Persberichten

24 november 2011: Op 24 november 2011 werd ESO’s Paranal-sterrenwacht in Chili vereert met een bezoek van Hunne Koninklijke Hoogheden de Prins en Prinses van Asturië.

16 november 2011: Op opnamen van de Carinanevel die op submillimeter-golflengten met de APEX-telescoop zijn gemaakt, zijn de koude, stofrijke wolken te zien waaruit sterren ontstaan. Dit actieve stervormingsgebied, dat enkele van de zwaarste sterren in ons Melkwegstelsel herbergt, is een ideaal doelwit voor het onderzoek van de interacties tussen deze jonge sterren en de moleculaire wolken waaruit zij zijn voortgekomen.

11 november 2011: Nieuwe waarnemingen wijzen erop dat de planetoïde Lutetia een overgebleven restant is van hetzelfde oermateriaal waaruit de aarde, Venus en Mercurius zijn ontstaan. Astronomen hebben gegevens van ESA’s ruimtesonde Rosetta, ESO’s New Technology Telescope en NASA-telescopen verzameld. Daarbij ontdekten zij dat de eigenschappen van de planetoïde sterke overeenkomsten vertonen met die van een zeldzaam soort meteorieten dat op aarde wordt gevonden, en waarvan wordt gedacht dat ze in de binnenste deel van het zonnestelsel zijn ontstaan. Lutetia moet op enig moment naar haar huidige locatie in de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter zijn gemigreerd.

2 november 2011: Een internationaal team van astronomen heeft het kortstondige, maar heldere licht van een verre gammaflits gebruikt om de samenstelling van zeer verre sterrenstelsels te onderzoeken. Verrassend genoeg zijn bij de nieuwe waarnemingen, die zijn gedaan met ESO’s Very Large Telescope, twee sterrenstelsels in het jonge heelal ontdekt die meer zware elementen bevatten dan de zon. De twee stelsels zijn mogelijk bezig om samen te smelten. Zo’n gebeurtenis leidt tot de vorming van veel nieuwe sterren en zou ook gammaflitsen tot gevolg kunnen hebben.

26 oktober 2011: Astronomen zijn er voor het eerst in geslaagd om de middellijn van de verre dwergplaneet Eris nauwkeurig op te meten. Dat is gebeurd toen het kleine hemellichaam eind 2010 voor een zwakke ster langs trok – een gebeurtenis die is waargenomen met telescopen in Chili, waaronder de Belgische TRAPPIST-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla. De waarnemingen laten zien dat Eris vrijwel net zo groot is als Pluto. Het oppervlak van Eris weerkaatst veel licht, wat erop wijst dat zij is bedekt met een gelijkmatig, dun laagje ijs – waarschijnlijk een bevroren atmosfeer. De resultaten zullen op 27 oktober 2011 worden gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

19 oktober 2011: Op nieuwe opnamen van ESO’s VISTA-surveytelescoop, die deel uitmaken van de Via Lactea-survey (VVV), zijn twee nieuwe bolvormige sterrenhopen ontdekt. Tot nu toe waren in ons Melkwegstelsel pas 158 van die ‘bolhopen’ bekend. Bij de survey is voor het eerst ook een open sterrenhoop opgespoord die zich ver achter het melkwegcentrum bevindt, en waarvan het licht dus dwars door het stof en gas in het hart van ons Melkwegstelsel heen moest gaan om ons te kunnen bereiken.

17 oktober 2011: Op zaterdag 15 oktober organiseerde de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) een open dag voor het grote publiek op het hoofdkwartier in Garching-bei-München, Duitsland. Gedurende die dag konden de duizenden
bezoekers meewerken aan de bouw van een 1:1-model van de hoofdspiegel van de grootste geplande telescoop ter wereld - de European Extremely Large Telescope (E-ELT) - en tevens kennismaken met tal van andere
ESO-activiteiten.

13 oktober 2011: Tijdens een ceremonie die vandaag in Santiago (Chili) is gehouden, hebben de Chileense minister van Buitenlandse Zaken, Alfredo Moreno, en de algemeen directeur van ESO, Tim de Zeeuw, een overeenkomst omtrent de European Extremely Large Telescope (E-ELT) ondertekend. Deze overeenkomst tussen ESO en de Chileense regering omvat de schenking van grond voor de telescoop, een lange-termijnconcessie voor de inrichting van een beschermd gebied eromheen en steun van de Chileense regering bij de vestiging van de E-ELT.

12 oktober 2011: Astronomen hebben met ESO’s Very Large Telescope voor verschillende tijdstippen het vroege heelal gepeild, terwijl dit doorzichtig werd voor ultraviolette straling. Die korte fase in de geschiedenis van het heelal – die het reïonisatietijdperk wordt genoemd – voltrok zich ongeveer dertien miljard jaar geleden. Nauwkeurig onderzoek van enkele van de verste sterrenstelsels die we kennen, heeft het team in staat gesteld om het chronologische verloop van de reïonisatie in kaart te brengen. Daaruit blijkt dat het reïonisatietijdperk korter heeft geduurd dan tot nu toe werd gedacht.

3 oktober 2011: De meest complexe sterrenwacht ter wereld, de nog in aanbouw zijnde Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), is officieel door astronomen in gebruik genomen. De eerste vrijgegeven opname geeft een beeld van het heelal zoals dat met normale en infraroodtelescopen niet te zien is. Duizenden wetenschappers van over de hele wereld hebben met elkaar gewedijverd om bij de eerste onderzoekers te horen die met dit nieuwe astronomische instrument de donkerste, koudste, verste en best verborgen geheimen van de kosmos mogen onderzoeken.

28 september 2011: Astronomen hebben met ESO’s Very Large Telescope een opname gemaakt van een kolossale ster die tot de zeldzame klasse van de gele hyperreuzen behoort. De nieuwe opname is de beste die ooit van een ster van dit type is gemaakt en laat voor het eerst een enorme dubbele stofschil rond de hyperreus zien. De ster en zijn omhulsel doen denken aan een gebakken ei, wat het object een nogal bijzondere bijnaam heeft opgeleverd.

21 september 2011: Met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop is een nieuwe opname gemaakt van de Lambda Centauri-nevel, een wolk van gloeiende waterstof en pasgeboren sterren in het sterrenbeeld Centaurus. De nevel, tevens bekend als IC 2944, wordt soms ook wel de Rennende-Kipnevel genoemd, omdat sommigen in het helderste deel van de nevel een vogelvorm herkennen.

12 september 2011: Astronomen die gebruik maken van ESO’s geavanceerde exoplanetenjager HARPS hebben vandaag een rijke buit van meer dan vijftig nieuwe exoplaneten gepresenteerd. Zestien van deze exoplaneten zijn ‘superaardes’, en één daarvan bevindt zich in de leefbare zone van zijn ster. Door de eigenschappen van alle tot nu toe met HARPS gevonden planeten te onderzoeken, hebben de astronomen ontdekt dat ongeveer vier van de tien sterren die op de zon lijken minstens één planeet hebben die lichter is dan Saturnus.

7 september 2011: Deze frappante opname van de open sterrenhoop NGC 2100 is gemaakt met ESO’s New Technology Telescope. Deze heldere verzameling sterren is ongeveer 15 miljoen jaar oud en bevindt zich in de Grote Magelhaense Wolk, een nabij buurstelsel van de Melkweg. De sterrenhoop is omringd door gloeiend gas van de dichtbijgelegen Tarantulanevel.

31 augustus 2011: Een team van Europese astronomen heeft met behulp van ESO’s Very Large Telescope (VLT) een ster opgespoord die volgens velen niet zou mogen bestaan. Ze ontdekten dat deze ster naast waterstof en helium bijzonder weinig andere chemische elementen bevat. Deze opmerkelijke samenstelling plaatst hem in de ‘verboden zone’ van een breed geaccepteerde theorie voor stervorming, wat betekent dat hij eigenlijk nooit had mogen ontstaan. De onderzoeksresultaten verschijnen op 1 september 2011 in het tijdschrift Nature.

24 augustus 2011: Met ESO’s Very Large Telescope is een schitterende opname gemaakt van een markant tweetal sterrenstelsels dat ook wel ‘de Ogen’ wordt genoemd. De grootste van de twee, NGC 4438, was ooit een spiraalstelsel, maar is ernstig vervormd geraakt door botsingen met andere stelsels, zoals die zich de afgelopen paar honderd miljoen jaar hebben afgespeeld. Deze foto is de eerste in het kader van het ‘Cosmic Gems’-programma, een initiatief waarbij ESO waarnemingstijd heeft gereserveerd voor voorlichtingsdoeleinden.

17 augustus 2011: Waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope hebben meer inzicht gegeven in de energiebron van een zeldzame grote wolk van gloeiend gas in het vroege heelal. De waarnemingen laten voor het eerst zien dat deze reusachtige ‘Lyman-alfa-blob’ – een van de grootste individuele objecten die we kennen – zijn energie moet ontlenen aan sterrenstelsels in zijn inwendige. Dit resultaat verschijnt op 18 augustus in het tijdschrift Nature.

10 augustus 2011: Deze nieuwe foto, gemaakt met ESO’s Very Large Telescope, toont NGC 3521 – een spiraalstelsel in het sterrenbeeld Leeuw op een afstand van ongeveer 35 miljoen lichtjaar. Dit spectaculaire object met een middellijn van ruwweg 50.000 lichtjaar heeft een heldere, compacte kern en een detailrijke spiraalstructuur.

3 augustus 2011: Met behulp van gegevens van de VISTA infrarood-surveytelescoop van de ESO-sterrenwacht op Paranal heeft een internationaal team van astronomen 96 nieuwe open sterrenhopen ontdekt, die zich schuilhielden achter het stof in de Melkweg. Deze kleine, zwakke objecten waren bij eerdere zoekacties niet opgemerkt. Aan de gevoelige infrarooddetectors van de grootste surveytelescoop ter wereld, die door stof heen kan kijken, konden zij echter niet ontsnappen. Het is voor het eerst dat in één keer zoveel zwakke, kleine sterrenhopen zijn ontdekt.

28 juli 2011: De eerste Europese antenne voor de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) heeft een nieuwe hoogte bereikt: hij is op 27 juli overgebracht naar de Array Operations Site (AOS) van de ALMA-sterrenwacht. De 12 meter grote schotelantenne staat nu op de Chajnantor-hoogvlakte, 5000 meter boven zeeniveau. Daar heeft hij zich gevoegd bij antennes van de overige internationale ALMA-partners, waarmee hun totale aantal op zestien is gekomen.