Komunikat prasowy

ESO podpisało kontrakty na gigantyczne lustro główne teleskopu ELT

30 maja 2017

Dzisiaj podpisano kontrakty na wyprodukowanie 39-metrowego zwierciadła głównego Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT). Nastąpiło to podczas uroczystej ceremonii w siedzibie ESO koło Monachium. Niemiecka firma SCHOTT wyprodukuje odlewy segmentów zwierciadła, a francuska firma Safran Reosc je wyszlifuje, zamontuje i przetestuje. Umowa na szlifowanie odlewów zwierciadła jest drugim pod względem wielkości kontraktem na budowę ELT i trzecim pod tym względem kiedykolwiek przyznanym przez ESO.

Unikatowy system optyczny Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT) składa się z pięciu zwierciadeł, z których każde reprezentuje własne inżynieryjne wyzwania. 39-metrowe zwierciadło główne, które będzie składać się z 798 pojedynczych sześciokątnych segmentów mierzących po 1,4 metra, będzie największym wykonanym w historii dla teleskopu optycznego. Razem segmenty będą zbierać dziesiątki milionów razy więcej światła niż ludzkie oko [1].

Kontrakty na wyprodukowanie i wyszlifowanie segmentów zwierciadła głównego ELT zostały dzisiaj podpisany przez Dyrektora Generalnego ESO, Tima de Zeeuw, oraz wysokich rangą przedstawicieli firm SCHOTT i Safran Reosc, należącej do Safran Electronics & Defense, w obecności kluczowych pracowników ESO. Pierwszy kontrakt (z firmą SCHOTT) podpisali Christoph Fark, Wiceprezes Wykonawczy Zaawansowanej Optyki oraz Thomas Westerhoff, Dyrektor Strategiczny Marketingu Zerodur. Drugi z kontraktów (z firmą Safran Reosc) podpisał Philippe Rioufreyt, Kierownik Wykonawczy.

Tim de Zeeuw wyraził swoje zadowolenie z obecnego postępu prac przy ELT: „To były nadzwyczajne dwa tygodnie! Zobaczyliśmy odlewanie zwierciadła wtórnego ELT, a potem, w piątek, mieliśmy zaszczyt gościć Prezydent Chile, Michelle Bachelet, na uroczystości z okazji wmurowania kamienia węgielnego pod budowę ELT. A teraz dwa wiodące na świecie europejskie przedsiębiorstwa rozpoczynają pracę nad gigantycznym zwierciadłem głównym teleskopu, co jest przypuszczalnie największym wyzwaniem z wszystkich etapów.”

798 sześciokątnych segmentów, które razem będą tworzyć zwierciadło główne ELT, zostanie wyprodukowanych z mało rozszerzalnego materiału ceramicznego Zerodur® [2] przez firmę SCHOTT. Wcześniej firma SCHOTT uzyskała także kontrakty na produkcję wielkich zwierciadeł wtórnego i trzeciego rzędu, a materiał ten jest także używany do deformowalnego zwierciadła czwartego rzędu, które obecnie znajduje się w trakcie konstrukcji.

Gdy odlewy zwierciadła będą gotowe, zostaną przekazane firmie Safran Reosc, aby zaprojektować elementy montażowe, nadać ostateczny kształt i wyszlifować segmenty, zintegrować je z systemem wspierającym i wykonać testy optyczne przed dostarczeniem do ESO. Podczas procesu szlifowania każdy z segmentów będzie wygładzany aż jego powierzchnia nie będzie miała nieregularności większych niż około 10 nanometrów – nie więcej niż biedronka, gdyby każdy z segmentów miał rozmiary Francji!

Aby pokonać wyzwanie związane z dostarczeniem tak dużej liczby wyszlifowanych segmentów w ciągu siedmiu lat, Safran Reosc będzie produkować z tempem wynoszącym w maksimum jedno zwierciadło dziennie. Utworzy nowy zakład w swojej fabryce w Poitiers, specjalizującej się w produkcji najnowocześniejszego sprzętu optycznego i optoelektronicznego [3].

Nowa umowa z Safran Reosc jest drugim pod względem wielkości kontraktem na budowę ELT i trzecim pod względem wielkości podpisanym kiedykolwiek przez ESO [4]. Safran Reosc dodatkowo zaprojektuje, wyszlifuje i przetestuje zwierciadło wtórne i zwierciadło trzeciego rzędu dla teleskopu ELT, a obecnie produkuje powłoki deformowalnych zwierciadeł o grubości 2 mm, które będą obejmować zwierciadło czwartego rzędu.

Zarówno SCHOTT, jak i Safran Reosc, mają długą i udaną historię zaangażowania w projekty ESO. Wspólnie wyprodukowały wiele optycznych elementów, w tym 8,2-metrowego zwierciadła główne dla Teleskopów Głównych wchodzących w skład Bardzo Dużego Teleskopu.

Teleskop ELT jest obecnie budowany na Cerro Armazones niedaleko Obserwatorium Paranal Paranal w północnym Chile. Ma uzyskać pierwsze światło w 2024 roku.

Uwagi

[1] Segmenty zwierciadła głównego ELT zostaną zamontowane na wspólnej strukturze wspierającej i wyposażone w czujniki brzegowe – najdokładniejsze kiedykolwiek użyte w teleskopie – które będą nieustannie mierzyły położenie segmentów względem sąsiednich i, co pozwoli im pracować razem, aby tworzyć perfekcyjny system obrazujący.

[2] Zerodur® jest wyrafinowanym materiałem, który prawie wcale nie ma rozszerzalności termicznej, nawet poddany dużym zmianom temperatury, jest mocno odporny chemicznie i można go szlifować z dużą precyzją. Warstwa odbijająca, wykonana z aluminium lub srebra, będzie napylona na ekstremalnie gładką powierzchnię krótko przez rozpoczęciem działania teleskopu. Wiele znanych teleskopów ze zwierciadłami Zerodur® działa stabilnie od dziesięcioleci, w tym Bardzo Duży Teleskop (VLT) w Chile.

[3] Ostatecznie zostanie wyprodukowanych i wyszlifowanych do 931 segmentów, w tym 133 jako zestaw konserwacyjny, co pozwoli na sukcesywne wymontowywanie segmentów, ich zamienianie i napylanie w trakcie działania ELT.

[4] Dwoma pozostałymi kontraktami są umowy na budowę kopuły i głównej struktury ELT oraz europejskich anten ALMA.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Więcej informacji o teleskopie ELT
• Więcej informacji o firmie SCHOTT
• Więcej informacji o firmie Safran Electronics & Defense
• Zobacz najnowsze wiadomości i komunikaty rpasowe o ELT
• Pytania i odpowiedzi na temat ELT
• Zdjęcia i filmy o ELT

Kontakt

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1717