Komunikat prasowy

Dzikie kaczki w locie przez gromadę otwartą gwiazd

1 października 2014

Instrument Wide Field Imager na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w należącym do Obserwatorium ESO La Silla w Chile posłużył do uzyskania pięknego, usianego niebieskimi gwiazdami, zdjęcia bogatej gromady otwartej gwiazd znanej jako Messier 11, a także pod określeniami NGC 6705 i Gromada Dzika Kaczka.

Messier 11 jest gromadą otwartą, czasami określają także jako gromada galaktyczna, położoną około 6000 lat od nas w kierunku gwiazdozbioru Tarczy. Po raz pierwszy odkrył ją w 1681 r. w Obserwatorium Berlińskim niemiecki astronom Gottfried Kirch. Przez jego teleskop widać było tylko rozmytą plamkę. W roku 1733 w plamce dostrzeżono pierwsze indywidualne gwiazdy, a dokonał tego wielebny William Derham w Anglii, natomiast Charles Messier dodał gromadę w 1764 roku do swojego słynnego katalogu.

Messier był łowcą komet i katalog postanowił opracować z powodu częstych obserwacji stałych, rozmytych obiektów, które wyglądały jak komety (na przykład obiektów, które obecnie nazywamy gromadami, galaktykami i mgławicami). Chciał je spisać, aby unikać przypadkowych obserwacji ponownie i mylenia z potencjalnymi nowymi kometami. Opisywana gromada została zanotowana jako jedenasty taki obiekt, stąd jej nazwa Messier 11.

Gromady otwarte zazwyczaj znajdują się w ramionach spiralnych galaktyk, albo w gęstszych obszarach galaktyk nieregularnych, w których nadal zachodzą procesy powstawania gwiazd. Messier 11 jest jedną z najbardziej bogatych gwiazdy i zwartych gromad otwartych. Ma prawie 20 lat świetlnych średnicy, a mieści się w niej prawie 3000 gwiazd. Gromady otwarte różnią się od gromad kulistych, te drugie są bardzo gęste, ściśle związane grawitacyjnie i zawierają setki lub tysiące bardzo starych gwiazd, z których niektóre są prawie tak stare jak Wszechświat.

Badanie gromad otwartych jest świetną metodą na testowanie teorii ewolucji gwiazd, gdyż gwiazdy wchodzący w skład takiej gromady powstały z tego samego obłoku gazu i pyłu, są więc bardzo podobne jedna do drugiej – mają prawie ten sam wiek, skład chemiczny i odległość od Ziemi. Różnią się tylko masą, jedne są bardziej masywne i ewoluują znacznie szybciej, a inne mają mniejsze masy i wolniej spalają swoje paliwo wodorowe.

Dzięki temu można wykonywać bezpośrednie porównania pomiędzy różnymi stadiami ewolucji gwiazd w tej samej gromadzie: na przykład, czy gwiazda o wieku 10 milionów lat o masie takiej jak masa Słońca, ewoluuje inaczej niż inna gwiazd w tym samym wieku, ale o połowie mniejszej masie? W tym znaczeniu dzięki gromadom otwartym astronomowie mają coś co można określić jako „warunki laboratoryjne” dla swoich badań.

Ponieważ gwiazdy w gromadach otwartych są luźno związane z pozostałymi, indywidualne obiekty są bardzo podatne na wyrzucenie z całej grupy z powodu efektów grawitacyjnych o sąsiadujących obiektów niebieskich. NGC 6705 ma już co najmniej 250 milionów lat, badacz spodziewają się więc, iż za kilka kolejne miliony lat formacja „klucza dzikich kaczek” rozproszy się, a gromada rozpadnie się i wtopi w otoczenie [1].

Zdjęcie zostało wykonane instrumentem Wide Field Imager na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium Obserwatorium La Silla w północnym Chile.

Uwagi

[1] Alternatywną i bardzo sugestywną nazwą dla NGC 6705 jest: Gromada Dzika Kaczka. Nazwa pochodzi z XIX wieku, gdy gromadę obserwowano za pomocą małych teleskopów i zauważono, iż najjaśniejsze gwiazdy formują na niebie wzór otwartego trójkąta, który przypomina klucz dzikich kaczek lecących po niebie.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

Kontakt

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1430

O komunikacie

Komunikat nr:eso1430pl
Nazwa:M 11, Wild Duck Cluster
Typ:Milky Way : Star : Grouping : Cluster : Open
Facility:MPG/ESO 2.2-metre telescope
Instrumenty:WFI

Zdjęcia

The Wild Duck cluster
The Wild Duck cluster
Po angielsku
The open cluster Messier 11 in the constellation of Scutum
The open cluster Messier 11 in the constellation of Scutum
Po angielsku

Filmy

Zooming in on the open cluster Messier 11
Zooming in on the open cluster Messier 11
Po angielsku
eso1430a-fulldome-pan
eso1430a-fulldome-pan
Po angielsku
Et nærmere blikk på den åpne stjernehopen Messier 11
Et nærmere blikk på den åpne stjernehopen Messier 11