Persberichten

17 november 2009: Met behulp van ESO’s Very Large Telescope en zijn mogelijkheid om beelden te verkrijgen die zo scherp zijn dat het net lijkt alsof ze gemaakt zijn in de ruimte, hebben astronomen de eerste ‘time-lapse’-film gemaakt van een nogal ongebruikelijk uitgestoten mantel van een ‘vampierster’, die in november 2000 explodeerde na materie van zijn begeleidende ster te hebben opgeschrokt. Dit stelde astronomen in staat om de afstand en intrinsieke helderheid van het object te bepalen. Het blijkt dat dit dubbelstersysteem een hoofdkandidaat is om een van de langgezochte voorouders te zijn van een exploderende ster die bekend staat als type Ia supernova, van belang voor studies naar donkere energie.

11 november 2009: Een baanbrekende telling van vijfhonderd sterren, waaronder zeventig waarvan bekend is dat ze planeten bij zich hebben, heeft met succes het al lang bestaande ‘lithium mysterie’, waargenomen in de zon, gekoppeld aan de aanwezigheid van planeetsystemen. Met behulp van ESO’s succesvolle HARPS-spectrograaf hebben astronomen ontdekt dat zonachtige sterren die planeten bij zich hebben hun lithium veel efficiënter hebben afgebroken dan sterren zonder planeten. Deze ontdekking werpt niet alleen licht op het gebrek aan lithium in onze ster, maar geeft astronomen ook een heel efficiënte manier om te zoeken naar sterren met planeetsystemen.

3 november 2009: Astronomen hebben een gigantische verzameling sterrenstelsels ontdekt op een afstand van zeven miljard lichtjaar van de aarde. Deze ontdekking, mogelijk gemaakt door twee van ‘s werelds grootste telescopen te verbinden, is de eerste observatie van zo’n opvallende structuur van sterrenstelsels in het verre heelal en geeft meer inzicht in het kosmische web en hoe dit is gevormd.

29 oktober 2009: Een combinatie van foto’s, genomen met drie bijzondere telescopen, ESO’s Very Large Telescope op Cerro Paranal, de MPG/ESO 2,2-meter telescoop op ESO’s La Silla observatorium en de NASA/ESA Hubble Space Telescope, laat het prachtige ‘Jewel Box’ stercluster (‘Juwelendoosje’) in een geheel nieuw licht zien.

19 oktober 2009: Met het HARPS-instrument op ESO’s 3,6-meter telescoop zijn 32 nieuwe exoplaneten gevonden. Dat is vandaag bekendgemaakt op de ESO/CAUP exoplanetenconferentie in Porto door het team dat de spectrograaf heeft gebouwd. Met de ontdekking heeft de High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher (HARPS) zijn positie als belangrijkste exoplanetenjager verstevigd. Het aantal bekende lage-massa-exoplaneten is in één klap met 30% gestegen. De afgelopen vijf jaar heeft HARPS meer dan 75 van de in totaal 400 exoplaneten gespot die nu bekend zijn.

14 oktober 2009: Vandaag publiceert ESO een nieuwe foto van een van onze buren in het heelal, Barnards sterrenstelsel, ook bekend als NGC 6822. Het sterrenstelsel bevat rijke stervorminggebieden en bijzondere nevels zoals de duidelijk zichtbare bel in de linkerbovenhoek van deze opmerkelijke foto. Sterrenkundige classificeren NGC 6822 als een onregelmatig dwergstelsel door zijn vreemde vorm en relatief geringe afmeting. De vreemde vormen van deze kosmische buitenbeentjes helpen onderzoekers te begrijpen hoe sterrenstelsel op elkaar inwerken, zich ontwikkelen en soms ‘elkaar opeten’.

5 oktober 2009: Vandaag gaat het GalileoMobile Project van start, een expeditie van twee maanden die sterrenkunde naar jongeren in Chili, Bolivia en Peru gaat brengen. Een groep astronomen en onderwijzers zal met de GalileoMobile door het Andesgebergte reizen en sterrenkundeactiviteiten organiseren, zoals workshops en sterrenkijkavonden. Een professionele filmploeg reist mee en maakt een documentaire over de sensatie van wetenschappelijke ontdekkingen, cultuur en reizen.

28 september 2009: De derde foto van ESO’s GigaGalaxy Zoom project is online gezet, waarmee deze verbazingwekkende duik in onze Melkweg op een bijzondere manier wordt afgesloten. Deze nieuwste foto is een vervolg op twee eerder vrijgegeven beelden van de sterrenhemel zoals die wordt gezien met het blote oog en door een amateurtelescoop. Deze derde foto laat opnieuw een adembenemend beeld zien van een astronomisch object, ditmaal een 370 miljoen pixels tellend beeld van de Lagunenevel, met een kwaliteit die professionele astronomen nodig hebben bij hun zoektocht naar het begrip van ons heelal.

23 september 2009: De eerste schotel van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) is naar de 5000 meter hoge Chajnantor-hoogvlakte gebracht in het Chileense Andes-gebergte. Het 100 ton zware gevaarte is met een speciaal gebouwd tranportvoertuig, genaamd Otto, vervoerd naar de Array Operations Site, waar door de extreem droge lucht ideale condities bestaan voor sterrenkundige waarnemingen.

21 september 2009: ESO heeft de tweede van drie fotomozaïeken van de Melkweg online gezet. Het is een 340 miljoen pixels tellende opname van het centrale deel van ons melkwegstelsel, gemaakt met een amateurtelescoop vanaf ESO’s Paranal Sterrenwacht.

16 september 2009: Uitgebreide metingen van de HARPS-spectograaf hebben met zekerheid vastgesteld dat  exoplaneet  CoRoT-7b een massa heeft van vijf aardmassa’s.  Gecombineerd met CoRoT-7b’s straal, die minder is dan twee maal die van de aarde, valt hieruit af te leiden dat de exoplaneet ongeveer dezelfde dichtheid heeft als onze aarde, wat duidt op een solide, rotsachtige wereld. De uitgebreide metingen onthullen ook de aanwezigheid van nog een ‘super-aarde’ bij de ster CoRoT-7.

14 september 2009: ESO heeft de eerste foto gepubliceerd van het GigaGalaxy Zoom project. Het is een panoramafoto, 800-miljoen pixels groot, van de sterrenhemel zoals die te zien is vanaf de ESO-telescopen in Chili. Het project maakt het mogelijk om het heelal te ontdekken en te ervaren hoe het heelal er met het blote oog uitziet, bekeken vanaf de donkerste en beste waarneemlocatie ter wereld.

2 september 2009: ESO heeft een opname vrijgegeven van een nabijgelegen sterrenstelsel, waarvan veel astronomen denken dat het erg lijkt op de Melkweg. Hoewel we het sterrenstelsel vanaf de zijkant zien, doen waarnemingen van NGC 4945 vermoeden dat het een spiraalsterrenstelsel is net als de Melkweg, met gedraaide en verlichte armen en een rechthoekig centraal deel. Het centrum van NGC 4945 is echter helderder dan dat van de Melkweg en er bevindt zich waarschijnlijk een superzwaar zwart gat, dat materie verslindt en energie de ruimte in blaast.

26 augustus 2009: ESO’s nieuwe opname van de Trifidnevel in volle glorie bewijst waarom deze nevel favoriet is bij zowel amateur- als professionele astronomen. Dit enorme stervormingsgebied, genoemd naar de donkere stofbanden die het gloeiende hart van de nevel in drieën delen, is een zeldzame combinatie van drie soorten nevels, die de kracht van pas gevormde sterren onthullen en meer stervorming aankondigen.

19 augustus 2009: ESO heeft opnamen vrijgegeven van het centrum van een kosmische wolk annex sterrenhoop, RCW 38 genaamd, waarin het wemelt van sterren en planetaire systemen in wording. Jonge sterren bestoken er met krachtige wind en vlammend licht beginnende sterren en planeten, hierbij geholpen door zware sterren die exploderen als supernovae. In sommige gevallen vernietigt deze aanval de materie die uiteindelijk nieuwe zonnestelsels zou kunnen vormen. Wetenschappers denken dat ons zonnestelsel in zo’n omgeving is ontstaan.

5 augustus 2009: ESO heeft een prachtige opname vrijgegeven van een sterrencluster in het sterrenbeeld Carina (de Kiel). Deze opvallende foto toont een bonte verzameling sterren die verschillen in kleur en helderheid, sommige tegen een achtergrond van stof- en gaswolken. Een opvallende ster in het midden, HD 87643, is uitgebreid bestudeerd met verschillende ESO telescopen, onder meer de Very Large Telescope Interferometer (VLTI). De ster is omhuld door een uitgestrekte nevel en blijkt een begeleider te hebben. Interactie in dit dubbelstersysteem is waarschijnlijk de voedingsbron van de opvallende nevel die de ster omhult.

29 juli 2009: Twee teams van sterrenkundigen hebben, met behulp van de Europese Very Large Telescope (VLT), de tot nu toe scherpste opnamen van reuzenster Betelgeuze gemaakt. Hierop is te zien dat de ster een gaspluim heeft die bijna net zo groot is als ons zonnestelsel. Ook heeft Betelgeuze een gigantische gasbel aan het oppervlak. Deze ontdekkingen leveren belangrijke aanwijzingen die helpen verklaren hoe zulke superreuzen met enorme snelheid materie uitstoten.

16 juli 2009: ESO heeft een prachtige opname vrijgegeven van het gebied rondom de Adelaarsnevel, een kraamkamer van sterren waar baby sterrenclusters enorme kolommen van stof en gas creëren.

7 juli 2009: Deze ESO opname onthult een schitterend portret van de Omeganevel, een kraamkamer van sterren waar babysterren een gigantisch aquarel vormen van kleurrijk stof en gas.

1 juli 2009: Astronomen hebben een unieke kaart gemaakt van de binnenste regionen van de Melkweg, die bezaaid zijn met duizenden verdichtingen van koud kosmisch stof – de geboorteplaatsen van nieuwe sterren. Deze meest gedetailleerde kaart ooit gemaakt van de verdeling van koud stof in het Melkwegstelsel is gemaakt met behulp van waarnemingen met de APEX-telescoop in Chili. De kaart is zeer waardevol voor waarnemingen met de toekomstige ALMA telescoop en de onlangs gelanceerde ESA Herschel ruimtetelescoop.