Komunikat prasowy

Galaktyka NGC 4666 z superwiatrem

1 września 2010

Galaktyka NGC 4666 dumnie prezentuje się w centrum zdjęcia wykonanego w świetle widzialnym przez Wide Field Imager, działający na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium La Silla w Chile. NGC 4666 to godna uwagi galaktyka z intensywnymi procesami formowania się gwiazd i z nietypowym “superwiatrem” wywiewanego gazu. Wcześniej była obserwowana w promieniowaniu rentgenowskim przez kosmiczny teleskop XMM-Newton, należący do ESA. Zaprezentowane tutaj zdjęcie zostało wykonane, aby umożliwić dalsze badania obiektów wykrytych we wcześniejszych obserwacjach rentgenowskich.

Prominentna galaktyka NGC 4666 na środku zdjęcia jest galaktyką typ starburst, w której zachodzą szczególnie intensywne procesy formowania się gwiazd. Znajduje się 80 milionów lat świetlnych od Ziemi. Uważa się, że gwałtowne procesy gwiazdotwórcze są spowodowane przez grawitacyjne oddziaływania pomiędzy NGC 4666, a jej sąsiednimi galaktykami, w tym NGC 4668, widoczną w lewym dolnym rogu. Tego typu wzajemne oddziaływania często wywołują gwałtowne formowanie się gwiazd w objętych oddziaływaniami galaktykach.

Kombinacja wybuchów supernowych i silnych wiatrów z masywnych gwiazd w rejonach gwiazdotwórczych powoduje rozległy wypływ gazu z galaktyki w przestrzeń – tak zwany "superwiatr". Superwiatr ma olbrzymią skalę, wychodzi z jasnego, centralnego obszaru galaktyki i rozciąga się na dziesiątki tysięcy lat świetlnych. Ponieważ gaz w superwietrze jest bardzo gorący, emituje promieniowanie głównie w zakresie rentgenowskim i w radiowej części widma, a nie da się go zobaczyć na zdjęciach w świetle widzialnym, takich jak niniejsze.

Zdjęcie zostało wykonane jako część badań uzupełniających dla obserwacji wykonanych w promieniowaniu rentgenowskim przez kosmiczny teleskop ESA XMM-Newton. Celem oryginalnych obserwacji XMM-Newton była galaktyka NGC 4666, ale dzięki dużemu polu widzenia teleskopu w tle zaobserwowano wiele innych źródeł promieniowania X. Jedną z takich przypadkowych detekcji jest słaba gromada galaktyk widoczna blisko dolnego brzegu zdjęcia, na prawo od centrum. Gromada ta znajduje się zdecydowanie dalej od nas niż NGC 4666, w odległości około trzech miliardów lat świetlnych.

Aby w pełni zrozumieć naturę obiektów astronomicznych naukowcy muszą badać je w różnych długościach fali. Światło o różnych długościach fali może powiedzieć nam o różnych zachodzących procesach fizycznych. W tym przypadku obserwacje w świetle widzialnym zostały wykonane za pomocą Wide Field Imager (WFI), aby dokładniej zbadać przypadkowo wykryte obiekty rentgenowskie. Stanowi to dobry przykład sposobu w jaki astronomowie korzystający z różnych teleskopów współpracują razem, aby badać Wszechświat.

Uwagi

[1] WFI to wspólny projekt Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), Max-Planck-Institut für Astronomie (MPIA) w Heidelbergu (Niemcy) oraz Osservatorio Astronomico di Capodimonte (OAC) w Naples (Włochy).

Więcej informacji

ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Należy do niego 14 krajów: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz teleskop VISTA, największy na świecie instrument do przeglądów nieba. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 42-metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się "największym okiem świata na niebo".

Linki

• Artykuł opisujący uzupełniające obserwacje XMM-Newton: A&A 449, 837
• Zdjęcie galaktyki w promieniowaniu rentgenowskim

Kontakt

Richard Hook
ESO La Silla/Paranal & E-ELT Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
E-mail: rhook@eso.org

Jörg Dietrich
Physics Department, University of Michigan
USA
Tel.: +1 734 615 4256
E-mail: jorgd@umich.edu

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1036