Komunikat prasowy

Perfekcyjne zdjęcie galaktyki z samym dyskiem

2 lutego 2011

Jasna galaktyka NGC 3621, sfotografowana za pomocą instrumentu Wide Field Imager, pracującego na 2,2-metrowym teleskopie w Obserwatorium La Silla w Chile, okazuje się dobrym przykładem klasycznej galaktyki spiralnej. Ale w rzeczywistości jest dość nietypowa: nie posiada centralnego zgrubienia, wobec czego opisywana jest jako galaktyka z samym dyskiem.

NGC 3621 jest galaktyką spiralną odległą o około 22 miliony lat świetlnych, widoczną w gwiazdozbiorze Hydry. Jest stosunkowo jasna i można ją dostrzec przez średniej wielkości teleskopy. Zaprezentowane zdjęcie zostało uzyskane za pomocą instrumentu Wide Field Imager na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium La Silla w Chile. Dane zostały wyszukane w archiwum ESO przez Joe DePasquale’a w ramach konkursu Ukryte Skarby ESO [1]. Zdjęcie NGC 3621 zdobyło czwarte miejsce w konkursie.

Galaktyka ma kształt płaskiego naleśnika, co świadczy o tym, że nie spotkała się twarzą w twarz z inną galaktyką, gdyż taka galaktyczna kolizja zaburzyłaby cienki dysk gwiazdowy, tworząc małe zgrubienie w centrum. Większość astronomów sądzi, że galaktyki rosną poprzez łączenie się z innymi tego typu obiektami w procesie zwanym hierarchicznym formowaniem się galaktyk. Z upływem czasu proces ten powinien prowadzić do tworzenia się wielkich zgrubień w centrach galaktyk spiralnych. Najnowsze badania wskazują jednak, że galaktyki spiralne bez zgrubień centralnych, takie jak NGC 3621, są dość powszechne.

Galaktyka ta jest przedmiotem zainteresowania astronomów, ponieważ jej względna bliskość pozwala na badania dużego zakresu obiektów astronomicznych w niej występujących, w tym gwiezdnych żłobków, obłoków pyłu i gwiazd pulsujących zwanych cefeidami (których astronomowie używają jako świec standardowych do wyznaczania odległości we Wszechświecie) [2]. Pod koniec lat 90-tych NGC 3621 była jedną z 18 galaktyk wybranych do kluczowego projektu Kosmicznego Teleskopu Hubble’a: obserwacji cefeid i pomiaru tempa rozszerzania się Wszechświata z dokładnością większą niż to było wcześniej możliwe. W ramach tego zakończonego sukcesem projektu zaobserwowano 69 cefeid, biorąc pod uwagę tylko tę jedną galaktyką

Uzyskano wiele monochromatycznych zdjęć poprzez filtry w czterech różnych kolorach, które złożono ze sobą, uzyskując zaprezentowane zdjęcie. Klatki zarejestrowane poprzez filtr niebieski zostały pokolorowane na niebiesko, obrazki z filtra żółto-zielonego są pokazane jako zielone, a zdjęcia z filtra czerwonego jako ciemnopomarańczowe. Dodatkowo zdjęcia uzyskane przez filtr wyłuskujący świecenie gazu wodorowego pokolorowano na czerwono. Łączny czas ekspozycji dla każdego z filtrów wyniósł odpowiednio 30, 40, 40 i 40 minut.

Uwagi

[1] Konkurs „Ukryte Skarby ESO 2010” dał miłośnikom astronomii szansę na przeszukanie olbrzymich archiwów ESO z danymi astronomicznymi, w nadziei znalezienia ukrytych klejnotów, które potrzebowały oszlifowania przez uczestników. Uczestnicy nadesłali prawie 100 zdjęć, a dziesięciu zdolnych ludzi otrzymało niezwykle atrakcyjne nagrody, w tym wycieczkę do Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) na Cerro Parana w Chile (dla zwycięzcy). Dziesięciu laureatów nadesłało łącznie 20 zdjęć, które zostały ocenione najwyżej spośród prawie 100 fotografii.

[2] Cefeidy są bardzo jasnymi gwiazdami – nawet 30 tysięcy razy jaśniejszymi od Słońca – których jasność zmienia się w regularnych odstępach czasu z okresem dni, tygodni lub miesięcy. Okres tych zmian blasku jest związany z prawdziwą jasnością gwiazdy, znaną jako absolutna wielkość gwiazdowa. Znając absolutną wielkość gwiazdową obiektu i mierząc jaka jest jego obserwowana jasność, astronomowie mogą w łatwy sposób obliczyć odległość obiektu od Ziemi. Dlatego cefeidy są kluczowe do określania skali odległości we Wszechświecie.

Więcej informacji

[1] ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz teleskop VISTA, największy na świecie instrument do przeglądów nieba. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 42-metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Kontakt

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Press Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1104