Zdjęcie tygodnia

2 maja 2016: Glistening against the awesome backdrop of the night sky above ESO’s Paranal Observatory, four laser beams project out into the darkness from Unit Telescope 4 (UT4) of the Very Large Telescope (VLT); they mark the first use of multiple lasers at ESO and they are the most powerful laser guide stars ever used in astronomy. Some 90 kilometres up in the atmosphere, the lasers excite atoms of sodium, creating artificial stars for the telescope’s adaptive optics systems. Modern telescopes use adaptive optics systems to compensate for the blurring effect of the Earth’s atmosphere. To do this, the telescope needs to be able to see a bright reference star while it is observing its main target. However, there is not always a suitably bright star nearby, so astronomers use lasers to create artificial stars exactly where they need them. Sodium atoms high in the atmosphere are made to glow by the ...

25 kwietnia 2016: Astronomowie odkryli nowego naturalnego satelitę okrążającego planetoidę pasa głównego (130) Elektra — najmniejszy obiekt widoczny na tym zdjęciu. Zespół, którym kierował Bin Yang (ESO, Santiago, Chile), wykonał zdjęcie korzystając z instrumentu ekstremalnej optyki adaptatywnej, SPHERE, zainstalowanego na Teleskopie Głównym nr 3 w należącym do ESO zespole teleskopów VLT na Cerro Paranal w Chile. Ten nowy, drugi mały księżyc wokół (130) Elektra, ma około 2 kilometrów średnicy i otrzymał tymczasowe oznaczenie S/2014 (130) 1, czyniąc (130) Elektra systemem potrójnym. Dzięki niespotykanej czułości i rozdzielczości przestrzennej instrumentu SPHERE, zespół obserwował także inną potrójną planetoidę pasa głównego: (93) Minerva. Planetoidy są pozostałościami po obiektach, z których uformowały się planety typu ziemskiego we wczesnym okresie istnienia Układu Słonecznego. Badając planetoidy z wieloma księżycami ma kluczowe znaczenie, ponieważ mechanizmy ich powstawania mogą dostarczyć informacji o powstawaniu planet i ewolucji, których nie da się uzyskać innymi metodami. Korzystając z danych zebranych przy pomocy SPHERE, zespół wywnioskował, ...

18 kwietnia 2016: Gdy Słońce wschodzi nad Cerro Paranal w Chile, wypełniając niebo wspaniałymi odcieniami koloru pomarańczowego, dwóch członków ESO Fulldome Expedition, Babak Tafreshi (po lewej) i Yuri Beletsky (po prawej), przygotowują swoje trójnogi i aparaty fotograficzne na przyjście dnia. Nad sylwetką chilijskich gór do zdjęć pozują miło uśmiechnięty sierp Księżyca oraz jasna planeta Wenus. Dzięki zjawisku zwanemu światłem popielatym, widoczna jest cała tarcza Księżyca oświetlona światłem odbitym od Ziemi. Sylwetka teleskopu na pierwszym planie to Teleskop Pomocniczy (AT), część Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) w Obserwatorium Paranal. Moment świtu został sfotografowany przez Fotograficznego Ambasadora ESO Petra Horáleka, podczas jego udziału w ESO Fulldome Expedition, która wykonuje spektakularne zdjęcia do użytku w Supernova Planetarium & Visitor Centre, które jest obecniew trakcie budowy obok siedziby ESO w Garching koło Monachium w Niemczech.

11 kwietnia 2016: Teleskop Pomocniczy wchodzący w skład Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) w Obserwatorium Paranal w Chile wydaje się patrzeć na świecącą zielono-szmaragdowym blaskiem kometę 252P/LINEAR. Kometa 252P/LINEAR, odkryta w kwietniu 2000 r., jest względnie nowym przybyszem w wewnętrznym Układzie Słonecznym, podróżującym pomiędzy orbitą Jowisza, a orbitą Ziemi. Kilka dni temu, w marcu 2016 r., przeszła szczególnie blisko Ziemi, w odległości zaledwie 5,2 miliona kilometrów, co jest piątym najbliższym przelotem komety. Nadal można ją podziwiać na półkuli południowej. Zielony kolor pochodzi o fluorescencyjnego gazu opartego na węglu, który otacza kometę To piękne zdjęcie zostało wykonane przez Ambasadora Fotografii ESO Babaka A. Tafreshiego. Właśnie zaczął ESO’s Fulldome Expedition, podczas której wykona więcej spektakularnych fotografii w obserwatoriów ESO i nocnego nieba półkuli południowej.

4 kwietnia 2016: The faint light extending up from the horizon just below centre of this photo is known as zodiacal light, caused by sunlight scattering from cosmic dust in the plane of our Earth’s orbit. A second band of light can be seen at the horizon on the lower left. This red light is airglow, produced by the Earth’s atmosphere. Airglow is caused by processes taking place in the upper atmosphere, including cosmic rays, recombining photoionized atoms, and various chemical reactions between oxygen, nitrogen, hydroxyl, sodium, and lithium atoms. The third and final band is the Milky Way, our home galaxy, high in the sky. This band consists of billions of stars of all kinds. Many of them are hidden to the human eye behind large layers of interstellar dust, giving the Milky Way its characteristically mottled look. At the centre of the image stands ESO Photo ambassador Babak Tafreshi, watching the ...

28 marca 2016: Daleko na chilijskiej pustyni, astronomowie mieszkający La Residencia - hotelu obserwatorium VLT, doświadczają widoku na niebie dostępnego w nielicznych miejscach na Ziemi. Hotel La Residecia został zaprojektowany przez niemiecką firmę architektoniczną Auer+Weber+Assoziierte i stanowi oazę dla osób pracujących w Obserwatorium Paranal. Pustynia Atakama jest jednym z najsurowszych krajobrazów, jakie można sobie wyobrazić. Ekstremalna suchość, intensywnie promieniowanie ultrafioletowe od Słońca oraz duża wysokość nad poziomem morza to normalność codziennego życia w tym miejscu. Jednak gdy zapada zmrok, wokół La Residencia panują jedne z najlepszych na świecie warunków obserwacyjnych. La Residencia oraz Bardzo Duży Teleskop (VLT) — znajdujący się w Obserwatorium Paranal — są daleko od źródeł światła i panują tu wyjątkowo dobre warunki atmosferyczne. W trakcie bezksiężycowych nocy niebo może być tak przejrzyste i ciemne, że światło od Drogi Mlecznej rzuca cień na ziemię! Czynniki te umożliwiają wysokiej jakości obserwacje, a także dają niesamowite warunki dla astrofotografii, której przykładem jest zdjęcie ...

21 marca 2016: The dark patch snaking across this spectacular image of a field of stars in the constellation of Ophiuchus (The Serpent-bearer) is not quite what it appears to be. Although it looks as if there are no stars here, they are hidden behind this dense cloud of dust that blocks out their light. This particular dark cloud is known as LDN 1768. Despite their rather dull appearance, dark nebulae like LDN 1768 are of huge interest to astronomers, as it is here that new stars form. Inside these vast stellar nurseries there are protostars — stars at the earliest stage of their lives, still coalescing out of the gas and dust in the cloud. Protostars are relatively cold and have not yet begun to produce enough energy to emit visible light. Instead, they emit radiation at submillimetre wavelengths, which human eyes cannot see. Luckily, unlike visible light, light at submillimetre wavelengths ...

14 marca 2016: This picture was taken just before dawn at the La Silla Observatory, in outskirts of the Chilean Atacama Desert. A layer of orange hovering over the horizon announces the imminent arrival of the Sun. These first hints of daylight are kissed by the Milky Way, which stretches out across the entire night sky. This view of our home galaxy is covered with dark patches, formed from dust particles blocking the light behind them. In front of this cosmic scenery you can see some of the observatory’s telescopes. The closest is the Swedish–ESO Submillimetre Telescope (SEST), whose dish measures 15 metres across. It was decommissioned in 2003 and replaced by the Atacama Pathfinder EXperiment telescope (APEX) and the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). On the plateau in the background stands the ESO 3.6-metre telescope, with the Coudé Auxiliary Telescope (CAT) right behind it. SEST seems to be pointing at an extremely ...

7 marca 2016: In this picture, our home galaxy the Milky Way stretches across the sky above the landscape of the Chilean Andes. In the foreground, the roads of ESO’s La Silla Observatory are packed with state-of-the-art astronomical telescopes pointing towards, and far beyond, the Milky Way. Several multinational telescopes are captured in this frame. The ESO 3.6-metre telescope stands on the central pedestal and is mounted with the High Accuracy Radial velocity Planet Searcher (HARPS) — the best exoplanet finder on Earth. Just next to the main dome, the smaller one once hosted the Coudé Auxiliary Telescope (CAT) which used to feed the powerful Coudé Echelle Spectrograph; they are now both decommissioned. At the foot of this pedestal lies the French Rapid Action Telescope for Transient Objects (TAROT) which follows up on highly energetic events called gamma-ray bursts. These are also studied by the Swiss 1.2-metre Leonhard Euler Telescope in the dome ...

29 lutego 2016: Na tym zdjęciu został sfotografowany o zachodzie słońca jeden z czterech Teleskopów Pomocnicznych wchodzących w skład Very Large Telescope Interferometer (VLTI) w należącym do ESO Obserwatorium Paranal. Nad okrągłą kopułą teleskopu widać słaby sierp Księżyca. Razem czterema Teleskopami Głównymi, które stanową Very Large Telescope (VLT), cztery Teleskopy Pomocnicze dopełniają VLTI. W przeciwieństwie do Teleskopów Głównych, które nie mogą się przemieszczać, każdy z czterech 1,8-metrowych Teleskopów Pomocniczych jest przesuwalny i może zostać przemieszczony wzdłuż platformy do jednej z 30 różnych stacji, aby tworzyć długą bazę aż do 200 metrów. Pozwala to VLTI na działanie jak jeden olbrzymi teleskop o tym rozmiarze dzięki technice zwanej interferometrią - łączeniu światła od kilku mniejszych teleskopów, aby zwiększyć rozdzielczość teleskopu. W przypadku VLTI daje to rozdzielczość kątową milisekund łuku - odpowiednik dwóch metrów w odległości takiej, jak Księżyc od Ziemi. Zdjęcie zostało wykonane przez Fotograficznego Ambasadora ESO Gabriela Brammera.

22 lutego 2016: To zdjęcie jest nierealne - dosłownie! Nie jest pojedynczą fotografią, a obrazem stworzonym przez połączenie dwóch osobnych zdjęć. Pokazuje niebo styczniowie widziane na obu półkulach. Doświadczonym fotografem był Ambasador Fotografii ESO, Petr Horálek. Petr wykonał górną część zdjęcia w ESO w Obserwatorium Paranal w Chile, a dolną w słowackiej wsi Oravska Lesna,i połączył oba razem, aby stworzyć tę uderzającą kompozycję. Jedno z ramion dostojnej struktury w kształcie litery X, rozciągające się od górnego prawego rogu do dolnego lewego, to pas Drogi Mlecznej. Drugie ramię X obejmuje świecące kolumny światła zodiakalnego. W centrum zdjęcia znajduje się jeden z czterech 1,8-metrowych Teleskopów Pomocniczych, które wchodzą w skład należącego do ESO teleskopu VLT. W dolnej części zdjęcia widać znaczną poświatę spowodowaną zanieczyszczeniem świetlnym w Oravskiej, natomiast nie ma takiej poświaty w górnej części, ponieważ Paranal znajduje się w bardzo odległym miejscu. Linki: X na niebie

15 lutego 2016: To piękne zdjęcie, które wykonał Yuri Beletsky, uchwyciło kilka cudów — zarówno ziemskich, jak i astronomicznych — na niesamowitej skali odległości. Na pierwszym tle wynurza się teleskop do przeglądów VISTA.Ten 4,1-metrowy teleskop skanuje całe niebo w zakresie światła podczerwonego, wyszukując interesujące obiekty astronomiczne, które później można badać przy pomocy czterech 8,2-metrowych Teleskopów Głównych wchodzących w skład Bardzo Dużego Teleskopu (VLT). Zespół teleskopów VLT jest widoczny na szczycie góry, po prawej od VISTA, w odległości około kilometra wzdłuż drogi. Na niebie nad VISTA, od lewej na dole do prawej na górze rozciągają się jasne i ciemne pasma. JEst to dysk Drogi Mlecznej,widziany w jego płaszczyźnie i patrząc w stronę jądra galaktyki. Chociaż nieuzbrojonym okiem nie możemy zobaczyć całej drogi w kierunku jądra, znamy szacunkową odległośc do niego, która wynosi około 30 000 lat świetlnych. Dystans ten odpowiada około 280 biliardów kilometrów, albo 280 000 000 000 000 000 razy dalej niż ...

8 lutego 2016: Można się zastanawiać co wspólnego z astronomią ma ciężarówka. Cóż, to nie jest zwyczajna ciężarówka - to transporter ALMA! Długi na 20 metrów i szeroki na 10 metrów, jest jednym z dwóch specjalnie zaprojektowanych pojazdów do transportowania 66 anten, które tworzą Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Ze swojego "domu" na wysokości 5000 metrów nad poziomem morza, wysoko na chilijskiej pustyni Atakama, ALMA dostarcza unikatowego widoku na Wszechświat niskich temperatur, pozwalając astronomom w niespotykanych detalach badać w jaki sposób tworzą się gwiazdy. Ciężarówki - ta nazywa się Lore, a jej bliźniak to Otto - przemieszczają każdą z anten po 28-kilometrowej drodze z obszaru konstrukcyjnego na wysokości 3000 metrów n.p.m. w górę na miejsce pracy teleskopów, około 2000 metrów wyżej. Następnie są używane do przemieszczenia anten pomiędzy różnymi konfiguracjami odpowiadającymi różnym trybom obserwacji. Solidne i wytrzymałe, jak przystało na pojazdy pracujące w ektremalnych warunkach, transportery ALMA są także delikatnymi i precyzyjnymi narzędziami ...

1 lutego 2016: Zdjęcie tygodnia prezentuje galaktykę spiralną NGC 986 w gwiazdozbiorze Pieca. Galaktyka, którą odkrył w 1826 r. szkocki astronom James Dunlop, nie jest często fotografowana z powodu swojej bliskości względem słynnej i bogatej gromady galaktyk w Piecu. Wielka szkoda, bowiem galaktyka ta nie tylko jest wspaniałym obiektem naukowym, ale także jest bardzo ładna. Galaktyka znajduje się około 56 milionów kilometrów od nas i widzimy ją prawie idealnie z góry, albo - jak mówią astronomowie - "face-on". Pozwala to zobaczyć dwa główne ramiona spiralne, a także centralną strukturę w kształcie poprzeczki, złożoną z gwiazd i pyłu, która czyni obiekt galaktyką spiralną z poprzeczką. Przeglądy astronomiczne pokazały, że około dwie trzecie wszystkich galaktyk spiralnych posiada poprzeczki, w tym Droga Mleczna. CZyni to NGC 986 idealnym miejscem do badani struktury galaktyk i dowiedzenia się więcej o naszym własnym galaktycznym domu, co jest trudne przy badaniach od wnętrza. NIniejszy widok z instrumentu FORS, na należącym ...

25 stycznia 2016: In the sky above ESO's La Silla Observatory, the Southern Cross is clearly visible just to the right of the dome of the Danish 1.54-metre telescope, and to the lower right of the image, two stars sparkle in the amazingly dark sky. From right to left, these are Alpha and Beta Centauri. Alpha Centauri is a multiple star, the nearest star system to Earth. A little closer to Earth than the bright components of Alpha Centauri, and invisible to the naked eye, is Proxima Centauri, the third star belonging to this multiple star system. It is our closest neighbour, at a distance of just 4.2 light-years. Previous observations have provided tantalising, but subtle, hints of a small companion orbiting this red dwarf star. An observing campaign that started in January 2016 will make a more sensitive search for the telltale wobbles in the dwarf star’s orbital motion that might reveal ...

18 stycznia 2016: The Milky Way contains hundreds of billions of stars. However, the star at the centre of this image still manages to be very unusual — no mean feat! A Brazilian–American team led by Jorge Melendez, from the University of São Paulo used two of ESO’s telescopes in Chile to discover that this star, named 2MASS J18082002–5104378, is a rare relic from the Milky Way’s formative years. As such, it offers astronomers a precious opportunity to explore the first stars that sprung to life within our galaxy. 2MASS J18082002–5104378 was spotted in 2014 by ESO’s New Technology Telescope (NTT). Follow-up observations using ESO’s Very Large Telescope (VLT) discovered that, unlike younger stars such as the Sun, this star shows an unusually low abundance of what astronomers curiously call metals — elements heavier than hydrogen and helium. In fact, it is so devoid of these elements that it is known as an ...

11 stycznia 2016: This picture, taken at the La Silla Observatory in Chile, shows the full Moon low in the purple sky, a photographer crouching on the rocks, and the New Technology Telescope (NTT) perched on a hilltop. This image depicts the three things we need for observational astronomy: An object to observe, a telescope to observe it, and a person to make sense of the observations. The Moon is the closest celestial body to Earth and orbits at a distance of 400 000 kilometres as our only natural satellite. Despite the aesthetic glow of the full Moon in this image, the Moon is not a great friend to astronomers. Sunlight that reflects off the lunar surface causes light pollution and makes it harder to observe more distant and very faint objects. Light pollution does not, however, bother the man admiring the view here. This is Babak A. Tafreshi, one of ESO's Photo ...

4 stycznia 2016: These friendly looking creatures, photographed in front of the ESO 3.6-metre telescope at the La Silla Observatory, are Guanacos. Guanacos, alongside the Vicuña, are one of two types of wild camelid native to this region of northern Chile. Reaching between one and two metres in length (from their heads to their tails) and weighing up to 120 kilograms, guanacos are one of the largest land mammals in Chile. These intrepid adventurers can be found in Bolivia, Paraguay, Argentina, and throughout the Andes: from Tierra del Fuego in the extreme south of Chile all the way up to Peru. Thriving on the feasts of the desert flora, guanacos enjoy mushrooms, grasses, leaves, trees and even some types of cactus flowers as part of their diets. Guanacos and vicuñas are no stranger to ESO’s facilities in the Atacama Desert. In February 2014 a vicuña fawn was rescued by ESO staff when it ...

28 grudnia 2015: Modern science and the spectre of ancient man coexist in this thought-provoking image of a petroglyph near the site of ESO’s La Silla Observatory in Chile. A petroglyph is an ancient stone engraving, examples of which can be found scattered across the globe. In some places they can date back as far as 40 000 BCE, but the one pictured here is much more recent. Upon the face of the stone, the images of men are depicted alongside llamas or other similar wild camelids. The native nomadic people of the Atacama Desert in Chile would have followed herds of these animals across the largely arid and inhospitable land before they adopted a sedentary culture, creating desert oases where they bred camelids. The pale glow of the stars over and beyond the mountain ridge and the silhouette of one of La Silla’s telescopes frame the passing of the centuries and the ...

21 grudnia 2015: Season’s Greetings on behalf of everyone at the European Southern Observatory! We wish you a jolly end of the year and a fruitful 2016! Links Christmas card 2015