Komunikat prasowy

Ogniste narodziny i śmierć gwiazd

27 listopada 2013

Wielki Obłok Magellana jest jedną z najbliższych galaktyk względem naszej własnej. Astronomowie użyli mocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) do zbadania jednego z mniej znanych obszarów tej galaktyki. Nowe zdjęcie pokazuje obłoki gazu i pyłu, w których rodzą się nowe gwiazdy, kształtujące następnie swoje otoczenie w dziwne wzory. Zdjęcie prezentuje także efekty śmierci gwiazdy – włókna utworzone w wyniku wybuchu supernowej.

Znajdujący się zaledwie 160 000 lat świetlnych od nas (eso1311), widoczny w konstelacji Złotej Ryby, Wielki Obłok Magellana, jest jedną naszych najbliższych galaktycznych sąsiadek. Aktywnie tworzy nowe gwiazdy w obszarach, które są tak jasne, że część z nich widać z Ziemi nieuzbrojonym okiem – na przykład Mgławicę Tarantula (eso1033). Nowe zdjęcie, wykonane za pomocą należącego do ESO Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) w Obserwatorium Paranal w Chile, ukazuje obszar o nazwie NGC 2035 (po prawej), czasami nazywany Mgławicą Głowa Smoka.

NGC 2035 jest obszarem HII – mgławicą emisyjną – zawierającym obłoki gazu, które świecą dzięki energetycznemu promieniowaniu wysyłanemu przez młode gwiazdy. Promieniowanie usuwa elektrony z atomów w gazie, które następnie mogą rekombinować z innymi atomami i emitować światło. Z gazem wymieszane są ciemne kłaczki pyłu, które raczej absorbują światło, aniżeli je emitują, tworząc pasy i ciemne kształty w mgławicy.

Włókniste kształty po lewej stronie zdjęcia nie są efektem narodzin gwiazd, a śmierci. Zostały utworzone przez jedno z najbardziej gwałtownych wydarzeń, które zachodzą we Wszechświecie – wybuch supernowej [1]. Eksplozje te są tak jasne, że często przewyższają blaskiem całą swoją galaktykę, zanim ich jasność osłabnie po upływie kilku tygodni lub miesięcy (zob. także eso1315 i potw1323a).

Gdy patrzymy na zdjęcie, trudno jest uświadomić sobie rozmiary tych obłoków – mają średnice po kilkaset lat świetlnych. Nie znajdują się w naszej galaktyce, ale daleko poza nią. Wielki Obłok Magellana jest ogromny, ale w porównaniu do naszej własnej galaktyki rozciąga się na bardzo skromne rozmiary, zaledwie 14 000 lat świetlnych – około dziesięć razy mniej niż Droga Mleczna.

Zdjęcie zostało uzyskane za pomocą instrumentu FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph, zamontowanego na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT), który znajduje się w Obserwatorium ESO Paranal w Chile. Wykonano je w ramach programu Kosmiczne Klejnoty ESO [2].

Uwagi

[1] Widoczna na zdjęciu pozostałość po wybuchu supernowej nosi oznaczenie SNR 0536-67.6.

[2] Program Kosmiczne Klejnoty ESO ma na celu uzyskiwanie za pomocą teleskopów ESO zdjęć interesujących, intrygujących lub wizualnie atrakcyjnych obiektów, dla celów edukacyjnych i popularyzacji. Program korzysta z czasu na teleskopach, który nie mógłby zostać użyty do obserwacji naukowych. Wszystkie zebrane dane są jednak zdatne  do celów naukowych i dostępne dla astronomów poprzez archiwum naukowe ESO.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 39-metrowy Ogromnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Kosmiczne Klejnoty ESO

Kontakt

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1348