Antarktyczne powietrzne nawiedziło Paranal

Ta piękna panorama Obserwatorium ESO Paranal została wykonana 5 lipca 2012 r. w jednym z najsuchszych dni w historii kompleksu teleskopu VLT. Paranal jest jak wyspa w środku okolicy z piętrzącymi się poniżej chmurami nad dalekim Oceanem Spokojnym.

Niesamowicie niska wilgotność w Paranal podczas tego okresu została zarejestrowana przez radiometr pary wodnej znany jako LHATPRO, który monitoruje atmosferę, aby wspierać obserwacje prowadzone w placówce [1]. Meteorologowie z dwóch chilijskich uniwersytetów ustalili przyczynę nietypowo suchych warunków: wysokie antarktyczne powietrzne przemieszczające się daleko na północ i obniżające wysokość nad Paranal.

Zimny front zatrzymał się wokół Paranal na ponad 12 godzin, powodując rekordowo niski poziom wilgotności w powietrzu nad obserwatorium [2]. Florian Kerber (ESO) wraz ze współpracownikami przeanalizowali tę nietypową pogodę i opublikowali wyniki w artykule, który ukazał się 29 stycznia 2014 r. w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (artykuł jest dostępny tutaj).

Sucha pustynia… co w tym takiego nadzwyczajnego? Otóż suchość tego stopnia zdarza się zwykle na znacznie większych wysokościach, na przykład w Obserwatorium ALMA na płaskowyżu Chajnantor, który znajduje się 5000 metrów nad poziomem morza – Paranal z 2635 metrami n.p.m. to zaledwie połowa tej wysokości. Ponieważ obserwacje w podczerwieni najlepiej wychodzą gdy w powietrzu jest mało pary wodnej, może to oznaczać, że rutynowa kontrola za pomocą radiometru LHATPRO da astronomom sposobność wykorzystania przyszłych okresów suszy w Paranal do uzyskania wspaniałych obserwacji Wszechświata w podczerwieni.

Zdjęcie wykonał Gabriel Brammer, Fotograficzny Ambasador ESO, który przypadkowo był świadkiem zachodu słońca, który nastąpił tuż przed okresem suszy i stwierdził, że zachód słońca jest niespotykanie czysty i piękny. Gabriel pracuje jako astronom w Obserwatorium ESO La Silla-Paranal. Gdy nie wykonuje obowiązków związanych z działaniem obserwatorium, bada powstawanie i ewolucję odległych galaktyk za pomocą najbardziej wyrafinowanych teleskopów i instrumentów na świecie, w tym teleskopu VLT oraz Kosmicznego Teleskopu Hubble’a (HST).

Uwagi

[1] Radiometr Low Humidity and Temperature Profiling (LHATPRO) został wyprodukowany przez Radiometer Physics GmbH w Niemczech. Używa silnych linii widmowych pewnych pierwiastków do pomiarów zawartości wody w atmosferze.

[2] Wilgotność jest mierzona w formie precipitable water vapour – pomiaru atmosferycznej zawartości wody. Jest to ilość wody w kolumnie atmosferycznej tak jakby cała spadła w postaci deszczu. W opisywanym przypadku zmierzono zaledwie 0,1 mm – znacznie mniej niż typowa dla Paranal wartość 2 mm (co i tak jest już niską wilgotnością).