Persberichten

23 augustus 2017: Astronomen hebben, met behulp van ESO's Very Large Telescope Interferometer, de meest gedetailleerde afbeelding ooit van een ster geconstrueerd. Het gaat om de rode superreus Antares. Ze hebben ook de eerste kaart (buiten die van de zon) gemaakt die de snelheden weergeeft van het materiaal rond een ster. De kaart onthult onverwachte turbulentie in Antares' uitgestrekte atmosfeer. De resultaten zijn gepubliceerd in het vakblad Nature.

16 augustus 2017: Waarnemingen van zeven ‘kwalsterrenstelsels’ met ESO’s Very Large Telescope hebben het bestaan aan het licht gebracht van een tot nog toe onbekende manier om superzware zwarte gaten van brandstof te voorzien. Het lijkt erop dat het mechanisme dat de tentakels van gas en nieuwe sterren doet ontstaan waaraan deze sterrenstelsels hun bijnaam danken, ook ervoor zorgt dat gas de centrale delen van de stelsels kan bereiken. Op die manier wordt het zwarte gat gevoed dat zich daar schuilhoudt, waardoor dit fel gaat stralen. De resultaten zijn vandaag in het tijdschrift Nature verschenen.

2 augustus 2017: De Unit Telescope 4 (‘Yepun’) van ESO’s Very Large Telescope (VLT) is getransformeerd tot een volledig adaptieve telescoop. Na meer dan tien jaar van planning, constructie en tests heeft de nieuwe Adaptive Optics Facility (AOF) zijn eerste licht gezien met het instrument MUSE. Daarbij zijn verbluffend scherpe beelden vastgelegd van planetaire nevels en sterrenstelsels. De combinatie van AOF en MUSE vormt een van de meest geavanceerde en krachtige technologische systemen die ooit voor astronomisch onderzoek vanaf het aardoppervlak zijn gebouwd.

27 juli 2017: Aan de hand van nieuwe waarnemingen met ESO’s VLT Survey Telescope hebben astronomen drie verschillende populaties van ‘babysterren’ ontdekt in de Orionnevel-sterrenhoop. Deze onverwachte ontdekking levert zeer waardevolle nieuwe inzichten op over de wijze waarop zulke sterrenhopen ontstaan. Dat suggereert dat de vorming van sterren schoksgewijs gaat, en elke stellaire geboortegolf zich veel sneller voltrekt dan tot nog toe werd aangenomen.

19 juli 2017: Het MASCARA-station – de afkorting staat voor Multi-site All-Sky CAmeRA – op ESO’s La Silla-sterrenwacht in Chili heeft zijn eerste licht opgevangen. De nieuwe faciliteit zal gaan zoeken naar exoplaneten die voor hun heldere moedersterren langs schuiven, en een catalogus samenstellen van exoplaneten die later nauwkeuriger onder de loep kunnen worden genomen.

11 juli 2017: Tijdens een ceremonie vandaag in Canberra, Australië, is een overeenkomst getekend om een tienjarig strategisch partnerschap tussen ESO en Australië te beginnen. Het partnerschap zal het programma van ESO verder versterken, zowel wetenschappelijk als technisch, en de Australische astronomen en industrie toegang geven tot de La Silla/Paranal-sterrenwacht. Het kan ook de eerste stap zijn om van Australië een ESO-lidstaat te maken.

5 juli 2017: ESO’s Very Large Telescope (VLT) heeft een magnifieke opname gemaakt van het balkspiraalstelsel Messier 77. De foto doet het stelsel met zijn schitterende spiraalarmen en donkere stofbanden eer aan, maar weet het turbulente karakter van Messier 77 niet te vangen.

14 juni 2017: Twee van de beroemdste hemelobjecten moeten op deze enorme nieuwe drie gigapixel-opname van ESO’s VLT Survey Telescoop de aandacht delen met een minder bekende buur. Rechts van de Omeganevel (links) en de befaamde Adelaarnevel (midden) ligt een gloeiende gaswolk die Sharpless 2-54 wordt genoemd. Dit kosmische trio vormt slechts een deel van een uitgestrekt complex van gas en stof waarbinnen nieuwe sterren tot leven komen en hun omgeving verlichten.

8 juni 2017: ALMA heeft sterren zoals de zon waargenomen die nog in een heel vroeg ontwikkelingsstadium verkeren, en daarbij sporen ontdekt van methylisocyanaat – een chemische bouwsteen van leven. Het is voor het eerst dat dit probiotische molecuul in de omgeving van zonachtige protosterren – de soort waaruit ons zonnestelsel is voortgekomen – is gedetecteerd. De ontdekking kan astronomen helpen begrijpen hoe het leven op aarde is ontstaan.

30 mei 2017: Tijdens een ceremonie die vandaag is gehouden in het ESO-hoofdkwartier nabij München, zijn de contracten getekend voor de productie van de 39 meter grote hoofdspiegel van de Extremely Large Telescope (ELT). Het Duitse bedrijf SCHOTT zal de glassegmenten vervaardigen en het Franse bedrijf Safran Reosc zal deze polijsten, monteren en testen. Het contract voor het polijsten van de glassegmenten is het op één na grootste contract voor de bouw van de ELT en het op twee na grootste contract dat ESO ooit aan een bedrijf heeft gegund.

26 mei 2017: Vandaag heeft de president van de Republiek Chili, Michelle Bachelet Jeria, de ceremonie bijgewoond waarbij de eerste steen is gelegd van ESO’s Extremely Large Telescope (ELT). De ceremonie vond plaats op ESO’s Paranal-sterrenwacht, dicht bij de locatie van de toekomstige reuzentelescoop in het noorden van Chili. Deze mijlpaal luidde het begin in van de bouw van de koepel en de hoofdstructuur van de grootste optische telescoop ter wereld en is het begin van een nieuw tijdperk in de astronomie. Het evenement markeerde ook de aansluiting van de sterrenwacht op het nationale stroomnet van Chili.

22 mei 2017: Het gieten van de glasschijf voor de secundaire spiegel van ESO’s Extremely Large Telescope (ELT) is volbracht door de firma SCHOTT in Mainz, Duitsland. De uiteindelijke spiegel heeft een diameter van 4,2 meter en weegt 3,5 ton. Het wordt de grootste secundaire spiegel die ooit in een optische telescoop is toegepast en tevens de grootste convexe spiegel die ooit is geproduceerd.

3 mei 2017: De Kleine Magelhaense Wolk is een opvallend object aan de zuidelijke hemel – zelfs met het blote oog. Maar vanwege het rijkelijk aanwezige interstellaire stof kunnen normale telescopen geen duidelijk beeld krijgen van wat zich in dit sterrenstelsel afspeelt. Dankzij VISTA’s infrarood-capaciteiten hebben astronomen de vele miljoenen sterren in dit naburige sterrenstelsel nu duidelijker dan ooit kunnen bekijken. Het resultaat is de grootste infraroodopname die ooit van de Kleine Magelhaense Wolk is gemaakt.

25 april 2017: De nieuwe ALMA Residencia bij de ALMA Operations Support Facility is zojuist overgedragen aan het Joint ALMA Observatory. Deze feestelijke gebeurtenis werd bijgewoond door de ALMA-raad en de directeuren van de drie uitvoerende instanties – ESO, NAOJ en NRAO. Ook de architecten die het gebouw ontwierpen waren aanwezig. De ALMA Residencia is het laatste grote bouwwerk dat ESO aan het ALMA-project bijdraagt.

19 april 2017: Een exoplaneet die om een rode dwergster op veertig lichtjaar van de aarde draait, zou wel eens de nieuwe houder kunnen zijn van de titel 'beste plek om naar tekenen van leven buiten het zonnestelsel te zoeken'. Met behulp van het HARPS-instrument van de ESO-sterrenwacht op La Silla, en telescopen elders ter wereld, heeft een internationaal team van astronomen een 'superaarde' ontdekt die zich binnen de leefbare zone van de zwakke ster LHS 1140 bevindt. Deze wereld is een beetje groter en aanzienlijk zwaarder dan de aarde en heeft zijn atmosfeer waarschijnlijk grotendeels kunnen vasthouden. Dit, samen met het feit dat hij tijdens elk omloop voor zijn moederster langs schuift, maakt hem tot een van de spannendste objecten voor toekomstig atmosfeeronderzoek. De resultaten zullen op 20 april 2017 verschijnen in het tijdschrift Nature.

7 april 2017: Sterexplosies worden meestal in verband gebracht met supernovae: de spectaculaire dood van sterren. Maar nieuwe ALMA-waarnemingen geven inzicht in explosies aan het andere eind van de levenscyclus van sterren: de geboorte. Astronomen legden dramatische beelden vast toen ze het ontstaan van een groep zware sterren onderzochten. De beelden tonen dat ook stervorming een heftig, explosief proces kan zijn.

27 maart 2017: Bij waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope is ontdekt dat in de krachtige materiestromen die door superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels worden uitgestoten sterren kunnen ontstaan. Het is voor de eerst dat waarnemingen hebben bevestigd dat in zo’n extreme omgeving stervorming kan optreden. De ontdekking heeft allerlei gevolgen voor ons begrip van de eigenschappen en de evolutie van sterrenstelsels. De resultaten worden in het tijdschrift Nature gepubliceerd.

15 maart 2017: Nieuwe waarnemingen wijzen erop dat tijdens de hoogtijdagen van het ontstaan van sterrenstelsels, 10 miljard jaar geleden, zware sterren-vormende stelsels werden gedomineerd door baryonische oftewel ‘normale’ materie. Dat is in schril contrast met de huidige sterrenstelsels, waarin de geheimzinnige donkere materie de overhand lijkt te hebben. Dit verrassende resultaat, verkregen met ESO’s Very Large Telescope, suggereert dat donkere materie in het vroege heelal minder invloedrijk was dan nu. De resultaten van het onderzoek verschijnen in vier artikelen, waarvan er één vandaag in Nature is gepubliceerd.

8 maart 2017: Astronomen hebben de ALMA-telescoop gebruikt om een enorme massa van gloeiend sterrenstof te detecteren in een sterrenstelsel dat we zien toen het heelal slechts vier procent van zijn huidige leeftijd had. Dit stelsel is kort na zijn ontstaan waargenomen en is het verste stelsel ooit waarin stof is gedetecteerd. Deze nieuwe resultaten leveren gloednieuwe inzichten op over de geboorte en explosieve dood van de allereerste sterren.

1 maart 2017: Deze kleurrijke streep van sterren, gas en stof is in werkelijkheid een spiraalstelsel dat NGC 1055 heet. De middellijn van dit forse sterrenstelsel, hier vastgelegd met ESO's Very Large Telescope, is mogelijk tot wel vijftien procent groter dan die van onze Melkweg. In NGC 1055 lijken de malende armen die kenmerkend zijn voor spiraalstelsels te ontbreken, omdat we het stelsel van opzij zien. Wel vertoont het stelsel vreemde vervormingen die waarschijnlijk zijn veroorzaakt door een interactie met een groot naburig sterrenstelsel.