Komunikaty prasowe

24 sierpnia 2010: Astronomowie korzystający z należącego do ESO, wiodącego na świecie instrumentu HARPS, odkryli układ planetarny zawierający co najmniej pięć planet, okrążających podobną do Słońca gwiazdę HD 10180. Badacze posiadają także intrygujący dowód na możliwą obecność dwóch kolejnych planet, z których jedna miałaby najmniejszą masę znalezioną do tej pory. Uczyniłoby to system podobnym do naszego Układu Słonecznego w liczbie planet (siedem w porównaniu do ośmiu w Układzie Słonecznym). Co więcej, zespół znalazł też dowód, że odległości planet od ich gwiazdy odzwierciedlają regularny wzór, co jest też widoczne w naszym Układzie Słonecznym.

18 sierpnia 2010: Przy pomocy ESO Very Large Telescope europejscy astronomowie po raz pierwszy pokazali, że magnetar – nietypowy rodzaj gwiazdy neutronowej – uformował się z masą co najmniej 40 razy większą niż masa Słońca. Wynik ten jest wielkim wyzwaniem dla obecnych teorii ewolucji gwiazd, ponieważ gwiazda o tak dużej masie powinna według nich stać się czarną dziurą, a nie magnetarem. Rodzi to fundamentalne pytanie: jak masywna musi być gwiazda, aby stać się czarną dziurą?

11 sierpnia 2010: Astronomowie skanujący niebo w ramach przeglądu ESO nazwanego VISTA Magellanic Cloud, uzyskali spektakularne zdjęcie Mgławicy Tarantula w sąsiedniej galaktyce, Wielkim Obłoku Magellana. Ten panoramiczny widok w bliskiej podczerwieni ukazuje w dokładnych szczegółach mgławicę, a także jej bogate otoczenie na niebie. Zdjęcie zostało uzyskane na starcie bardzo ambitnego przeglądu bliskich galaktyk – Obłoków Magellana – oraz ich otoczenia.

4 sierpnia 2010: Astronomowie użyli Bardzo Dużego Teleskopu (ESO Very Large Telescope – VLT), aby po raz pierwszy uzyskać trójwymiarowy widok rozmieszczenia najbardziej wewnętrznego materiału wyrzuconego przez gwiazdę, która niedawno eksplodowała. Najnowsze wyniki wskazują, że wybuch był nie tylko bardzo silny, ale także bardziej skoncentrowany w jednym kierunku. Jest to silny dowód na to, że supernowa musiała mieć wiele zaburzeń, co wspiera najnowsze modele komputerowe.

28 lipca 2010: Nowe, spektakularne zdjęcie z instrumentu Wide Field Imager w Obserwatorium ESO La Silla w Chile ukazuje olśniewającą i niezwykłą gwiazdę WR 22 i jej kolorowe otoczenie. WR 22 jest bardzo gorącą i jasną gwiazdą, która wywiewa swoją atmosferę w przestrzeń kosmiczną w tempie miliony razy szybszym niż Słońce. Gwiazda znajduje się w zewnętrznej części dramatycznej Mgławicy Carina, z której się uformowała.

21 lipca 2010: Korzystając z różnych instrumentów na Bardzo Dużym Teleskopie VLT (ESO), astronomowie odkryli najmasywniejsze znane gwiazdy, w tym jedną o masie w momencie narodzin aż 300 razy większej niż masa Słońca, czyli dwukrotnie więcej niż aktualnie akceptowany limit 150 mas Słońca. Istnienie tych potworów – miliony razy jaśniejszych od Słońca, tracących masę poprzez bardzo silne wiatry gwiazdowe – może dostarczyć odpowiedzi na pytanie „jak masywna może być gwiazda?”.

14 lipca 2010: Astronomowie uzyskali pierwsze zdjęcie dysku pyłowego blisko okrążającego masywną, nowonarodzoną gwiazd, dostarczając bezpośredniego dowodu na to, że masywne gwiazdy formują się w ten sam sposób co ich mniejsze siostry. Odkrycie to, wykonane dzięki użyciu teleskopów ESO, zostało opisane w artykule opublikowanym w tym tygodniu w Nature.

7 lipca 2010: Łącząc obserwacje wykonane Bardzo Dużym Teleskopem VLT (ESO) oraz teleskopem rentgenowskim Chandra (NASA) astronomowie odkryli najsilniejszą parę dżetów z czarnej dziury kiedykolwiek zaobserwowaną. Obiekt ten, znany też jako mikrokwazar, wywiewa olbrzymi bąbel gorącego gazu, mierzący 1000 lat świetlnych, dwukrotnie większy i dziesięć razy silniejszy niż inne znane mikrokwazary. Odkrycie opublikowano w tym tygodniu w czasopiśmie Nature.

30 czerwca 2010: Ten wspaniały widok rejonu wokół gwiazdy R Coronae Australis został utworzony ze zdjęć wykonanych przy pomocy instrumentu Wide Field Imager (WFI) w obserwatorium ESO La Silla w Chile. R Coronae Australis leży w sercu pobliskiego rejonu formowania się gwiazd i jest otoczona przez delikatnie niebieskawą mgławicę refleksyjną wtłoczoną w wielki obłok pyłu. Zdjęcie uwidacznia zaskakujące nowe szczegóły w tym dramatycznym obszarze nieba.

23 czerwca 2010: Astronomowie po raz pierwszy zmierzyli superburzę w atmosferze egzoplanety, dobrze znanego “gorącego jowisza” HD209458b. Bardzo precyzyjne obserwacje gazowego tlenku węgla pokazują, że porusza się on z wielką prędkością z ekstremalnie gorącej strony dziennej do chłodniejszej nocnej strony planety. Obserwacje dały także inny ekscytujący „pierwszy” pomiar – zmierzenie prędkości orbitalnej planety pozasłonecznej, umożliwiając bezpośrednie wyznaczenie jej masy.

16 czerwca 2010: Nowe spektakularne zdjęcie Galaktyki Rzeźbiarza (NGC 253) zostało wykonane teleskopem do przeglądów nieba VISTA (ESO Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy) w Obserwatorium Paranal w Chile, jako część większej kampanii obserwacyjnej. Na obserwacje teleskopu VISTA w świetle podczerwonym w mniejszym stopniu wpływa pył, ujawniają więc miriady chłodniejszych gwiazd oraz poprzeczkę galaktyki. Zdjęcie dostarcza wiele nowych informacji na temat historii i ewolucji galaktyki.

10 czerwca 2010: Po raz pierwszy astronomowie zdołali bezpośrednio śledzić ruch planety pozasłonecznej w jej drodze z jednej na drugą stronę gwiazdy macierzystej. Planeta ma najmniejszą orbitę spośród bezpośrednio zobrazowanych egzoplanet, znajduje się prawie tak blisko swojej gwiazdy, jak Saturn od Słońca. Naukowcy wierzą, że mogła uformować się w podobny sposób, jak olbrzymie planety w Układzie Słonecznym. Ponieważ gwiazda jest bardzo młoda, odkrycie jest dowodem na to, że gazowe olbrzymy mogą formować się z dysków w zaledwie kilka milionów lat, co jest bardzo krótkim okresem w kosmicznej skali czasu.

8 czerwca 2010: Nowy automatyczny teleskop uzyskał pierwsze światło w Obserwatorium ESO La Silla w Chile. TRAPPIST (TRAnsiting Planets and PlanetesImals Small Telescope) jest przeznaczony do badania układów planetarnych za pomocą dwóch podejść: wykrywania i uzyskiwania charakterystyk planet położonych poza Układem Słonecznym (egzoplanet) oraz badania komet krążących wokół Słońca. 60-centymetrowy teleskop jest sterowany z Liège w Belgii, z odległości 12 000 km.

4 czerwca 2010: Raymond Wilson, którego pionierskie badania w optyce w ESO umożliwiły istnienie dzisiejszych wielkich teleskopów, dzięki technologii „optyki aktywnej”, został laureatem Nagrody Kavliego 2010 z astrofizyki. Założyciel i pierwszy lider Grupy Optyki i Teleskopów w ESO podzielił wartą milion dolarów nagrodę z dwoma amerykańskimi naukowcami, Jerrym Nelsonem i Rogerem Angelem.

1 czerwca 2010: Astronomers often turn their telescopes to the Large Magellanic Cloud (LMC), one of the closest galaxies to our own Milky Way, in their quest to understand the Universe. In this spectacular new image from the Wide Field Imager (WFI) at ESO’s La Silla Observatory in Chile, a celestial menagerie of different objects and phenomena in part of the LMC is on display, ranging from vast globular clusters to the remains left by brilliant supernovae explosions. This fascinating observation provides data for a wide variety of research projects unravelling the life and death of stars and the evolution of galaxies.

19 maja 2010: ESO is releasing a beautiful image of the nearby galaxy Messier 83 taken by the HAWK-I instrument on ESO’s Very Large Telescope (VLT) at the Paranal Observatory in Chile. The picture shows the galaxy in infrared light and demonstrates the impressive power of the camera to create one of the sharpest and most detailed pictures of Messier 83 ever taken from the ground.

5 maja 2010: A new wide-field image released today by ESO displays many thousands of distant galaxies, and more particularly a large group belonging to the massive galaxy cluster known as Abell 315. As crowded as it may appear, this assembly of galaxies is only the proverbial “tip of the iceberg”, as Abell 315 — like most galaxy clusters — is dominated by dark matter. The huge mass of this cluster deflects light from background galaxies, distorting their observed shapes slightly.

26 kwietnia 2010: On 26 April 2010, the ESO Council selected Cerro Armazones as the baseline site for the planned 42-metre European Extremely Large Telescope (E-ELT). Cerro Armazones is a mountain at an altitude of 3060 metres in the central part of Chile’s Atacama Desert, some 130 kilometres south of the town of Antofagasta and about 20 kilometres from Cerro Paranal, home of ESO’s Very Large Telescope.

21 kwietnia 2010: The Cat’s Paw Nebula, NGC 6334, is a huge stellar nursery, the birthplace of hundreds of massive stars. In a magnificent new ESO image taken with the Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA) at the Paranal Observatory in Chile, the glowing gas and dust clouds obscuring the view are penetrated by infrared light and some of the Cat’s hidden young stars are revealed.

13 kwietnia 2010: The discovery of nine new transiting exoplanets is announced today at the RAS National Astronomy Meeting (NAM2010). When these new results were combined with earlier observations of transiting exoplanets astronomers were surprised to find that six out of a larger sample of 27 were found to be orbiting in the opposite direction to the rotation of their host star — the exact reverse of what is seen in our own Solar System. The new discoveries provide an unexpected and serious challenge to current theories of planet formation. They also suggest that systems with exoplanets of the type known as hot Jupiters are unlikely to contain Earth-like planets.