Komunikaty prasowe

21 listopada 2024: „Po raz pierwszy udało nam się uzyskać zbliżenie na umierającą gwiazdę w galaktyce poza naszą własną Drogą Mleczną”, mówi Keiichi Ohnaka, astrofizyk z Universidad Andrés Bello w Chile. Gwiazda WOH G64, położona oszałamiające 160 000 lat świetlnych od nas, została sfotografowana dzięki niesamowitej ostrości oferowanej przez Interferometr Bardzo Dużego Teleskopu (VLBI) należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Nowe obserwacje ujawniają, że gwiazda wyrzuca gaz i pył w ostatnich stadiach zanim stanie się supernową.

31 października 2024: Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) prezentuje na Halloween upiorny obraz ciemnej mgławicy, która tworzy iluzję sylwetki przypominającej wilka na kolorowym kosmicznym tle. Odpowiednio nazwana Mgławicą Ciemnego Wilka, została uchwycona na obrazie o 283 milionach pikseli przez VLT Survey Telescope (VST) w należącym do ESO Obserwatorium Paranal w Chile.

7 października 2024: Naukowcy odkryli najodleglejszą galaktykę podobną do Drogi Mlecznej. Nazwana REBELS-25, jest galaktyką z dyskiem i wydaje się być równie uporządkowana jak dzisiejsze galaktyki, pomimo iż widzimy ją w stanie z czasów, w których Wszechświat miał zaledwie 700 milionów lat. Jest to zaskakujące, gdyż zgodnie z obecnym zrozumieniem powstawania galaktyk, takie wczesne galaktyki powinny wyglądać bardziej chaotycznie. Rotacja i struktura REBELS-25 zostały zbadane przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w której Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest partnerem.

1 października 2024: Korzystając z Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), astronomowie odkryli egzoplanetę krążącą wokół gwiazdy Barnarda, najbliższej względem Słońca pojedynczej gwiazdy. Nowo odkryta planeta ma masę co najmniej połowy masy Wenus, a rok na niej trwa zaledwie nieco więcej niż trzy ziemskie dni. Obserwacje sugerują także, że mogą istnieć trzy dodatkowe kandydatki na planety, na różnych orbitach wokół gwiazdy.

26 września 2024: Astronomowie opublikowali gigantyczną podczerwoną mapę Drogi Mlecznej, zawierającą ponad 1,5 miliarda obiektów – najbardziej szczegółową w historii. Korzystając z teleskopu VISTA, należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), zespół monitorował centralne obszary naszej Galaktyki przez ponad 13 lat. Z 500 terabajtami danych jest to największy projekt obserwacyjny przeprowadzony na teleskopie ESO.

11 września 2024: Po raz pierwszy astronomowie uzyskali obrazy gwiazdy innej niż Słońce w szczegółach wystarczających do śledzenia ruchów bąbli gazu na jej powierzchni. Obrazy gwiazdy R Doradus otrzymano w lipcu i sierpniu 2023 roku przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), teleskopu należącego m.in. do Europejskiiego Obserwatorium Południowego (ESO). Pokazują gigantyczne, gorące bąble gazu, 75 razy większe niż Słońce, pojawiające się na powierzchni i tonące z powrotem we wnętrzu gwiazdy szybciej niż się spodziewano.

27 sierpnia 2024: Zespół Teleskop Horyzontu Zdarzeń (ang. Event Horizon Telescope, w skrócie EHT) przeprowadził testowe obserwacje przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) i innych teleskopów, które osiągnęły najlepszą rozdzielczość kiedykolwiek osiągniętą z powierzchni Ziemi [1]. Udało się tego dokonać dzięki wykryciu światła od odległych galaktyk na częstotliwości około 345 GHz, co odpowiada długości fali 0,87 mm. Projekt szacuje, że w przyszłości będzie można uzyskiwać obrazy czarnych dziur, które są nawet o 50% bardziej szczegółowe niż do tej pory, umożliwiając lepszą ostrość w obszarze tuż za granicą pobliskiej supermasywnej czarnej dziury. Będzie też można otrzymywać więcej obrazów czarnych dziur niż udało się to do tej pory. Nowe detekcje to część pilotażowego eksperymentu, wyniki opublikowano dzisiaj w „The Astronomical Journal”.

27 czerwca 2024: Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT), należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), będący w trakcie budowy na chilijskiej pustyni Atakama, jest o krok bliżej ukończenia. Niemiecka firma SCHOTT odlała blank dla ostatniego z 949 segmentów zamówionych dla głównego zwierciadła teleskopu (M1). Ze średnicą ponad 39 metrów, M1 będzie zdecydowanie największym zwierciadłem kiedykolwiek zbudowanym dla teleskopu.

18 czerwca 2024: Pod koniec 2019 roku, niczym nie wyróżniająca się wcześniej galaktyka SDSS1335+0728 nagle zaczęła świecić jaśniej niż kiedykolwiek. Aby zrozumieć dlaczego, astronomowie użyli danych z kilku obserwatoriów kosmicznych i naziemnych, w tym z Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), sprawdzając, jak zmieniała się jasność galaktyki. W ogłoszonych dzisiaj wynikach badań wyciągnięto wniosek, iż jesteśmy świadkami zmian, których nigdy wcześniej nie widziano w tej galaktyce – prawdopodobnie efekt nagłego obudzenia się masywnej czarnej dziury w jej jądrze.

16 kwietnia 2024: Astronomowie zidentyfikowali najbardziej masywną gwiazdową czarną dziurę w galaktyce Drogi Mlecznej. Dostrzeżono ją dzięki danym z misji Gaia, prowadzonej przez Europejską Agencję Kosmiczną, ponieważ powoduje dziwny chwiejny ruch towarzyszącej jej gwiazdy. Dane z Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), oraz z innych obserwatoriów naziemnych, wykorzystano do zweryfikowania masy czarnej dziury. Jest to imponujące 33 razy więcej niż masa Słońca.

11 kwietnia 2024: Gdy astronomowie spojrzeli na gwiezdną parę w sercu oszałamiającego obłoku gazu i pyłu, czekała na nich niespodzianka. Pary gwiazd są zwykle bardzo podobne, jak bliźnięta, ale w HD 148937 jedna gwiazda wydaje się młodsza i – przeciwieństwie do drugiej – magnetyczna. Nowe dane z Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) sugerują, że w systemie były pierwotnie trzy gwiazdy, dopóki dwie z nich nie zderzyły się i połączyły. Gwałtowne zdarzenie utworzyło otaczający obłok i na zawsze zmieniło losy systemu.

27 marca 2024: Nowy obraz z projektu Teleskopu Horyzontu Zdarzeń (ang. Event Horizon Telescope, w skrócie EHT) odkrył silne i zorganizowane pola magnetyczne biegnące po spiralach od brzegu supermasywnej czarnej dziury Sagittarius A* (Sgr A*). Po raz pierwszy zobaczono je w świetle spolaryzowanym. Nowy widok na „potwora” czającego się w sercu Drogi Mlecznej ukazał strukturę pola magnetycznego zaskakująco podobną do tej wokół czarnej dziury w centrum galaktyki M87. Sugeruje to, że silne pola magnetyczne mogą być powszechne u wszystkich czarnych dziur. To podobieństwo wskazuje także na ukryty dżet w Sgr A*. Wyniki badań opublikowano dzisiaj w “The Astrophysical Journal Letters”.

5 marca 2024: W serii badań zespół astronomów rzucił nowe światło na fascynujący i skomplikowany proces powstawania planet. Oszałamiające zdjęcia uzyskane przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) w Chile, należącego do ESO, pokazują jeden z największych w historii przeglądów dysków, w których formują się planet. Badania łączą obserwacje ponad 80 młodych gwiazd, wokół których mogą powstawać planety, dając astronomom bogactwo danych i unikalny wgląd w to, jak w różnych rejonach naszej galaktyki rodzą się planety.

29 lutego 2024: Badacze znaleźli parę wodną w dysku wokół młodej gwiazdy odkładnie w miejscu, w którym mogą formować się planety. Woda jest kluczowym składnikiem dla życia na Ziemi. Uważa się też, że odgrywa znaczącą rolę w powstawaniu planet. Jednak do tej pory nie byliśmy w stanie uzyskać map rozmieszczenia wody w stabilnym, chłodnym dysku – rodzaju dysku, które oferuje najbardziej korzystne warunki do powstawania planet wokół gwiazd. Nowe wyniki były możliwe dzięki Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w której Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest partnerem.

26 lutego 2024: Gdy gwiazda taka jak Słońce kończy swoje życie, może pochłonąć otaczające ją planety i planetoidy, które się z nią zrodziły. Korzystając z Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) w Chile, należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), naukowcy po raz pierwszy odkryli unikalną sygnaturę tego procesu – bliznę odciśniętą na powierzchni białego karła. Wyniki opublikowano dzisiaj w "The Astrophysical Journal Letters".

19 lutego 2024: Przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), astronomowie uzyskali charakterystyki jasnego kwazara. Okazało się, że nie tylko jest najjaśniejszy w swojej kategorii, ale na dodatek jest to obiekt święcący najjaśniej z kiedykolwiek zaobserwowanych. Kwazary to jasne jądra odległych galaktyk zasilane przez supermasywne czarne dziury. Czarna dziura w rekordowym kwazarze zwiększa swoją masę o odpowiednik jednego Słońca dziennie, jest więc najszybciej rosnącą czarną dziurą.

10 stycznia 2024: Astronomowie znaleźli bezpośredni związek pomiędzy wybuchową śmiercią masywnych gwiazd i powstawaniem najbardziej zwartych i tajemniczych obiektów we Wszechświecie: czarnych dziur i gwiazd neutronowych. Dzięki pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), a także Teleskopu Nowej Technologii (NTT), również z ESO, dwóm zespołom badawczym udało się zaobserwować następstwa wybuchu supernowej w pobliskiej galaktyce, odnajdując dowód na pozostały po tym zagadkowy zwarty obiekt.

21 grudnia 2023: Różne świąteczne tradycje obejmują uczty z indyka, makaronu soba, latkes (rodzaj placków ziemniaczanych) lub Pan de Pascua (rodzaj ciasta), w tym roku Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) przynosi na święta kurczaka. Tzw. Mgławica Biegnący Kurczak to dom wielu młodych gwiazd będących w trakcie powstawania. Niesamowicie szczegółowo ukazuje ją obraz z 1,5-miliardem pikseli uzyskany przez VLT Survey Telescope (VST) w lokalizacji obserwacyjnej Paranal w Chile.

18 grudnia 2023: Budowa Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), osiągnęła ważny etap. Dostarczono do ESO i wysłano od Chile pierwsze 18 segmentów głównego zwierciadła teleskopu (M1). Gdy dotrą do Chile, zostaną przetransportowane do budynku technicznego (ELT Technical Facility) w Obserwatorium Paranal na pustyni Atakama, gdzie zostaną pokryte specjalną powłoką, w ramach przygotowań do przyszłej instalacji na głównej strukturze teleskopu. M1 nie mogło być fizycznie przygotowane w jednym kawałku. Zamiast tego zawiera 798 indywidualnych segmentów ułożonych w heksagonalny wzór. Wyprodukowane zostaną dodatkowe 133 segmenty, aby ułatwić proces ponownego nanoszenia powłoki w przyszłości. Mając średnicę ponad 39 metrów, ELT będzie największym teleskopem zwierciadlanym na świecie.

29 listopada 2023: W tym znaczącym odkryciu astronomowie znaleźli dysk wokół młodej gwiazdy w Wielkim Obłoku Magellana, galaktyce sąsiadującej z naszą. Po raz pierwszy w historii odkryto tego typu dysk poza naszą galaktyką, identyczny jak dyski, w których tworzą się planet w Drodze Mlecznej. Nowe obserwacje ukazują młodą masywną gwiazdę, która rośnie i akreuje materię ze swojego otoczenia oraz tworzy torujący dysk.. Detekcja została dokonana przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) w Chile, w której Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest partnerem.

19 października 2023: Międzynarodowy zespół badawczy dostrzegł odległy sygnał kosmicznego promieniowania radiowego trwający krócej niż milisekundę. Ten „szybki błysk radiowy” (ang. fast radio burst, w skrócie FRB) jest najdalszym wykrytym do tej pory. Jego źródło zostało ustalone przez Bardzo Duży Teleskop (VLT) należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Okazała się że jest w galaktyce tak odległej, że jej światło potrzebuje ośmiu miliardów lat, aby do nas dotrzeć. Ten szybki błysk radiowy jest także jednym z najbardziej energetycznych spośród kiedykolwiek zaobserwowanych – w małym ułamku sekundy uwolnił energię odpowiadającą całkowitej emisji od Słońca przez ponad 30 lat.

6 września 2023: Przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) astronomowie wykryli pole magnetyczne galaktyki tak odległej, że światło od niej biegnie do nas ponad 11 miliardów lat: widzimy ją w stadium, gdy Wszechświat miał zaledwie 2,5 miliarda lat. Uzyskany wynik daje naukowcom istotne wskazówki na temat powstawania pól magnetycznych w galaktykach takich jak nasza własna Droga Mleczna.

30 sierpnia 2023: Dzięki dużej kampanii obserwacyjnej, w którą zaangażowano 12 teleskopów naziemnych i kosmicznych, w tym trzy instrumenty Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), astronomowie przeanalizowali dziwne zachowanie pulsara, superszybko wirującej martwej gwiazdy. Wiadomo, iż ten tajemniczy obiekt niemal ciągle przełącza się pomiędzy dwoma modami jasności. Do tej pory pozostawało to zagadką. Ale teraz astronomowie odkryli, że za dziwne zachowanie odpowiedzialne są nagłe wyrzuty materii z pulsara w bardzo krótkich okresach.

24 sierpnia 2023: Korzystając Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), z należącego do ESO, astronomowie zaobserwowali dużą ciemną plamę w atmosferze Neptuna. Nieoczekiwanie przylega do niej mniejsza jasna plama. Jest to pierwszy raz, gdy udało się zaobserwować ciemną plamę na tej planecie prowadząc obserwacje teleskopem naziemnym. Tego rodzaju tymczasowe struktury na tle niebieskiego tła atmosfery Neptuna są zagadką dla astronomów, a nowe wyniki dostarczą kolejnych wskazówek odnośnie ich natury i pochodzenia.

17 sierpnia 2023: Magnetary to najsilniejsze magnesy we Wszechświecie. Te supergęste, martwe gwiazdy, z ultrasilnymi polami magnetycznymi znajdują się w różnych miejscach w naszej galaktyce, ale astronomowie nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób obiekty te powstają. Teraz dzięki wielu teleskopom z całego świata, w tym urządzeniom Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), badacze odkryli gwiazdę, która przypuszczalnie stanie się magnetarem. Oznacza to odkrycie obiektów astronomicznych nowego typu – masywnych magnetycznych gwiazd helowych – i rzuca światło na pochodzenie magnetarów

25 lipca 2023: Nowy, spektakularny obraz opublikowany dzisiaj przez Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) daje nam wskazówki, w jaki sposób mogły powstać planety o masach Jowisza. Dzięki Bardzo Dużemu Teleskopowi (VLT) oraz Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), naukowcy wykryli wielkie skupiska pyłu w pobliżu młodej gwiazdy, które mogą zapaść się, tworząc olbrzymie planety.

19 lipca 2023: Przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) astronomowie znaleźli potencjalną „siostrę” planety krążącej wokół odległej gwiazdy. Zespół naukowy wykrył chmurę szczątków, które mogą współdzielić tę samą orbitę, co planeta. Badacze sądzą, że mogą to być cegiełki do formowania się nowej planety, albo pozostałości po już uformowanym globie. Jeśli zostanie to potwierdzone, odkrycie będzie najsilniejszym jak dotąd dowodem, że dwie egzoplanet mogą wspólnie dzielić jedną orbitę.

11 lipca 2023: Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT), budowany przez Europejskie Obserwatorium Południowe, to rewolucyjny teleskop naziemny, który będzie mieć 39-metrowe zwierciadło główne i stanie się największym teleskopem na świecie w zakresie widzialnym i podczerwonym: największym okiem świata na niebo. Budowa tego skomplikowanego technicznie przedsięwzięcia postępuje w dobrym tempie. Aktualnie ELT przekroczył 50% zaawansowania budowy.

27 czerwca 2023: Ten pomarańczowy i czerwony obłok, fragment mgławicy Sh2-284, pokazany jest w spektakularnych szczegółach dzięki danym z VLT Survey Telescope, znajdującego się w Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO). Mgławica roi się od młodych gwiazd, gdyż gaz i pył w jej wnętrzu gromadzą się razem, aby uformować nowe słońca. Gdy spojrzy się na tę chmurę w całości, można dostrzec twarz kota uśmiechającego się z nieba.

16 maja 2023: Działanie zaczęła sieć BlackGEM, składająca się z trzech nowych teleskopów zlokalizowanych w Obserwatorium La Silla, należącym do ESO. Teleskopy będą skanować niebo południowe, aby wytropić kosmiczne zdarzenia, które wytwarzają fale grawitacyjne, takie jak łączenie się gwiazd neutronowych i czarnych dziur.

11 maja 2023: Przy pomocy Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA) astronomowie utworzyli wielki atlas w podczerwieni dla pięciu pobliskich gwiezdnych żłobków, łącząc razem ponad milion zdjęć. Te wielkie mozaiki zdjęć ukazują młode gwiazdy w trakcie ich powstawania, osadzone w grubych obłokach pyłu. Dzięki wspomnianym obserwacjom, astronomowie mają unikalne narzędzie do rozszyfrowania skomplikowanej zagadki gwiezdnych narodzin.

3 maja 2023: Korzystając z Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), naukowcy po raz pierwszy odkryli ślady pozostawione przez eksplozje pierwszych gwiazd we Wszechświecie. Udało się wykryć trzy odległe obłoki gazu, których skład chemiczny pasuje do tego, czego spodziewamy się jako efekty pierwszych gwiezdnych wybuchów. Odkrycie prowadzi nas o krok bliżej do zrozumienia natury pierwszych gwiazd, które powstały po Wielkich Wybuchu.

26 kwietnia 2023: Po raz pierwszy astronomowie zaobserwowali na tym samym zdjęciu cień czarnej dziury w centrum galaktyki Messier 87 (M87) i potężny dżet wyrzucany przez nią. Obserwacje wykonano w 2018 roku teleskopami Global Millimetre VLBI Array (GMVA), Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w którym ESO jest partnerem, oraz Greenland Telescope (GLT). Dzięki nowemu obrazowi, naukowcy mogą lepiej zrozumieć, w jaki sposób czarne dziury mogą wystrzeliwać tak energetyczne dżety.

29 marca 2023: Korzystając z Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w której ESO jest partnerem, astronomowie odkryli wielki rezerwuar gorącego gazu w nadal powstającej gromadzie galaktyk wokół Galaktyki Sieci Pajęczej (Spiderweb). To najodleglejsza jak dotąd detekcja tak gorącego gazu. Gromady galaktyk to jednej z największych znanych obiektów we Wszechświecie, a wyniki opublikowane dzisiaj w „Nature” pokazują jak wcześnie takie struktury zaczęły powstawać.

21 marca 2023: Przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do ESO, dwa zespoły astronomów obserwowały skutki kolizji amerykańskiej sondy kosmicznej Double Asteroid Redirection Test (DART) z asteroidą Dimorphos. Kontrolowany impakt był testem obrony planetarnej, ale dał także astronomom unikalną szansę na dowiedzenie się więcej o budowie planetoidy, na podstawie wyrzuconej materii.

8 marca 2023: Korzystając z Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), astronomowie wykryli gazową wodę w dysku, w którym powstają planety wokół gwiazdy V883 Orionis. Niesie ona chemiczną sygnaturę, które wyjaśnia podróż wody z gazowych obłoków gwiazdotwórczych do planet i wspiera koncepcję, że woda na Ziemi jest starsza nawet od naszego Słońca.

4 stycznia 2023: Na nowym zdjęciu w podczerwieni, za słabą pomarańczową poświatą mgławicy Sh2-54 widać miriady gwiazd. Ten wspaniały gwiezdny żłobek, znajdujący się w gwiazdozbiorze Węża, został sfotografowany ze wszystkimi szczegółami przy pomocy Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA), który pracuje w należącym do ESO Obserwatorium Paranal in Chile.

30 listopada 2022: Wcześniej w tym roku został zgłoszony alert dotyczący nietypowego źródła w zakresie widzialnym, wykrytego przez teleskop do przeglądu nieba. Należący do ESO, Bardzo Duży Teleskop (VLT), został razem z innymi teleskopami szybko ustawiony w kierunku źródła: supermasywnej czarnej dziury w odległej galaktyce, która pochłonęła gwiazdę, wystrzeliwując resztki w formie dżetu. VLT ustalił, że mamy do czynienia z najdalszym przykładem tego rodzaju zdarzenia, spośród dotąd zaobserwowanych. Ponieważ dżet jest skierowany prawie dokładnie w naszą stronę, jest to także pierwszy raz, gdy odkryto go w zakresie widzialnym, dając w ten sposób nową metodę wykrywania tych ekstremalnych wydarzeń.

10 listopada 2022: Przez 60 lat Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) umożliwiało naukowcom z całego świata na odkrywanie sekretów kosmosu. Dla uczczenia tej rocznicy przedstawiamy spektakularne zdjęcie gwiezdnej fabryki (Mgławica Stożek), uzyskane przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT).

31 października 2022: Upiorna pajęczyna, magiczne smoki czy niewyraźne ślady duchów? Co widzisz na tym zdjęciu pozostałości po supernowej Żagla? Piękny gobelin kolorów pokazuje upiorne szczątki gigantycznej gwiazdy. Udało się to uchwycić w niesamowitych szczegółach dzięki VLT Survey Telescope, pracującemu w Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO) w Obserwatorium Paranal w Chile.

13 października 2022: Przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), astronomowie odkryli bar, najcięższy pierwiastek znaleziony do tej pory w atmosferze planety pozasłonecznej. Naukowcy byli zaskoczeniu odkryciem baru na dużej wysokości atmosferycznej w ultragorących gazowych olbrzymach WASP-76 b i WASP-121 b — dwóch egzoplanetach, czyli planetach krążących wokół gwiazd poza Układem Słonecznym. To nieoczekiwane odkrycie rodzi pytania jak mogą wyglądać te egzotyczne atmosfery.

22 września 2022: Przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) astronomowie dostrzegli oznaki „gorącej plamy” na orbicie wokół Sagittarius A*, czarnej dziury w centrum naszej galaktyki. Odkrycie pomoże w lepszym zrozumieniu enigmatycznego i dynamicznego środowiska wokół naszej supermasywnej czarnej dziury.

16 sierpnia 2022: Bardzo Duży Teleskop (VLT), który należy do ESO, uzyskał obraz wyniku spektakularnej kosmicznej kolizji – galaktyki NGC 7727. Ta olbrzymia galaktyka narodziła się z połączenia dwóch galaktyk, które rozpoczęło się około miliarda lat temu. W centrum znajduje się najbliższa para spośród znanych supermasywnych czarnych dziur, obiektów, których losem będzie zlanie się w jedną, jeszcze masywniejszą czarną dziurę.

18 lipca 2022: Zespół międzynarodowych ekspertów, znanych z obalania odkryć dotyczących czarnych dziur, znalazł czarną dziurę o masie gwiazdowej w Wielkim Obłoku Magellana, galaktyce sąsiedniej względem naszej. „Po raz pierwszy nasz zespół, zamiast negować tego typu odkrycia, sam ogłosił odkrycie czarnej dziury", powiedział kierujący grupą Tomer Shenar. Co więcej, badacze odkryli, że gwiazda, z której narodziła się czarna dziura, zniknęła bez żadnych oznak potężnej eksplozji. Odkrycie zostało dokonane dzięki trwającym sześć lat obserwacjom przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO).

15 czerwca 2022: Astronomowie pokazali szczegóły obszaru gwiazdotwórczego 30 Doradus, znanego też jako Mgławica Tarantula. Wykorzystano nowe obserwacje z Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Na opublikowanych dzisiaj przez Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) obrazach wysokiej rozdzielczości, wraz z danymi z ALMA, widzimy mgławicę w nowym świetle, z delikatnymi obłokami gazu, które dają wgląd w to, jak masywne gwiazdy kształtują ten rejon.

12 maja 2022: Dzisiaj, podczas jednoczesnych konferencji prasowych na całym świecie, w tym siedzibie Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) w Niemczech, astronomowie pokazali pierwszy obraz supermasywnej czarnej dziury w centrum Drogi Mlecznej. Wynik tych badań dostarcza niezwykle silnego dowodu, że obiekt ten faktycznie jest czarną dziurą i daje cenne wskazówki na temat tego, jak działają takie olbrzymy, o których uważa się, że rezydują w centrach większości galaktyk. Obraz został utworzony przez globalny zespół naukowy Teleskopu Horyzontu Zdarzeń (Event Horizon Telescope, EHT), wykorzystując obserwacje z ogólnoświatowej sieci radioteleskopów.

20 kwietnia 2022: Dzięki pomocy należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) teleskopu VLT, zespół astronomów zaobserwował nowy typ gwiezdnej eksplozji – mikronową. Te wybuchy następują na powierzchni odpowiednich gwiazd, a każda z nich może spalić w zaledwie kilka godzin materiał odpowiadający około 3,5 miliarda Piramid Cheopsa z Gizy.

11 kwietnia 2022: Międzynarodowy zespół astronomów wykorzystał teleskopy naziemne, w tym teleskop VLT należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), do prześledzenia zmian atmosferycznych temperatur Neptuna przez okres 17 lat. Wykryto zaskakujący spadek globalnej temperatury Neptuna i następujące po nim dramatyczne ocieplenie na biegunie południowym.

8 marca 2022: Przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) w Chile, badacze z Obserwatorium w Lejdzie w Holandii po raz pierwszy wykryli eter dimetylowy w dysku, w których formują się planety. To największa molekuła zidentyfikowana do tej pory w tego rodzaju dyskach. Jest ona prekursorem większych cząsteczek organicznych, które mogą prowadzić do powstania życia.

2 marca 2022: W 2020 roku zespół kierowany przez astronomów z Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) raportował o najbliższej czarnej dziurze względem Ziemi, położonej w systemie HR 6819, zaledwie 1000 lat świetlnych od nas. Jednak wyniki tych badań zostały zakwestionowane przez innych badaczy, w tym przez międzynarodową grupę związaną z KU Leuven w Belgii. W opublikowanym dzisiaj artykule oba zespoły połączyły siły i pokazały raport, że w HR 6819 jednak nie ma czarnej dziury, a zamiast tego znajduje się wampiryczny układ dwóch gwiazd w rzadkim i krótkim stadium swojej ewolucji.

16 lutego 2022: Interferometr Bardzo Dużego Teleskopu (VLTI), należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), zaobserwował obłok kosmicznego pyłu w centrum galaktyki Messier 77, w którym skrywa się supermasywna czarna dziura. Otrzymane rezultaty potwierdziły przewidywania sprzed około 30 lat i dają astronomom nowy wgląd w „aktywne jądra galaktyk”, jedne z najjaśniejszych i najbardziej tajemniczych obiektów we Wszechświecie.

10 lutego 2022: Zespół astronomów wykorzystał Bardzo Duży Teleskop (VLT) w Chile, należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), do znalezienia dowodu na istnienie kolejnej planety krążącej wokół Proximy Centauri, najbliższej gwiazdy względem Układu Słonecznego. Kandydatka na planetę jest trzecią wykrytą w tym systemie. Ma zaledwie ćwierć masy Ziemi i jest najmniej masywną z krążących wokół tej gwiazdy, a także jedną z najmniej masywnych egzoplanet dotąd odkrytych.

4 stycznia 2022: Na nowym zdjęciu od Europejskiego Obserwatorium Południowego, Orion oferuje spektakularny pokaz sztucznych ogni z okazji Świąt i Nowego Roku. Ale bez obaw, ta kultowa konstelacja nie pali się, ani nie wybuchnie. „Ogień”, który widać na świątecznej pocztówce, to Mgławica Płomień i jej otoczenie zobrazowane na falach radiowych – pokazana fotografia bez wątpienia uzasadnia nazwę mgławicy! Zdjęcie uzyskano przy pomocy Atacama Pathfinder Experiment (APEX), teleskopu, którym zarządza ESO, znajdującego się na płaskowyżu Chajnantor na chilijskiej pustyni Atakama.

22 grudnia 2021: Planety swobodne to nieuchwytne obiekty kosmiczne o masach porównywalnych z masami planet w Układzie Słonecznym, ale nie krążące wokół żadnej gwiazdy, a zamiast tego wędrujące swobodnie na własną rękę. Do tej pory nie znano wiele takich obiektów, ale zespół astronomów wykorzystujący dane z kilku teleskopów Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) oraz z innych obserwatoriów, właśnie odkrył co najmniej 70 nowych planet swobodnych w naszej galaktyce. Jest to największa grupa planet swobodnych odkryta do tej pory, ważny krok w stronę zrozumienia pochodzenia i własności tych tajemniczych galaktycznych nomadów.

14 grudnia 2021: Interferometr Bardzo Dużego Teleskopu (VLTI), należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), uzyskał najgłębszy i najostrzejszy jak dotąd obraz obszaru wokół supermasywnej czarnej dziury w centrum naszej galaktyki. Nowe zdjęcia dają powiększenie 20 razy lepsze niż było możliwe przed obserwacjami VLTI. Pomogły astronomom znaleźć nieznaną do tej pory gwiazdę blisko czarnej dziury. Śledząc orbity gwiazd w centrum Drogi Mlecznej, zespół naukowy dokonał najbardziej precyzyjnych w historii pomiarów masy czarnej dziury.

8 grudnia 2021: Bardzo Duży Teleskop (VLT), należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), uzyskał zdjęcie planety krążącej wokół b Centauri, układu dwóch gwiazd niewidocznego gołym okiem. Jest to najgorętszy i najbardziej masywny układ posiadający planetę spośród odkrytych do tej pory. Planetę dostrzeżono na orbicie w odległości 100 razy większej niż dystans Jowisza od Słońca. Część astronomów uważała, że planety nie mogą istnieć wokół gwiazd o takiej masie i tak gorących – aż do tej pory.

30 listopada 2021: Korzystając z należącego do Europejskiego Obsewratorium Południowego (ESO) teleskopu VLT, astronomowie odnaleźli najbliższą względem Ziemi parę supermasywnych czarnych dziur spośród kiedykolwiek zaobserwowanych. Oba obiekty mają również znacznie mniejszą separację niż jakakolwiek inna znana para supermasywnych czarnych dziur i ostatecznie połączą się w jedną olbrzymią czarną dziurę.

11 listopada 2021: Przy pomocy należącego Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), astronomowie odkryli małą czarną dziurę poza Drogą Mleczną, obserwując w jaki sposób wpływa na ruch gwiazd w swoim bliskim otoczeniu. Po raz pierwszy ten sposób detekcji został użyty do odkrycia istnienia czarnej dziury poza naszą galaktyką. Metoda ta może stać się kluczowa w poszukiwaniu ukrytych czarnych dziur w Drodze Mlecznej i sąsiednich galaktykach, a także rzucić światło na to, w jaki sposób formują się i ewoluują te tajemnicze obiekty.

4 listopada 2021: Nowe odkrycie rzuca światło na to, w jaki sposób we Wszechświecie powstaje fluor – pierwiastek wchodzący w skład naszych kości i zębów w formie fluorku. Dzięki Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w której Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest partnerem, zespół astronomów wykrył ten pierwiastek w galaktyce znajdującej się tak daleko, że jej światło potrzebuje ponad 12 miliardów lat na dotarcie do nas. Po raz pierwszy fluor został dostrzeżony w tak odległej galaktyce gwiazdotwórczej.

12 października 2021: Korzystając z należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) teleskopu VLT w Chile astronomowie sfotografowali 42 z największych obiektów w pasie planetoid znajdującym się pomiędzy Marsem, a Jowiszem. Nigdy dotąd nie udało się uzyskać tak wyraźnych obrazów dla tak dużej grupy asteroid. Obserwacje pokazują szeroki zakres dziwnych kształtów, od sferycznych do psiej kości, pomagając astronomom w poznawaniu początków planetoid w Układzie Słonecznym.

9 września 2021: Przy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego, zespół astronomów uzyskał najostrzejsze i najbardziej szczegółowe jak dotąd zdjęcia planetoidy Kleopatra. Obserwacje pozwoliły naukowcom bardziej precyzyjnie określić trójwymiarowy kształt i masę tej nietypowej planetoidy (asteroidy), która przypomina psią kość. Wyniki dostarczają wskazówek na temat tego w jaki sposób uformowała się ta asteroida i jej dwa księżyce.

5 sierpnia 2021: Zespół astronomów wykorzystał należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego teleskop VLT w Chile, aby ustalić nowe informacje na temat planet wokół pobliskiej gwiazdy L 98-59. Planety te przypominają te w wewnętrznej części Układu Słonecznego. Wśród ustaleń jest m.in. masa planety o połowie masy Wenus (to najmniej masywna egzoplaneta zmierzona do tej pory przy pomocy techniki prędkości radialnych), oceaniczny świat oraz planeta być może znajdująca się w ekosferze.

22 lipca 2021: Przy pomocy Atacama Large Millimetre/submillimeter Array (ALMA), w której Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest partnerem, astronomowie po raz pierwszy jednoznacznie wykryli obecność dysku wokół planety poza Układem Słonecznym. Obserwacje rzucą nowe światło na powstawanie księżyców i planet w młodych układach gwiazdowych.

16 lipca 2021: Zespół astronomów opublikował nowe obserwacje pobliskich galaktyk, które przypominają kolorowe kosmiczne fajerwerki. Zdjęcia uzyskane przy pomocy należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) teleskopu VLT pokazują różne składniki galaktyk w wyraźnych kolorach, pozwalając astronomom na dokładne określenie lokalizacji młodych gwiazd i gazu, który rozgrzewają wokół siebie. Łącząc nowe obserwacje z danymi z Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w której ESO jest partnerem, grupa badawcza pomaga w rzuceniu nowego światła na czynniki powodujące powstawanie gwiazd z gazu.

16 czerwca 2021: Gdy Betelgeza, jasna pomarańczowa gwiazda w konstelacji Oriona, stała się w widoczny sposób ciemniejsza pod koniec 2019 i na początku 2020 roku, zadziwiło to społeczność astronomiczną. Zespół astronomów opublikował nowe zdjęcia powierzchni gwiazdy, wykonane przy pomocy należącego do ESO teleskopu VLT, które wyraźnie pokazują, w jaki sposób zmieniła się jasność obiektu. Nowe badania wskazują, że gwiazd została częściowo przesłonięta przez obłok pyłu. To odkrycie rozwiązuje zagadkę „Wielkiego Pociemnienia” Betelgezy.

19 maja 2021: Nowe badania przeprowadzone przez belgijski zespół naukowców, wykorzystujące dane z należącego do ESO teleskopu VLT, pokazały, że żelazo i nikiel występują w atmosferach komet w Układzie Słonecznym, nawet tych znajdujących się daleko od Słońca. Niezależnie badania polskiej grupy, która także używała danych z ESO, raportują, że nikiel w stanie gazowym jest także obecny w lodowej komecie międzygwiazdowej 2I/Borisov. Po raz pierwszy ciężkie metale, zwykle związane z gorącymi środowiskami, znaleziono w zimnych atmosferach odległych komet.

27 kwietnia 2021: W Obserwatorium La Silla (należącym do ESO) rozpoczął działanie teleskop Test-Bed Telescope 2 (TBT2), należący do Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), będący demonstracją technologii stanowiącej element ogólnoświatowych wysiłków w skanowaniu i identyfikowaniu obiektów bliskich Ziemi. Pracując wspólnie z teleskopem partnerskim na półkuli północnej, TBT2 będzie bacznie obserwować niebo w poszukiwaniu planetoid (asteroid), które mogą rodzić ryzyko dla Ziemi, przy okazji testując sprzęt i oprogramowanie dla przyszłej sieci teleskopów.

30 marca 2021: Nowe obserwacje z należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) teleskopu VLT wskazują, że kometa 2I/Borisov, która jest dopiero drugim, niedawno wykrytym międzygwiezdnym przybyszem do naszego Układu Słonecznego, jest jedną z najbardziej pierwotnych dotąd zaobserwowanych. Astronomowie przypuszczają, że kometa prawdopodobnie nigdy nie przeszła blisko gwiazdy, a więc jest niezaburzonym reliktem z obłoku gazu i pyłu, z którego się uformowała

24 marca 2021: W ramach współpracy o nazwie Teleskop Horyzontu Zdarzeń (Event Horizon Telescope, EHT), która uzyskała pierwsze w historii zdjęcie czarnej dziury, zaprezentowano dzisiaj nowy widok masywnego obiektu w centrum galaktyki Messier 87 (M87): jak wygląda w świetle spolaryzowanym. Po raz pierwszy astronomom udało się zmierzyć polaryzację, która jest sygnaturą pól magnetycznych, tak blisko brzegu czarnej dziury. Obserwacje są kluczowe dla wyjaśnienia w jaki sposób oddalona od nas o 55 milionów lat świetlnych galaktyka M87 jest w stanie wystrzeliwać energetyczne dżety ze swojego jądra.

18 marca 2021: Przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w której Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest partnerem, zespół astronomów po raz pierwszy zmierzył w sposób bezpośredni wiatry w środkowej atmosferze Jowisza. Analizując następstwa kolizji z kometą z lat 90., naukowcy odkryli niezwykle silne wiatry, o prędkościach do 1450 km/h, w pobliżu biegunów Jowisza. Mogą one reprezentować coś, co grupa badawcza opisała jako „unikalną meteorologiczną bestię w naszym Układzie Słonecznym”.

8 marca 2021: Przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego astronomowie odkryli i szczegółowo zbadali najdalsze jak dotąd źródło emisji radiowej. Źródłem tym jest „radiowo głośny” kwazar – jasny obiekt z potężnymi dżetami emitującymi na falach radiowych – który jest tak daleko, że światło potrzebuje 13 miliardów lat, aby dotrzeć do nas. Odkrycie może dostarczyć ważnych wskazówek pomocnych astronomom w zrozumieniu wczesnego Wszechświata.

25 stycznia 2021: Wykorzystując różne teleskopy, w tym Bardzo Duży Teleskop (VLT) należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), astronomowie odkryli system złożony z sześciu egzoplanet, z których pięć jest zablokowanych w rzadkim rytmie wokół ich gwiazdy centralnej. Badacze przypuszczają, że układ ten może dostarczyć wskazówek dotyczących tego, w jaki sposób tworzą się i ewoluują planety, w tym planety w Układzie Słonecznym.

11 stycznia 2021: Galaktyki zaczynają “umierać”, gdy przestają formować gwiazdy. Jednak do tej pory astronomowie nigdy nie dostrzegli wyraźnie momentu rozpoczęcia tego procesu w odległej galaktyce. Dzięki Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w której Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest partnerem, astronomowie dostrzegli galaktykę wyrzucającą prawie połowę swojego gwiazdotwórczego gazu. Dzieje się to w zaskakującym tempie odpowiadającym 10 000 mas Słońca rocznie — galaktyka gwałtownie traci swoje paliwo do tworzenia nowych gwiazd. Badacze przypuszczają, że to spektakularne wydarzenie zostało zainicjowane przez kolizję z inną galaktyką, co może prowadzić do przemyślenia teorii na temat tego, w jaki sposób galaktyki przestają powoływać do życia nowe gwiazdy.

30 października 2020: Ta zwiewna pozostałość po od dawna umarłej gwieździe, wtulona w brzuch Wieloryba, wykazuje podobieństwo do czaszki unoszącej się w przestrzeni. Mgławica Czaszka została sfotografowana w niesamowitych szczegółach przez Bardzo Duży Teleskop (VLT) należący do ESO i jest widoczna w pięknych, przekrwionych kolorach. Jest to pierwsza znana mgławica planetarna mająca związek z parą blisko związanych gwiazd, okrążanych przez trzecią gwiazdę.

12 października 2020: Przy pomocy teleskopów z Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) i innych organizacji na całym świecie astronomowie zaobserwowali rzadki błysk światła od gwiazdy będącej rozrywanej przez supermasywną czarną dziurę. Zjawisko znane jako rozerwanie pływowe, jest najbliższym tego typu wydarzeniem zarejestrowanym do tej pory. Wydarzyło się 215 milionów lat świetlnych od Ziemi i zostało szczegółowo zbadane. Wyniki badań opublikowano w “Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”.

6 października 2020: Reinhard Genzel oraz Andrea Ghez otrzymali wspólnie Nagrodę Nobla z fizyki 2020 za badania dotyczące supermasywnej czarnej dziury Sagittarius A* w centrum naszej galaktyki. Genzel, Dyrektor Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics w Niemczech, wraz ze swoim zespołem, prowadził obserwacje Sagittarius A* przez blisko 30 lat, korzystając z armady instrumentów na teleskopach Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO).

1 października 2020: Przy pomocy należącego do ESO teleskopu VLT astronomowie odkryli sześć galaktyk znajdujących się wokół supermasywnej czarnej dziury, gdy Wszechświat miał mniej niż miliard lat. Po raz pierwszy tego typu zgrupowanie zostało zaobserwowane tak wcześnie po Wielkim Wybuchu. Wyniki badań pomogą nam lepiej zrozumieć, w jaki sposób supermasywne czarne dziury, z których jedna rezyduje w centrum Drogi Mlecznej, formowały się i tak szybko rosły do swoich gigantycznych rozmiarów. Rezultat wspiera teorię, że czarne dziury rosną szybko w wielkich strukturach przypominających sieć, które zawierają mnóstwo zasilającego je gazu.

14 września 2020: Międzynarodowy zespół astronomów ogłosił dzisiaj odkrycie w chmurach na Wenus rzadkiej cząsteczki: fosforowodoru (fosfiny). W przypadku Ziemi gaz ten jest wytwarzany jedynie przemysłowo oraz przez mikroby, które rozwijają się w środowisku beztlenowym. Astronomowie spekulowali od dziesięcioleci, że wysokie chmury na Wenus mogą być domem dla mikroorganizmów, które mogłyby unosić się swobodnie nad wypaloną powierzchnią, tolerujących bardzo wysoką kwasowość. Wykrycie fosforowodoru może wskazywać na tego typu pozaziemskie "powietrzne" życie.

3 września 2020: Zespół naukowców zidentyfikował pierwszy bezpośredni dowód na to, że grupy gwiazd mogą rozerwać swój dysk protoplanetarny, pozostawiając go w zaburzonym kształcie i z pochylonymi pierścieniami. Nowe badania sugerują, że egzotyczne planety, w przeciwieństwie do Tatooine z Gwiezdnych Wojen, mogą powstawać w nachylonych pierścieniach w zakrzywionych dyskach wokół gwiazd wielokrotnych. Wyniki udało się uzyskać dzięki obserwacjom przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), który należy do ESO, a także Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA).

12 sierpnia 2020: Astronomowie korzystający z Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w którym Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest partnerem, odkryli niezwykle daleką i tym samym bardzo młodą galaktykę, która wygląda zaskakująco podobnie do Drogi Mlecznej. Galaktyka znajduje się tak daleko, że jej światło potrzebuje ponad 12 miliardów lat, aby dotrzeć do nas: widzimy ją w stadium, gdy Wszechświat miał zaledwie 1,4 miliarda lat. Obiekt jest zaskakująco niechaotyczny, co jest sprzeczne z teoriami, że wszystkie galaktyki we wczesnym Wszechświecie były turbulentne i niestabilne. To nieoczekiwane odkrycie stawia wyzwanie naszemu zrozumieniu tego, w jaki sposób powstają galaktyki i daje nowy wgląd w przeszłość Wszechświata.

30 lipca 2020: Przypominający motyla z jego symetryczną strukturą, pięknymi kolorami i skomplikowanymi wzorami, ten efektowny bąbel gazu – znany jako NGC 2899 – wydaje się unosić i trzepotać skrzydłami na niebie na nowym zdjęciu z należącego do ESO teleskopu VLT. Obiekt ten nie był nigdy wcześniej sfotografowany z takimi szczegółami. Widać nawet słabe zewnętrzne krawędzie mgławicy planetarnej, świecące przed gwiazdami tła.

22 lipca 2020: Należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) teleskop VLT wykonał pierwsze w historii zdjęcie młodej, podobnej do Słońca gwiazdy, której towarzyszą dwie olbrzymie egzoplanety. Zdjęcia systemów wieloplanetarnych są niesamowicie rzadkie, a do tej pory astronomowie nigdy nie obserwowali w taki bezpośredni sposób jednocześnie więcej niż jednej planety okrążającej gwiazdę podobną do Słońca. Obserwacje pomogą astronomom w zrozumieniu, jak formowały się i ewoluowały planety wokół naszego własnego Słońca.

30 czerwca 2020: Korzystając z należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) teleskopu VLT, astronomowie odkryli absencję niestabilnej, masywnej gwiazdy w galaktyce karłowatej. Naukowcy sądzą, że może to wskazywać na to, iż gwiazda stała się mniej jasna i została częściowo przesłonięta przez pył. Alternatywnym wyjaśnieniem jest zapadnięcie się gwiazdy do czarnej dziury bez wybuchu supernowej. „Jeśli to prawda, byłaby to pierwsza bezpośrednia detekcja tego typu monstrualnej gwiazdy, kończącej życie w taki sposób” mówi Andrew Allan z Trinity, lider zespołu i doktorant w College Dublin w Irlandii.

1 czerwca 2020: Astronomowie używający teleskopów Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) odkryli olbrzymie plamy na powierzchni ekstremalnie gorących gwiazd schowanych w gromadach gwiazd. Gwiazdy te są nie tylko nękane przez plamy magnetyczne, ale niektóre z nich doświadczają także superrozbłysków – eksplozji energii kilka milionów razy bardziej energetycznych niż podobne wybuchy na Słońcu. Wyniki badań, opublikowane dzisiaj w „Nature Astronomy”, pomogą astronomom lepiej zrozumieć te zagadkowe gwiazdy i otworzą drzwi do rozwiązania innych nieuchwytnych tajemnic astronomii gwiazdowej.

20 maja 2020: Obserwacje wykonane przy pomocy należącego do ESO teleskopu VLT ujawniły oznaki narodzin systemu planetarnego. Wokół młodej gwiazdy AB Aurigae znajduje się gęsty dysk gazu i pyłu, w którym astronomowie dostrzegli wyraźną strukturę spiralną z „supłem”, wskazującą miejsce, w którym może formować się planeta. Obserwowana struktura może być pierwszym bezpośrednim dowodem na narodziny niemowlęcej planety.

6 maja 2020: Zespół astronomów z Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) i innych instytucji odkrył czarną dziurę znajdującą się zaledwie 1000 lat świetlnych od Ziemi. Czarna dziura jest bliżej Układu Słonecznego niż jakakolwiek znana do tej pory. Tworzy układ potrójny widoczny gołym okiem. Naukowcy znaleźli dowód na istnienie niewidocznego obiektu, gdy śledzili dwie towarzyszące mu gwiazdy przy pomocy 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO w Obserwatorium La Silla w Chile. Mówią, że ten system może być zaledwie czubkiem góry lodowej i wiele podobnych czarnych dziur zostanie odnalezionych w przyszłości.

16 kwietnia 2020: Obserwacje wykonane należącym do ESO teleskopem VLT po raz pierwszy pokazały, że gwiazda krążąca po orbicie wokół supermasywnej czarnej dziury w centrum Drogi Mlecznej porusza się tak jak przewiduje ogólna teoria względności Einsteina. Jej orbita rysuje kształt podobny do rozety, a nie do elipsy przewidywanej przez newtonowską teorię grawitacji. Wynik długich badań był możliwy dzięki rosnącej precyzji pomiarów przez blisko 30 lat, które pozwoliły naukowcom na wyjaśnianie zagadek potwora czającego się w sercu naszej galaktyki.

11 marca 2020: Naukowcy korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT zaobserwowali ekstremalną planetę, na której przypuszczalnie padają żelazne deszcze. Po dziennej stronie ultragorącej, olbrzymiej egzoplanety temperatury osiągają ponad 2400 stopni Celsjusza, co wystarcza do wyparowania metali. Silne wiatry przenoszą opary żelaza na chłodniejszą nocną stronę, gdzie żelazo kondensuje do kropli.

5 marca 2020: Ostatnio wśród astronomów pojawiły się obawy związane z wpływem satelitów z megakonstelacji na badania naukowe. Aby lepiej zrozumieć efekt, jaki tego typu konstelacje mogą mieć na obserwacje astronomiczne, ESO zleciło badanie naukowe, skupiające się na obserwacjach teleskopami ESO w zakresie widzialnym i podczerwonym, a także dotyczące innych obserwatoriów. Opracowanie rozważa łącznie 18 reprezentatywnych konstelacji satelitów, będących w trakcie przygotowywania przez SpaceX, Amazon, OneWeb i inne firmy, razem ponad 26 tysięcy satelitów [1]. Wyniki zostały właśnie zaakceptowane do publikacji w „Astronomy & Astrophysics”.

14 lutego 2020: Przy pomocy należącego do ESO teleskopu VLT astronomowie uchwycili bezprecedensowe pociemnienie Betelgezy, czerwonego olbrzyma w konstelacji Oriona. Niesamowite nowe zdjęcia powierzchni gwiazdy pokazują nie tylko spadający blask czerwonego olbrzyma, ale także to, w jaki sposób zmienia się jego widoczny kształt.

5 lutego 2020: Astronomowie korzystający z obserwatorium Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w którym partnerem jest ESO, dostrzegli niezwykły obłok gazu, który jest efektem konfrontacji pomiędzy dwoma gwiazdami. Jedna z gwiazd urosła do tak wielkich rozmiarów, że pochłonęła drugą, która z kolei zbliżając się po spirali do swojej partnerki spowodowała odrzucenie jej zewnętrznych warstw.

15 stycznia 2020: Fosfor, który występuje w naszym DNA oraz w błonach komórkowych, jest kluczowym pierwiastkiem dla życia takiego, jakie znamy. Ale kwestia, w jaki sposób dotarł na wczesną Ziemię, pozostaje dość tajemnicza. Astronomowie prześledzili drogę fosforu od obszarów gwiazdotwórczych do komet, korzystając z połączonej mocy ALMA oraz należącego do Europejskiej Agencji Kosmicznej próbnika Rosetta. Wyniki badań pokazały po raz pierwszy, gdzie formują się molekuły zawierające fosfor, w jaki sposób ten pierwiastek jest przenoszony w kometach i w jaki sposób konkretna cząsteczka może odgrywać istotną rolę w narodzinach życia na naszej planecie.

19 grudnia 2019: Astronomowie korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT zaobserwowali rezerwuary chłodnego gazu wokół niektórych z najwcześniejszych galaktyk we Wszechświecie. Ten gaz w halo galaktyk jest idealnym pożywieniem dla supermasywnych czarnych dziur w centrach galaktyk – obecnie widzimy sytuację jaka była ponad 12,5 miliard lat temu. Ta spiżarnia może być wyjaśnieniem, w jaki sposób kosmiczne potwory rosły tak szybko podczas okresu w historii Wszechświata znanego jako kosmiczny świt.

16 grudnia 2019: Bardzo Duży Teleskop (VLT), który należy do ESO, obserwował centralne rejony Drogi Mlecznej w spektakularnej rozdzielczości i odkrył nowe szczegóły na temat historii narodzin gwiazd w naszej galaktyce. Dzięki nowym obserwacjom, astronomowie znaleźli dowód na dramatyczne wydarzenie w życiu Drogi Mlecznej: okres formowania się gwiazd tak intensywny, że jego efektem było ponad 100 tysięcy wybuchów supernowych.

4 grudnia 2019: Naukowcy korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT po raz pierwszy uzyskali dowód na to istnienie dużej planety związanej z białym karłem. Planeta krąży wokół gorącego białego karła – pozostałości po gwieździe podobnej do Słońca. Orbita przebiega w bliskiej odległości od gwiazdy, powodując że atmosfera planety jest odzierana z niej i formuje dysk gazu wokół gwiazdy. Ten unikatowy system daje nam wgląd w to, jak w odległej przyszłości może wyglądać nasz własny Układ Słoneczny.

28 października 2019: Astronomowie używający należącego do ESO instrumentu SPHERE na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT) odkryli, iż planetoida Hygiea może zostać sklasyfikowana jako planeta karłowata. Obiekt jest czwarty pod względem wielkości w pasie planetoid, po Ceres, Weście i Pallas. Po raz pierwszy udało się zaobserwować planetoidę Hygiea w wystarczająco wysokiej rozdzielczości, aby zbadać jej powierzchnię i ustalić kształt oraz rozmiar. Okazało się, że Hygiea jest sferyczna i potencjalnie może przejąć od Ceres pałeczkę najmniejszej planety karłowatej w Układzie Słonecznym.

23 października 2019: Po raz pierwszy wykryto w kosmosie świeżo utworzony ciężki pierwiastek stront, jako pozostałość po złączeniu się dwóch gwiazd neutronowych. Udało się to dzięki obserwacjom wykonanym przy pomocy należącego do ESO spektrografu X-shooter na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT). Wyniki badań opublikowano dzisiaj w „Nature”. Detekcja jest potwierdzeniem, że cięższe pierwiastki we Wszechświecie mogą formować się w zderzeniach gwiazd neutronowych, dokładając brakujący element w układance powstawania pierwiastków chemicznych.

4 października 2019: Astronomowie korzystający z ALMA uzyskali obraz w niesamowicie wysokiej rozdzielczości, przedstawiający dwa dyski, w których rosną młode gwiazdy, zasilane przez złożoną sieć włókien gazu i pyłu o kształcie precla. Obserwacje tego niesamowitego zjawiska rzucają światło na najwcześniejsze fazy życia gwiazd i pomagają astronomom w ustaleniu warunków, w jakich powstają gwiazdy podwójne.

26 września 2019: Astronomowie korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT po raz pierwszy zaobserwowali, że szybki błysk radiowy przeszedł przez galaktyczne halo. Ta tajemnicza emisja kosmicznych fal radiowych trwała mniej niż milisekundę i przemieściła się prawie niezaburzona, co sugeruje, że halo ma zaskakująco małą gęstość i słabe pole magnetyczne. Daje to astronomom nową technikę możliwą do badania nieuchwytnych halo w innych galaktykach.

13 września 2019: Należący do ESO teleskop VISTA ukazał niezwykły obraz Wielkiego Obłoku Magellana, jednej z naszych najbliższych galaktycznych sąsiadek. Teleskop VISTA dokonuje przeglądu tej galaktyki i jej siostry zwanej Małym Obłokiem Magellana, a także ich otoczenia, w niesamowitych szczegółach. Przegląd ten pozwala astronomom na obserwowanie wielkiej liczby gwiazd otwierając nowe możliwości do badania ewolucji gwiazd, dynamiki galaktyk oraz gwiazd zmiennych.