Komunikaty prasowe

15 listopada 2017: Planeta o rozmiarach Ziemi i umiarkowanej temperaturze została odkryta w odległości 11 lat świetlnych od Układu Słonecznego. Odkrycia dokonał zespół naukowców korzystający z unikatowego instrumentu HARPS do poszukiwania planet. Nowy świat ma oznaczenie Ross 128 b i jest drugą pod względem odległości planetą o przyjaznej temperaturze odkrytą po Proximie b. Jest także najbliższa planeta odkryta wokół nieaktywnego czerwonego karła, co zwiększa prawdopodobieństwo, że planeta potencjalnie nadaje się do życia. Ross 128 b będzie jednym z głównych celów dla Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT), który będzie w stanie poszukiwać biomarkerów w atmosferach planet.

3 listopada 2017: Obserwatorium ALMA w Chile wykryło pył wokół Proximy Centauri, najbliższej gwiazdy względem Układu Słonecznego. Nowe obserwacje ujawniły świecenie od zimnego pyłu w obszarze pomiędzy odległościami od Proximy Centauri do jednej do czterech odległości Ziemi od Słońca. Dane wskazują także na występowanie jeszcze chłodniejszego zewnętrznego pasa złożonego z pyłu i mogą sugerować istnienie rozwiniętego systemu planetarnego. Struktury te są podobne do znacznie większych pasów w Układzie Słonecznym. Naukowcy sądzą, że są zbudowane z cząstek skalistych i lodowych, którym nie udało się uformować planet.

25 października 2017: Na tym gigantycznym zdjęciu gromady Galaktyk w Piecu o uwagę rywalizują niezliczone galaktyki, niektóre dostrzegalne jedynie jako drobne punkty świetlne, a inne dominujące na pierwszym planie. Jedną z nich jest galaktyka soczewkowata NGC 1316. Turbulentna przeszłość tego najbardziej zbadanego obiektu pozostawiła w nim delikatną strukturę pętli, łuków i pierścieni, które udało się astronomom sfotografować najlepiej z dotychczasowych badań. Wykorzystano do tego VLT Survey Telescope (VST). To zadziwiająco głębokie zdjęcie pokazuje także miriady słabych obiektów i słabe światło wewnątrz gromady.

16 października 2017: Wiele teleskopów ESO w Chile wykryło pierwszego optycznego odpowiednika dla źródła fal grawitacyjnych. Te historyczne obserwacje sugerują, że unikalny obiekt jest wynikiem zlania się (ang. merger) dwóch gwiazd neutronowych. Kataklizmiczne następstwa tego typu zdarzenia - od dawna przewidywane zjawiska zwane kilonowymi – rozprzestrzeniają we Wszechświecie ciężkie pierwiastki, takie jak złoto i platyna. Niniejsze odkrycie, opisane w kilku publikacjach w czasopiśmie „Nature” i innych magazynach, dostarcza także najsilniejszego jak dotąd dowodu na to, że krótkotrwałe błyski gamma są powodowane przez zderzenia gwiazd neutronowych.

2 października 2017: Obserwacje wykonane przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) i prowadzonej przez ESA misji Rosetta, ujawniły występowanie organicznego halonowego gazu freonu-40 wokół gwiazdy i wokół komety. Halony powstają na Ziemi w procesach organicznych. Jest to pierwsze ich wykrycie w przestrzeni międzygwiazdowej. Odkrycie sugeruje, że halony organiczne mogą nie być dobrymi wskaźnikami życia, jak do tej pory miano nadzieję, ale za to mogą być istotnym składnikiem materii, z której formują się planety. Wyniki badań, które ukażą się w czasopiśmie „Nature Astronomy”, uwypuklają wyzwania jakie są w poszukiwaniach molekuł, które mogą być wskaźnikami życia poza Ziemią.

27 września 2017: Spektakularna mgławica planetarna NGC 7009, znana jako Mgławica Saturn, wyłania się z ciemności niczym seria baniek mydlanych o dziwnych kształtach rozświetlonych odcieniami różu i błękitu. Kolorowe zdjęcie zostało uzyskane potężnym instrumentem MUSE na teleskopie VLT, który należy do ESO. Wykonano je w ramach badań mających na celu opracowanie po raz pierwszy mapy pyłu wewnątrz mgławicy planetarnej. Mapa, która pokazuje bogactwo zawiłych struktur w pyle, w tym takich jako otoczki, halo, czy dziwne struktury o kształtach fal, pomoże astronomom w zrozumieniu, w jaki sposób mgławice planetarne uzyskują swoje dziwne kształty i symetrie.

20 września 2017: Astronomowie wykorzystali sieć ALMA do uzyskania niesamowicie pięknego obrazu delikatnej bańki materii rozwianej wokół egzotycznej czerwonej gwiazdy U Antliae. Obserwacje te pomogą astronomom w lepszym zrozumieniu, w jaki sposób gwiazdy ewoluują podczas późniejszych stadiów swoich cyklów życia.

13 września 2017: Astronomowie korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT wykryli tlenek tytanu w atmosferze planety pozasłonecznej (egzoplanety). Dokonano tego po raz pierwszy. Odkrycie wokół planety WASP-19b, należącej do kategorii gorących jowiszów, umożliwiła moc instrumentu FORS2. Dało nam unikatowe informacje o składzie chemicznym oraz strukturze temperatury i ciśnienia w atmosferze tego nietypowego, bardzo gorącego świata. Wyniki ukażą się dzisiaj w czasopiśmie „Nature”.

1 września 2017: 1 września 2017 r. Xavier Barcons ostał ósmym Dyrektorem Generalnym ESO, przejmując stanowisko po swoim poprzedniku, którym był Tim de Zeeuw, sprawujący tę funkcję od 2007 r. Barcons zaczyna swoją pracę w ciekawych dla ESO czasach. Budowa Ekstremalnie Wielkiego Teleksopu (ELT) szybko postępuje, a pierwsze światło teleskop ma uzyskać w 2024 r.

30 sierpnia 2017: ALMA została wykorzystana do wykrycia turbulentnych rezerwuarów zimnego gazu otaczających odległą galaktykę gwiazdotwórczą. Dzięki wykryciu po raz pierwszy CH+, badania otwierają nowe okno na eksplorację krytycznej epoki powstawania gwiazd we Wszechświecie. Występowanie tej molekuły daje nowe informacje na temat sposobu, w jaki galaktyki przedłużały swój okres gwałtownego formowania się gwiazd. Wyniki badań ukażą się w czasopiśmie „Nature”.

23 sierpnia 2017: Dzięki należącemu do ESO interferometrowi VLTI, astronomowie uzyskali najbardziej szczegółowy w historii obraz gwiazdy – czerwonego nadolbrzyma o nazwie Antares. Wykonano także pierwszą mapę prędkości materii w atmosferze gwiazdy innej niż Słońce. Mapa pokazała niespodziewane turbulencje w niezmiernie rozległej atmosferze gwiazdy Antares. Wyniki opublikowano w czasopiśmie „Nature”.

16 sierpnia 2017: Obserwacje „galaktyk meduzowatych” przy pomocy należącego do ESO teleskopu VLT ujawniły nie znany wcześniej sposób na czerpanie paliwa przez czarne dziury. Wydaje się, że mechanizm ten produkuje gazowe „macki”, a nowo narodzone gwiazdy, od których pochodzi przezwisko dla tego rodzaju galaktyk, umożliwiają dotarcie gazu w centralne rejony galaktyk, żywiąc czarną dziurę, która znajduje się w każdej z galaktyk i powoduje ich jasne świecenie. Wyniki badań ukazały się dzisiaj w czasopiśmie „Nature”.

2 sierpnia 2017: Teleskop Główny nr 4 (Yepun), wchodzący w skład teleskopu VLT, został przekształcony w pełni adaptacyjny teleskop. Po ponad dekadzie planowania, budowy i testowania, nowe urządzenie optyki adaptacyjnej (adaptatywnej) o nazwie Adaptive Optics Facility (AOF), uzyskało pierwsze światło z instrumentem MUSE. Otrzymano niesamowicie ostre obrazy mgławic planetarnych i galaktyk. Połączenie AOF i MUSE tworzy jeden z najbardziej zaawansowanych i najpotężniejszych systemów technologicznych kiedykolwiek zbudowanych dla astronomii naziemnej.

27 lipca 2017: Dzięki nowym obserwacjom przy pomocy należącego do ESO teleskopu VST, astronomowie odkryli trzy różne populacje niemowlęcych gwiazd w gromadzie w Mgławicy Oriona. To niespodziewane odkrycie dodaje nowy, bardzo ważny aspekt, do zrozumienia w jaki sposób formują się takie gromady. Odkrycie sugeruje, ze powstawanie gwiazd może zachodzić falami, z których każda zachodzi w znacznie szybszej skali czasowej niż do tej pory przypuszczano.

19 lipca 2017: Stacja MASCARA (Multi-site All-Sky CAmeRA) w Obseratorium La Silla w Chile uzyskała pierwsze światło. To nowe urządzenie będzie poszukiwać tranzytujących egzoplanet, w trakcie ich przechodzenia na tle gwiazd macierzystych. Ma utworzyć katalog celów dla przyszłych, dokładniejszych obserwacji planet pozasłonecznych.

11 lipca 2017: Podczas uroczystości w Canberze podpisano porozumienie rozpoczynające dziesięcioletnie partnerstwo strategiczne pomiędzy ESO, a Australią. Partnerstwo wzmocni projekty ESO, zarówno naukowo, jak i technicznie, a astronomom australijskim i przemysłowi tego kraju da dostęp do Obserwatorium La Silla Paranal. Może być też pierwszym krokiem w kierunku stania się przez Australię krajem członkowskim ESO.

5 lipca 2017: Należący do ESO teleskop VLT wykonał zdjęcie wspaniałej galaktyki spiralnej z poprzeczką Messier 77. Fotografia pokazuje piękno obiektu, prezentując jego lśniące ramiona krzyżujące się z pasmami pyłu, ale nie zdradza burzliwej natury tej galaktyki.

14 czerwca 2017: Dwie słynne mieszkanki nieba pozują razem z mniej znanym sąsiadem na nowym, gigantycznym, trzygigapikselowym zdjęciu z VLT Survey Telescope (VST), należącego do ESO. Po prawej znajduje się słaby, świecący obłok gazu o nazwie Sharpless 2-54, znana Mgławica Orzeł w centrum, a Mgławica Omega po lewej. To kosmiczne trio stanowi zaledwie fragment wielkiego kompleksu gazu i pyłu, w którym nowe gwiazdy rodzą się do życia i rozświetlają swoje otoczenie.

8 czerwca 2017: ALMA obserwowała gwiazdy takie jak Słońce, w bardzo wczesnym stadium ich formowania się i odnalazła ślady izocyjanianu metylu – chemicznego składnika życia. Jest to pierwsza w historii detekcja tej molekuły prebiotycznej w pobliżu protogwiazd typu słonecznego, takich z których wyewoluował nasz Układ Słoneczny. Odkrycie może pomóc astronomom w zrozumieniu w jaki sposób powstało życie na Ziemi.

30 maja 2017: Dzisiaj podpisano kontrakty na wyprodukowanie 39-metrowego zwierciadła głównego Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT). Nastąpiło to podczas uroczystej ceremonii w siedzibie ESO koło Monachium. Niemiecka firma SCHOTT wyprodukuje odlewy segmentów zwierciadła, a francuska firma Safran Reosc je wyszlifuje, zamontuje i przetestuje. Umowa na szlifowanie odlewów zwierciadła jest drugim pod względem wielkości kontraktem na budowę ELT i trzecim pod tym względem kiedykolwiek przyznanym przez ESO.