto vormen samen ESO’s Very Large Telescope (VLT), ‘s werelds meest geavanceerde optische en infrarood observatorium. De VLT bestaat uit vier grote Unit Telescopes, elk met een ...

30 november 2020: De weg naar het Paranal-Observatorium lijkt op een rivier van licht die stroomt door het droge, buitenaardse landschap van Noord-Chili, maar is een levenslijn voor de faciliteit. Gesitueerd in één van de meest afgezonderde locaties in de wereld om te genieten van de extreem lage lichtpollutie, kan het observatorium enkel bereikt worden langs deze weg, dat zijn eenzame weg baant doorheen het kalme, barre terrein. Boven op de berg in de verte, Cerro Paranal genaamd, is het mogelijk om de kleine vormpjes van de VLT Survey Telescope en alle vier de unittelescopen (UTs) — die deel uitmaken van ESO’s Very Large Telescope — te zien. Ondanks dat ze klein lijken in deze Foto van de Week, zijn deze telescopen van dichtbij echte kolossen – enkel al de spiegel van een UT strekt zich uit over meer dan acht meter! Deze foto werd genomen vanuit het uitzichtpunt van een andere ESO-faciliteit, ...

23 november 2020: De duizenden nieuwgevormde sterren in het hart van NGC 5236 werden afgebeeld met het MUSE-meetinstrument, dat gehecht is aan de Very Large Telescope van ESO in het Chileense Paranal-Observatorium. NGC 5236, bekend als het Zuidelijk Windmolenstelsel, kreeg zijn naam door zijn prachtige spiraalarm configuratie en zijn locatie in het sterrenstelsel Hydra aan de hemelevenaar. Felle gebieden van sterformatie lichten het sterrenstelsel op, inclusief het gebied hier getoond, in het centrum van het sterrenstelsel. Met de juiste omstandigheden, en veelvoorkomend in het midden van de spiraalarm van een sterrenstelsel, kunnen koude moleculaire wolken – voornamelijk samengesteld uit waterstofgas – instorten en zich omvormen tot nieuwe sterren. In grotere wolken kan het branden van een nieuwe ster een domino-effect veroorzaken, wat het begin vormt van de instorting van nog meer gas uit de omgeving en zo nog meer nieuwe sterren met zich meebrengt. In het midden van een sterrenstelsel zijn er ...

16 november 2020: Rechts op dit plaatje, genomen in het noorden van Chili, rijst de opvallende boog van de Melkweg op boven de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), waarvan ESO een partner is. Ondanks het adembenemende uitzicht, is de gloed van ons thuissterrenstelsel niet het enige interessante licht dat te zien is. De foto toont ook, op de boog links, een zwakke verlichting van de nachthemel in de regio van de ecliptica direct tegenover de zon. Dit fenomeen staat bekend als gegenschein (Duits voor “tegenschijn”) en wordt gecreëerd door interplanetair stof in het buitenste deel van het zonnestelsel – afkomstig van kometen en gebroken asteroïden – die inkomend zonlicht verstrooien. In de meeste delen van de wereld worden fenomenen zoals gegenschein, of de verbazingwekkende boog van de Melkweg, verborgen door lichtvervuiling van artificiële lichtbronnen. Sommige schattingen tonen aan dat meer dan 80% van de bevolking leeft onder een dergelijke vervuilde hemel, ...

9 november 2020: Op het eerste gezicht is deze foto zowel ontzagwekkend als intimiderend, met enorme lichtstralen die op een verschrikkelijk kosmisch wapen lijken. Gelukkig is dat niet het geval! Op deze ESO Foto van de Week staat iets veel onschuldigers: een mengsel van gas, stof en krachtige lasers. De Carinanevel, een van de grootste nevels in de zuidelijke nachthemel, is een perfect kijkdoel voor ESO’s Very Large Telescope (VLT). In deze afbeelding verschijnt de nevel als een verbluffende roze wolk in de heldere lucht boven ESO’s Paranal-observatorium in Chili, de thuisbasis van de VLT. De Carinanevel is een enorme wolk van stof en gas. De sterren in de nevel ioniseren dit gas waardoor het gloeit. Het hypermoderne Adaptive Optics systeem dat geïnstalleerd is op een van de 8.2-meter unittelescopen (UTs) van de VLT is hier volledig in bedrijf. De oranje laserstralen worden van de UTs de atmosfeer in gestuurd, waar ze natriumdeeltjes ...

2 november 2020: Het buitenaardse karakter van deze foto, gemaakt bij ESO’s Very Large Telescope (VLT) in Noord-Chili, wordt veroorzaakt door een combinatie van natuurlijke en kunstmatige lichtverschijnselen. In dit vluchtige beeld is een halo om de maan te zien in een zeldzame bewolkte lucht boven ESO’s Paranal Observatorium. Dit optische fenomeen ontstaat wanneer maanlicht gebroken wordt door miljoenen kleine ijskristallen en waterdruppels in de omringende atmosfeer. Deze halo’s komen redelijk vaak voor, maar ze hebben nogal wat licht nodig om te verschijnen. De maan moet zich in een specifieke positie ten opzichte van de aarde en zon bevinden om genoeg licht te reflecteren om een ring als deze te produceren. Deze specifieke halo bestaat uit meerdere gekleurde banden die op dezelfde manier gevormd worden als een regenboog — licht van verschillende golflengtes wordt in verschillende mate gebroken. Wit licht wordt dus opgebroken in zijn bestanddelen, en door dispersie ontstaat een spectrum ...

26 oktober 2020: De New Technology Telescope (NTT) van ESO heeft de bekende aanblik van drie van onze planetaire buren vastgelegd toen wetenschappelijke operaties weer beperkt begonnen aan het La Silla Observatorium in de Chileense Atacamawoestijn. De beelden van de drie helderste planeten die die nacht zichtbaar waren, Jupiter, Mars en Saturnus, werden gemaakt terwijl het operatieteam het veelzijdige EFOSC2-instrument van de NTT testte. De subtiele oranje, gele en rode tinten van de drie planeten zijn te zien door beelden te combineren die door het instrument zijn vastgelegd met vijf verschillende filters. Deze Foto van de week is een montage van de beelden van de drie planeten. De relatieve afmetingen in de montage zijn evenredig aan de hoekgrootte van de planeten aan de hemel. Mars lijkt vrij groot en helder omdat hij in oppositie stond toen de foto gemaakt werd. Dat wil zeggen dat de aarde tussen Mars en de zon in stond. ...

19 oktober 2020: Winternachten op het Chajnantorplateau lijken soms enorm afgezonderd, maar het wonder van een aantal van de droogste en donkerste nachten ter wereld is absoluut iets om te delen. Deze afbeelding laat twee van de 66 antennes zien waar het Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) uit bestaat, waar ESO partner in is, terwijl ze samenwerken om de lucht te observeren in millimeter- en submillimetergolflengtes. Deze golflengtes zijn notoir moeilijk waar te nemen, omdat waterdamp in de atmosfeer dit type licht absorbeert en voorkomt dat het de grond bereikt. Om het toch te zien moeten telescopen op heel hoge altitudes geplaatst worden, waar de lucht droger en doorlatender is. Voor ALMA betekent dit een hoogte van 5000 meter. Boven de twee telescopen hangt het sterrenbeeld Orion (De Jager), te herkennen aan zijn kenmerkende sterrenriem. Zijn schouder wordt aangeduid door de rode superreus Betelgeuze, aan de rechterkant van de foto, iets minder dan ...

12 oktober 2020: In deze in het oog springende Foto van de Week beslaan heldere sterrensporen de hemel boven de ESO-sterrenwacht La Silla in Chili. Zulke sporen worden gevormd doordat de aarde om zijn as tolt – de rotatie van de aarde maakt dat sterren lijken te bewegen door de hemel en langzaam perfecte concentrische bogen en cirkels traceren tijdens deze schijnbeweging. Een foto zoals deze heeft daarom een lange belichtingstijd nodig om zo het verstrijken van de tijd vast te leggen. In het midden van dit beeld staat de ontmantelde Zweedse-ESO Submillimetertelescoop en links in het beeld, op de berg, staat de 3,6-meter telescoop van ESO, badend in een gloed van activiteit. Deze telescoop verzorgt HARPS (de High Accuracy Radial velocity Planet Searcher), die exoplaneten zoekt door kleine “wiebelende” bewegingen van de gastheersterren op te meten terwijl de planeten rondzweven in hun banen.

5 oktober 2020: Beelden zoals deze tonen de beweging van onze planeet doorheen de ruimte. De aarde bewandelt niet enkel een elliptisch pad rond de zon, maar draait ook rond zijn as – en het is deze roterende beweging die verantwoordelijk is voor dit adembenemend uitzicht. Terwijl de aarde roteert, lijkt het alsof de sterren boven veranderen van positie en zich door de hemel verplaatsen in lange bogen, wat deze mooie sterrensporen creëert, gecentreerd omheen de zuidelijke hemelpool. Om deze schijnbare verplaatsing van de sterren te kunnen vastleggen, nam fotograaf Fred Kamphues meerdere foto’s met lange belichting en stapelde ze opeen, wat zorgde voor deze opmerkelijke foto. De geïllumineerde weg beneden leidt naar het Paranal-observatorium, thuisbasis van ESO’s Very Large Telescope (VLT). In dit beeld kunnen twee van de vier unittelescopen (UT’s) en de VST gezien worden op de top van de berg (Cerro Paranal). Het zijn de laserstralen van één van deze ...