Persbericht

Stellaire kraamkamer in volle bloei

13 december 2017

De OmegaCAM-camera van de VLT-surveytelescoop van ESO heeft dit schitterende beeld vastgelegd van de stellaire kraamkamer Sharpless 29. Op de reusachtige foto zijn tal van astronomische verschijnselen te zien, zoals kosmisch stof en gaswolken die het licht van hete jonge sterren in de nevel weerkaatsen, absorberen en opnieuw uitstralen.

Het afgebeelde hemelgebied is opgenomen in de Sharpless-catalogus van H II-gebieden: interstellaire wolken van geïoniseerd gas, rijk aan stervorming. Sharpless 29 – ook bekend als Sh 2-29 – bevindt zich op ongeveer 5500 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Sagittarius (Boogschutter), naast de grotere Lagunenevel. Het bevat tal van astronomische wonderen, waaronder het zeer actieve stervormingsgebied NGC 6559, de nevel in het midden van de foto.

Deze centrale nevel is het meest opvallende kenmerk van Sharpless 29. Hoewel hij zich over slechts enkele lichtjaren uitstrekt, laat de nevel goed de ravage zien die sterren bij hun geboorte binnen een interstellaire wolk kunnen veroorzaken. De hete jonge sterren in dit plaatje zijn niet meer dan twee miljoen jaar oud en stralen intense hoogenergetische straling uit. Deze energie warmt het omringende stof en gas op, terwijl hun sterrenwinden hun geboorteplaats dramatisch eroderen en modelleren. De nevel vertoont zelfs een opvallende holte die is ‘uitgehouwen’ door een energetisch dubbelstersysteem. Deze holte dijt uit, waardoor het interstellaire materiaal zich ophoopt en zich een roodachtige boogvormige rand heeft gevormd.

Wanneer interstellair stof en gas worden gebombardeerd met ultraviolet licht van hete jonge sterren, zorgt de energie ervoor dat ze helder gaan gloeien. De diffuse rode gloed die de foto domineert, is afkomstig van de emissie van waterstof, terwijl het glinsterende blauwe licht het gevolg is van weerkaatsing door en verstrooiing aan kleine stofdeeltjes. Behalve emissie en weerkaatsing vindt in dit gebied ook  absorptie plaats. Stofrijke delen van de nevel houden het licht dat naar ons toe komt tegen, waardoor we de sterren erachter niet kunnen zien. Kleinere tentakels van stof zijn de oorzaak van de donkere draderige structuren in de wolken.

De rijke en gevarieerde omgeving van Sharpless 29 biedt astronomen een schat aan onderzoeksobjecten. In de nevel zijn voorbeelden te zien van getriggerde stervorming, de invloed van jonge sterren op stof en gas en de verstorende werking van magnetische velden.

Maar jonge, zware sterren leven snel en sterven jong. Ze zullen hun leven uiteindelijk afsluiten met een supernova-explosie, waarbij ze verrijkt puin van gas en stof achterlaten. Binnen enkele tientallen miljoenen jaren zal dit stellaire puin zijn weggevaagd en is een open sterrenhoop het enige wat resteert.

Sharpless 29 is waargenomen met ESO’s OmegaCAM van de VLT Survey Telescope (VST) op Cerro Paranal in Chili. OmegaCAM produceert beelden die meer dan 300 keer zo omvangrijk zijn als de grootste opnamen van de NASA/ESA Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA en die een breed golflengtegebied beslaan – van het ultraviolet tot het infrarood. Zijn sterkste punt is zijn vermogen om de zeer rode spectraallijn H-alfa vast te leggen, die ontstaat wanneer het elektron in een waterstofatoom energie verliest – iets wat in een omgeving als deze een opvallende gebeurtenis is.

Meer informatie

ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en verreweg de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door zestien lidstaten: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland, en door gastland Chili. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen. VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die specifiek is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO speelt ook een belangrijke partnerrol bij ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. En op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwt ESO de 39-meter Extremely Large Telescope, de ELT, die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Links

• Foto’s van OmegaCAM
• Foto’s van de VST

Contact

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mob: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Rodrigo Alvarez (press contact België)
ESO Science Outreach Network en Planetarium, Royal Observatory of Belgium
Tel: +32-2-474 70 50
E-mail: eson-belgië@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso1740.