Komunikat prasowy

VISTA znajduje 96 gromad gwiazd ukrytych za pyłem

Teleskop ESO do przeglądów w podczerwieni dokładnie bada rejony gwiazdotwórcze Drogi Mlecznej

3 sierpnia 2011

Korzystając z danych z teleskopu do przeglądów w podczerwieni VISTA w Obserwatorium ESO Paranal, międzynarodowy zespół astronomów odkrył w Drodze Mlecznej 96 nowych gromad otwartych zakrytych przez pył. Te niewielkie i słabe obiekty były niewidoczne dla poprzednich przeglądów, ale nie ukryły się przed czułymi podczerwonymi detektorami największego na świecie teleskopu do przeglądów nieba, który może patrzeć przez pył. To pierwszy raz, gdy tak wiele małych i słabych gromad zostało odkrytych za jednym razem.

Wynik został uzyskany zaledwie rok po rozpoczęciu projektu VISTA Variables w programie Via Lactea (VVV) [1], jednym z sześciu publicznie dostępnych przeglądów na nowym teleskopie. Rezultaty badań ukażą się w czasopiśmie „Astronomy & Astrophysics”.

“Odkrycie pokazuje potencjał VISTA I przeglądu VVV do odnajdywania gromad gwiazd, w szczególności tych ukrytych w zapylonych obszarach formowania się gwiazd w dysku Drogi Mlecznej. VVV patrzy znacznie głębiej niż wcześniejsze przeglądy” mówi Jura Borissova, kierowniczka badań.

Większość gwiazd o masach przekraczających połowę masy Słońca powstaje w grupach zwanych gromadami otwartymi. Gromady te są składnikami budującymi galaktyki i szczególnie istotne w procesie formowania się i ewolucji galaktyk takich jak nasza. Ale gromady gwiazd formują się w bardzo zapylonych obszarach, które rozpraszają i absorbują większość światła widzialnego, które emitują młode gwiazdy, czyniąc je niewidzialnymi dla większości przeglądów nieba, ale nie dla 4,1-metrowego teleskopu podczerwonego VISTA.

“Aby śledzić formowanie się najmłodszych gromad gwiazd skoncentrowaliśmy się na poszukiwaniach w znanych rejonach gwiazdotwórczych. W obszarach, które wydawały się puste w poprzednich przeglądach w świetle widzialnym, czułe podczerwone detektory VISTA odsłoniły wiele nowych obiektów” dodaje Dante Minniti, kierownik przeglądu VVV.

Za pomocą starannie opracowanego oprogramowania komputerowego zespół był w stanie usunąć gwiazdy widoczne na pierwszym planie przed każdą z gromad, aby policzyć ile członków ma każda z gromad. Potem dokonano wizualnej analizy zdjęć, aby zmierzyć rozmiary gromad, a dla bardziej licznych gromad naukowcy wykonali też inne pomiary, takie jak wyznaczenie odległości, wieku oraz poczerwienienia światła gwiazd spowodowanego przez międzygwiazdowy leżący pył pomiędzy nami, a gromadami.

„Odkryliśmy, że większość z gromad jest bardzo mała i zawiera zaledwie około 10-20 gwiazd. W porównaniu do typowej gromady otwartej są to bardzo słabe i zwarte obiekty – pył znajdujący się przed nimi czyni je widoczne od 10 000 do 100 milionów razy słabiej w świetle widzialnym. Nic dziwnego, że do tej pory były ukryte.” wyjaśnia Radostin Kurtev, członek zespołu badawczego.

Od starożytności odkryto 2500 gromad otwartych w Drodze Mlecznej, ale astronomowie szacują, że może ich być nawet 30 000, ciągle ukrywających się za gazem i pyłem. O ile jasne i duże gromady otwarte można łatwo dostrzec, to po raz pierwszy tak wiele słabych i małych gromad zostało odnalezionych jednocześnie.

Co więcej, nowe 96 gromad może być jedynie czubkiem góry lodowej. „Dopiero zaczęliśmy używać bardziej zaawansowanego automatycznego oprogramowania do poszukiwania mało skoncentrowanych, starszych gromad. Jestem pewna, że wkrótce znajdziemy  wiele więcej gromad.”dodaje Borissova.

Uwagi

[1]  Od roku 2010 projekt VISTA Variables w programie Via Lactea (VVV) wykonuje skanowanie w świetle podczerwonym centralnych części Drogi Mlecznej oraz południowej płaszczyzny dysku galaktycznego. Program ten otrzymał łącznie 1929 godzin czasu obserwacyjnego w okresie pięciu lat. Via Lactea to łacińska nazwa Drogi Mlecznej.

Więcej informacji

Wyniki badań ukażą się w artykule zatytułowanym “New Galactic Star Clusters in the VVV Survey”, który zostanie opublikowany w czasopiśmie Astronomy & Astrophysics.

Skład zespołu badawczego (Universidad de Valparaíso, Chile), C. Bonatto (Universidade Federal do Rio Grande do Sul, Brazylia), R. Kurtev (Universidad de Valparaíso), J. R. A. Clarke (Universidad de Valparaíso), F. Peñaloza (Universidad de Valparaíso), S. E. Sale (Universidad de Valparaíso; Pontificia Universidad Católica, Chile), D. Minniti (Pontificia Universidad Católica, Chile), J. Alonso-García (Pontificia Universidad Católica), E. Artigau (Département de Physique and Observatoire du Mont Mégantic, Université de Montréal, Kanada), R. Barbá (Universidad de La Serena, Chile), E. Bica (Universidade Federal do Rio Grande do Sul), G. L. Baume (Instituto de Astrofísica de La Plata, Argentyna), M. Catelan (Pontificia Universidad Católica), A. N. Chenè (Universidad de Valparaíso; Universidad de Concepción, Chile), B. Dias (Universidade de Sao Paulo, Brazil), S. L. Folkes (Universidad de Valparaíso), D. Froebrich (The University of Kent, Wielka Brytania), D. Geisler (Universidad de Concepción), R. de Grijs (Peking University, Chiny; Kyung Hee University, Korea), M. M. Hanson (University of Cincinnati), M. Hempel (Pontificia Universidad Católica), V. D. Ivanov (Europejskie Obserwatorium Południowe), M. S. N. Kumar (Universidade do Porto; Portugal), P. Lucas (University of Hertfordshire, Wielka Brytania), F. Mauro (Universidad de Concepción), C. Moni Bidin (Universidad de Concepción), M. Rejkuba (Europejskie Obserwatorium Południowe), R. K. Saito (Pontificia Universidad Católica), M. Tamura National Astronomical Observatory of Japan, Japonia), oraz I. Toledo (Pontificia Universidad Católica).

ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Publikacja naukowa
• Zdjęcia teleskopu VISTA

Kontakt

Jura Borissova
Universidad de Valparaíso
Valparaíso, Chile
Tel.: +56 32 299 5550
Tel. kom.: +56 9 82454638
E-mail: jura.borissova@uv.cl

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych