Zdjęcie tygodnia

4 września 2017: Zdjęcie, które wykonał Fotograficzny Ambasador ESO Petr Horálek,pokazuje monet, gdy Yepun (UT4), jeden z czterech 8,2-metrowych Teleskopów Głównych składających się na Bardzo Duży Teleskop (VLT), kieruje wiązkę laserową w ciemne niebo nad Obserwatorium Paranal w Chile. Laser ten działa jako sztuczna gwiazda, tzw. laserowa gwiazda porównania, pomagająca astronomom korygować wpływ psujących ostrość i zaburzających obraz efektów od ziemskiej atmosfery. Podczas obserwacji fragmentu nieba astronomowie tworzą w pobliżu laserową gwiazdę porównania i mierzą małe fluktuacje w jej obrazie. System optyki adaptacyjnej (adaptatywnej) VLT może następie użyć ich jako odniesienie przy korygowaniu zmian i zaburzeń pochodzących od atmosfery i dzięki temu tworzyć najostrzejsze możliwe obrazy dla głównych obserwacji. Na kopułą teleskopu Yepun widoczny jest Wielki Obłok Magellana (LMC), galaktyka spiralna z poprzeczką, którą krąży wokół Drogi Mlecznej. Słaba biała poświata wskazuje położenie starszej gwiazdowej populacji w LMC, natomiast opalizujący barwy magenty i niebieskiego oznaczają młode gwiezdne żłobki. Wielki Obłok Magellan, podobnie jak ...

28 sierpnia 2017: Od 6 do 20 sierpnia tego roku odbędzie się AstroCamp 2017. Zostanie zorganizowany w Centre for Environmental Education and Interpretation of the Corno de Bico na obszarze parku krajobrazowego w północnej Portugalii. AstroCamp ma skupiony na astronomii program dla uczniów szkół średnich. Celem obozu jest zebranie razem uczniów, którzy pochodzą z różnych środowisk i mają różne życiowe doświadczenia, ale wspólną pasję: astronomię. W trakcie dwutygodniowego kursu uczniowie — entuzjaści astronomii w wieku od 16 do lat z różnych krajów Unii Europejskiej — uczęszczają na wykłady, uczestniczą w rozmowach na Skypie z naukowcami z różnych państw, pracują nad projektem obliczeniowym opartym o dane z najlepszych na świecie teleskopów oraz biorą udział w nocnych sesjach obserwacji astronomicznych. W programie są także aktywności społecznościowe, takie jak wspinaczka, sport, sesje filmowe i dokumentalne, tak aby obóz był również miejscem zabawy i wzbogacających doświadczeń. Obóz jest organizowany od kilku lat, ale niedawno został otwarty dla ...

21 sierpnia 2017: Nowe kamery internetowe ESO budzą zainteresowanie ludzi na całym świecie, a okazuje się, że i lokalna fauna również nie może się oprzeć. Jedna z kamer w Obserwatorium Paranal w Chile stała się mieszkaniem dla czapli złotawej, która postanowiła osiedlić się na kopule jednego z Auxiliary Telescopes (ATs) wchodzących w skład obserwatorium Bardzo Dużego Teleskopu (VLT). Na szczęście kopuła była bezczynna, czekając na zapadnięcie nocy, aby rozpocząć obserwacje. Kamery internetowe od firmy Apical, które rozpoczęły przekaz na żywo 24/7 z Paranal pod koniec 2016 r., dają bardzo ostre obrazy obserwatorium i jego otoczenia na cichej i bezchmurnej pustyni Atakama. Duża wysokość i suchy klimat oznaczają, że odległe góry mogą być setki kilometrów stąd, natomiast krystalicznie czyste niebo tworzy oszałamiające 360-stopniowy panoramiczny widok z kamery internetowej w ciągu dnia i nocy, Wydaje się, że czapla była zadowolona z kamery internetowej w Paranal — siedziała na kopule przez ponad półtorej godziny, przygotowując swoją ...

14 sierpnia 2017: Wczesnym wieczorem 7 sierpnia na niebie nad Centralą ESO w Garching koło Monachium (Niemcy) widoczne było częściowe zaćmienie Księżyca. Zaćmienie Księżyca następuje, gdy Ziemia, Księżyc i Słońce są ustawione w jednej linii i Ziemia rzuca cień na Księżyc. Tym razem jedynie niewielka część Księżyc weszła w cień Ziemi (tzw. umbra), ale i tak dało to ciekawy spektakl. Obserwując z dachu Centrali ESO, Fotograficzny Ambasador ESO Petr Horálek uchwycił zaćmienie razem ze spektakularnymi promieniami zachodzącego Słońca w zjawisku znanym jako anticrepuscular rays — połączenie zjawiska astronomicznego i atmosferycznego. Zaprezentowane Zdjęcie tygodnia jest złożeniem ponad 50 fotografii zaćmienia, zaczynając od szczytowego momentu zaćmienia, gdy Księżyc wyszedł zza horyzontu., aż do jego końca, gdy Księżyc był wysoko na niebie. Maksimum zaćmienia zostało uwiecznione przez Horáleka na drugim zdjęciu. Cały Księżyc jest w barwie czerwonej na skutek rozpraszania światła przez ziemską atmosferę. Tymczasem prawa dolna część Księżyca wtapia się w niebo po wejściu w ...

7 sierpnia 2017: This image captures the route from the Residencia — the guesthouse for visitors to ESO's Paranal Observatory— to the breathtaking heart of the Milky Way, which covers the entire night sky. The site shown here is Cerro Paranal, home to ESO's Very Large Telescope (VLT), a telescope comprising four 8.2-metre Unit Telescopes. The VLT can also act as an interferometer in the form of the appropriately-named VLT Interferometer, or VLTI, by gathering additional light from four smaller Auxiliary Telescopes, which can be independently moved around and placed in different configurations. One of these Auxiliary Telescopes is shown in this image, gazing at the sky with its dome wide open. The road from the observatory to the Residencia appears as a shining thread, weaving amongst the rocky outcrops and hills of the desert environment. The yellow glow is caused by dim security lights — the street lighting is kept to a ...

31 lipca 2017: This image from the Wide-Field Imager on the MPG/ESO 2.2-metre telescope shows the starry skies around a galaxy cluster named PLCKESZ G286.6-31.3. The cluster itself is difficult to spot initially, but shows up as a subtle clustering of yellowish galaxies near the centre of the frame. PLCKESZ G286.6-31.3 houses up to 1000 galaxies, in addition to large quantities of hot gas and dark matter. As such, the cluster has a total mass of 530 trillion (530 000 000 000 000) times the mass of the Sun. When viewed from Earth, PLCKESZ G286.6-31.3 is seen through the outer fringes of the Large Magellanic Cloud (LMC) — one of the Milky Way’s satellite galaxies. The LMC hosts over 700 star clusters, in addition to hundreds of thousands of giant and supergiant stars. The majority of the cosmic objects captured in this image are stars and star clusters located inside the LMC. The ...

24 lipca 2017: W odległości około 95 milionów lat świetlnych, w południowym gwiazdozbiorze Oktanta, położona jest NGC 7098 — intrygująca galaktyka spiralna z licznymi podwójnymi cechami. Pierwszą podwójną cechą jest para wyraźnych przypominających pierścienie struktur, które otaczają mgliste serce galaktyki. Są to ramiona spiralne NGC 7098,które zakręciły się dookoła. Centralny obszar posiada inną zdwojoną cechę: podwójną poprzeczkę. W NGC 7098 rozwinęły się też struktury tzw. anse, widoczne jako małe, jasne smugi na końcu każdego z centralnych obszarów. Anse to obszary o podwyższonej gęstości — zwykle przyjmują zapętlone, liniowe lub okrągłe kształty i można je znaleźć na krańcach systemów pierścieni planetarnych, w obłokach mgławicowych, a w przypadku NGC 7098 w częściach galaktyki, które są wypełnione gwiazdami po brzegi. Zdjęcie opracowano z danych zebranych przez instrument FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph (FORS), zainstalowany na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT) w Obserwatorium Paranal. Na fotografii widać także sieć odległych galaktyk, z których najbardziej okazała jest mała, ...

17 lipca 2017: Obiekty, które astronomowie nazywają brązowymi karłami mieszczą się gdzieś pomiędzy definicją planety, a gwiazdy. Są to kule gazu o masie większej niż planeta, ale o niewystarczającej, aby zapewnić stabilną fuzję wodoru, jak w gwieździe. Ponieważ prawie nie emitują światła widzialnego, zostały odkryte dopiero w 1995 r., a do większość znalezionych do tej pory znajduje się do 1500 lat świetlnych od nas. Astronomowie użyli kamery podczerwonej z optyką NACO na należącym do ESO Bardzo Dużym Teleskopie obserwowali gromadę gwiazd RCW 38 w gwiazdozbiorze Żagla, około 5500 lat świetlnych od nas. Zdjęcie tygodnia pokazuje centralną część RCW 38, a na wstawkach po bokach widzimy wykrytych kandydatów na brązowe karły w tej gromadzie. Liczba brązowych karłów, które naukowcy znaleźli w gromadzie to około połowa liczby jej gwiazd. Na podstawie tego wyniku oraz badania innych gromad, astronomowie szacują, że Droga Mleczna zawiera co najmniej 25 do 100 miliardów brązowych karłów. RCW 38 prawdopodobnie zawiera ...

10 lipca 2017: W tej scenie jedna z najbardziej rozpoznawalnych konstelacji na nocnym niebie — Orion, ze swoim słynnym pasek i mieczem — wznosi się nad drzemiącym Swedish-ESO Submillimetre Telescope (SEST) w Obserwatorium La Silla w Chile. Ta mitologiczna kolekcja gwiazd położona jest na równiku niebieskim, co czyni ją widoczną na obu półkulach. W samym Orionie widoczne są charakterystyczne niebieskie i różowe barwy Wielkiej Mgławicy w Orionie, tuż nad gwiezdnym trio tworzącym Pas Oriona. Setki nowych gwiazd są wykuwane w czeluściach tej gwiezdnej wylęgarni. Teleskopy obserwowały liczne gwiazdy otoczone kokonami gazu i pyłu — które przekształcą się w dyski protoplanetarne, gdy niespokojna młodzież dojrzeje. Na zdjęciu uchwycono także zauważalnie czerwone kolory Betelgezy i Aldebarana — olbrzymich gwiazd, które należą odpowiednio do konstelacji Oriona i Byka. Gwiazdy te widać po lewej od czaszy teleskopu, wzdłuż zakrzywionej linii w kierunku gruntu. Tuż przed spotkanie z horyzontem linia przecina niewyraźną grupkę gwiazd — gromadę Plejady. Zgodnie ...

3 lipca 2017: Zdjęcie zostało wykonane na północnej końcówce Salar de Atacama — największego solniska w Chile. Znajduje się ono blisko miasteczka San Pedro de Atacama w północnym Chile, bardzo popularnego wśród chilijskich i zagranicznych turystów. Solnisko jest domem dwóch podobnych lagun ze świeżą wodą, które znajdują się blisko siebie: Ojos del Salar, co oznacza to “Oczy solnej patelni”. W trakcie dnia miejsce to jest odwiedzane przez turystów, którzy zatrzymują się tu w trakcie swoich wycieczek z San Pedro de Atacama. Na zdjęciu widać o zmierzchu jedną z dziur wypełnionych wodą pośrodku pustynnego krajobrazu, gdy miejsce ponownie jest ciche i spokojne. Oczko wodne idealnie odbija widok nieba, które przechodzi z dnia do nocy. Podczas gdy chmury na horyzoncie po prawej nadal są skąpane w kolorze pomarańczowym przez zachodzące Słońce, to niebo po lewej pokazuje już kilka gwiazd. Miejsce to nie znajduje się daleko od płaskowyżu Chajnantor. Ten wysoko położony płaskowyż, 5000 metrów nad ...

26 czerwca 2017: Ta pomarańczowa plama to pobliska gwiazda Betelgeza widziana przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Jest to pierwszy raz, gdy ALMA obserwowała powierzchnię gwiazdy, co dało od razu obraz Betelgezy o najlepszej zdolności rozdzielczej spośród dostępnych do tej pory. Betelgeza jest jedną z największych znanych gwiazd — z promieniem około 1400 razy większym niż Słońce w zakresie kontinuum na fal milimetrowych. Znajduje się około 600 lat świetlnych od nas w kierunku konstelacji Oriona. Jest jasno świecącym czerwonym nadolbrzymem, co oznacza, że spodziewany czas życia gwiazdy będzie krótki. Obecnie ma około osiem milionów lat, ale już jest na progu stania się supernową. Gdy to nastąpi, eksplozja będzie widoczna z Ziemi nawet w dzień. Gwiazda ta była obserwowana na wielu innych długościach fali, szczególnie w zakresach widzialnym, podczerwonym i ultrafioletowym. Dzięki wykorzystaniu Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) astronomowie odkryli wielki pióropusz gazu, prawie tak duży jak cały Układ Słoneczny. Znaleziono także gigantyczny bąbel, ...

19 czerwca 2017: Obszar pomiędzy Marsem, a Jowiszem jest wypełniony skalistymi obiektami zwanymi planetoidami (asteroidami). Ten tzw. pas planetoid może według szacunków zawierać miliony małych skalistych ciał oraz od 1,1 do 1,9 miliona większych o rozmiarach przekraczających jeden kilometr. Małe fragmenty tych obiektów często spadają na Ziemię jako meteoryty. Co ciekawe, 34%wszystkich meteorytów znalezionych na Ziemi należy do szczególnego typu: chondrytów H. Uważa się, że pochodzą one od wspólnego ciała macierzystego — a jedną z podejrzanych asteroid jest 6 Hebe, widoczna na zdjęciu. Ma około 186 kilometrów średnicy i nazwę od greckiej bogini młodości. 6 Hebe była szóstą planetoidą w kolejności odkrywania. Powyższe zdjęcia uzyskano podczas badania tego mini-świata przy pomocy instrumentu SPHERE na należącym do ESO Bardzo Dużym Teleskopie (VLT). Celem było sprawdzenie koncepcji, że 6 Hebe może być źródeł chondrytów H. Astronomowie wymodelowali obrót i trójwymiarowy kształt 6 Hebe na podstawie obserwacji, a następnie użyli modelu 3D do ustalenia objętości największej ...

12 czerwca 2017: Zdjęcie tygodnia przedstawia Mgławicę Boomerang, mgławicę protoplanetarną widzianą przez Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Purpurowa struktura w tle widziana jest w świetle widzialnym przez Kosmiczny Teleskop Hubble'a – wykazuje klasyczny kształt z dwoma płatami z bardzo wąskim centralnym obszarem. Zdolność ALMA do widzenia zimnego gazu molekularnego ujawnia bardziej wydłużony kształt mgławicy (kolor pomarańczowy). Od 2003 roku mgławica, położona około 5000 lat świetlnych od Ziemi, dzierży rekord najzimniejszego znanego obiektu we Wszechświecie. Uważa się, iż mgławice uformowała się z otoczki gwiazdy w późnych stadiach ewolucji, która pochłonęła swoją mniejszą towarzyszkę z układu podwójnego. Jest możliwe, iż spowodowało to ultrazimny wypływ, który został rozświetlony przez światło centralnej, umierającej gwiazdy. ALMA spojrzała na centralny pyłowy dysk mgławicy oraz dalsze wypływy, które rozciągają się na dystansie prawie czterech lat świetlnych. Wypływy te są chłodniejsze nawet niż kosmiczne mikrofalowe promieniowanie tła, osiągając temperaturę poniżej –270 °C. Wypływy rozszerzają się z prędkością 590 000 kilometrów na ...

5 czerwca 2017: Astronomers using the ESO observatories might be a common sight in the Chilean Atacama Desert these days, but they were by no means the first people to call the area home. Although the desert is now dry and inhospitable, it once experienced more abundant rainfall and possessed a far more diverse flora. It has hosted various human civilisations, from the El Molle culture of 700–800 CE through to the Las Ánimas (800–1200 CE) and Diaguita (1200 CE to mid-15th century) peoples. Following the 15th-century Peruvian Inca conquests, the local culture became a mix of Inca and Diaguita. This lasted until the onset of the Spanish conquest in the 1530s, which put an end to an indigenously inhabited Atacama. Signs of this past can be found throughout the area surrounding ESO’s La Silla Observatory. Numerous rocks boasting thousand-year-old carvings — petroglyphs — can be found scattered throughout the region, thought to ...

29 maja 2017: Like sentries guarding the heart of our home galaxy, the ESO 3.6-metre telescope and the Coudé Auxiliary Telescope stand tall in this stunning ultra high definition photograph from the La Silla Observatory, situated in the southern outskirts of the Chilean Atacama Desert. Since its inauguration in 1976, the ESO 3.6-metre telescope has undergone various upgrades, including the installation of a new secondary mirror that has allowed the telescope to remain as efficient and productive as ever. Since 2008, the telescope has housed the HARPS spectrograph, the most precise exoplanet hunter in the world. HARPS, the High Accuracy Radial velocity Planet Searcher, is the most successful finder of low-mass exoplanets to date. The now-decommissioned 1.4-metre Coudé Auxiliary Telescope (CAT) is housed in the smaller dome to the right of the 3.6-metre telescope. When active, the telescope fed the 3.6-metre’s Coudé Echelle Spectrometer through a light tunnel, which can be seen connecting ...

22 maja 2017: Fomalhautjest jedną z najjaśniejszych gwiazd na niebie. Z odległością blisko 25 lat świetlnych można powiedzieć, że położona jest szczególnie blisko nas i można ją dostrzec jasno świecącą w konstelacji Ryby Południowej. Niniejszy obraz z Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) pokazuje gwiazdę Fomalhaut (w centrum) otoczoną przez pyłowy dysk — to pierwszy raz, gdy taką scenę udało się uchwycić w tak dużej rozdzielczości i czułości w zakresie fal milimetrowych. Dysk Fomalhaut składa się z mieszaniny kosmicznego pyłu i gazu od komet w systemie Fomalhaut (egzokomet), uwalnianego gdy egzokomety przelatują obok siebie i się zderzają. To turbulentne otoczenie przypomina wczesny okres w naszym Układzie Słonecznym, znany jako Późne Ciężkie Bombardowanie, który nastąpił około cztery miliardy lat temu. W erze tej olbrzymie ilości skalistych obiektów pędziły do wewnętrznego Układu Słonecznego i uderzały w młode planety skaliste, w tym w Ziemię, gdzie formowały miriady kraterów — z których wiele pozostaje widocznych obecnie na powierzchniach ...

15 maja 2017: This intriguing image may look like a collection of coloured blobs, but it is actually a high-resolution snapshot of a newborn star enshrouded in dust. Just 1300 light-years away in the Orion Nebula, the star, named HH 212, is remarkably young. The average lifespan of such a low-mass star is around 100 billion years, but this star is only 40 000 years old — truly an infant in stellar terms. In the cores of the vast molecular clouds in star formation regions, an ongoing battle rages; gravity versus the pressure of gas and dust. If gravity wins, it forces the gas and dust to collapse into a hot dense core that eventually ignites — forming a protostar. All the leftover gas and dust form a spinning disc around this baby star, and in many star systems they eventually coalesce to make planets. Such very young protostellar discs have been hard ...

8 maja 2017: Sitting amongst the alien landscape of the harsh Atacama, the antennas of the Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) look eerily otherworldly in this ESO Picture of the Week as they are bathed in a neon green light. This light is actually an in-built function of ALMA, not evidence of alien activity! The array’s antennas have a flashing green light that blinks periodically whilst the antennas are in operation, and does not disturb the radio-wavelength observations. This light is not usually quite so visible — this picture was captured using a 10-second exposure, during which time a green flash occurred and spread throughout the image, creating a stark contrast between the neon green of the antennas and the deep blue of the night sky. Jagged ice formations known as penitentes can be seen in the foreground. These form at high altitudes where the low pressure and cold temperatures cause an unusual freezing ...

1 maja 2017: Wiele Zdjęć Tygodnia ESO prezentuje odległe obiekty kosmiczne — tajemnicze pomieszanie gwiazd, gazu, pyłu miliony lat świetlnych od as. Jednak ta panorama pokazuje coś bardziej namacalnego, ale nie mniej wspaniałego i pięknego — naszą rodzimą planetę Ziemię. Zdjęcie zostało wykonane, gdy Słońce wyślizgnęło się poniżej fałszywego horyzontu chmur. Niebo świeci tak żywymi odcieniami pomarańczowego, że pustynny teleskop uzyskuje prawie kosmiczny wygląd. I faktycznie, chilijska pustynia Atakama była w przeszłości wykorzystywana przez ekipy filmowe poszukujące marsjańskiego krajobrazu! Taki wygląd z innego świata jest spowodowany wyjątkowo suchym klimatem i kompletna izolacją tego obszaru. Brak wilgotności, deszczy i zanieczyszczenia światłem dają razem zapylony, skalisty krajobraz i spektakularnie czyste niebo spośród różnych miejsc na Ziemi. Zdjęcie wykonał w 2016 roku Simon Lowery, z Cerro Armazones,przyszłej lokalizacji Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT). Obszar Paranal, dom Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), jest widoczny za szczytami wzgórz biegnącymi w kierunku centrum kadru. Teleskopy wchodzące w skład VLT można zobaczyć ...

24 kwietnia 2017: In this incredible panorama, the night sky above ESO’s Very Large Telescope (VLT) displays our cosmic neighbourhood in all its glory. The VLT is located 2635 metres above sea level at ESO’s Paranal Observatory in northern Chile. This image illustrates the importance, and the benefits, of placing astronomical telescopes in such remote places! Anyone making the long journey to the site — including ESO Photo Ambassador Petr Horálek, who captured this scene — is rewarded with a truly spectacular view. On the right, behind the line of four 8.2-metre Unit Telescopes that together make up the VLT, the faint red and green hues of airglow can be seen illuminating the sky above the horizon. In addition zodiacal light is illuminating the sky as well. This diffuse light is caused by microscopic particles of light-scattering space dust in the plane of the Solar System. While these features are beautiful, the most ...