Persberichten

24 oktober 2018: Deze foto van het actieve stervormingsgebied NGC 2467 – ook wel de Doodshoofd-met-gekruiste-beenderen-nevel genoemd – is even onheilspellend als mooi. De kleurrijke opname van stof, gas en heldere jonge sterren, die door de zwaartekracht bijeen worden gehouden in de vorm van een grijnzend doodshoofd, is vastgelegd met het FORS-instrument van de Very Large Telescope (VLT) van ESO. Hoewel de telescopen van ESO doorgaans worden gebruikt voor het verzamelen van wetenschappelijke gegevens, kunnen ze ook foto’s zoals deze maken, die mooi zijn van zichzelf.

17 oktober 2018: Een internationaal team van astronomen heeft, met het VIMOS-instrument van de Very Large Telescope van ESO, een kolossale structuur in het vroege heelal ontdekt. Het bestaan van deze proto-supercluster van sterrenstelsels, die de bijnaam Hyperion heeft gekregen, kwam aan het licht bij nieuwe metingen en een complex onderzoek van archiefgegevens. Dit is de grootste en meest massarijke structuur die tot nu toe op zo’n grote afstand en in zo’n ver verleden – slechts 2 miljard jaar na de oerknal – is ontdekt.

1 oktober 2018: Bij ‘diepe’ waarnemingen met de MUSE-spectrograaf van de Very Large Telescope van ESO zijn rond verre sterrenstelsels immense kosmische reservoirs van atomaire waterstof ontdekt. De buitengewone gevoeligheid van MUSE heeft deze vage waterstofwolken in het vroege heelal, die een gloed van Lyman-alfa-straling vertonen, rechtstreeks waarneembaar gemaakt. Daarbij is vastgesteld dat bijna de hele nachthemel een onzichtbare gloed vertoont.

26 september 2018: Op 26 september hebben John Halligan, de Ierse Minister van Staat voor Opleiding, Vaardigheden, Innovatie, Onderzoek en Ontwikkeling, en Xavier Barcons, directeur-generaal van ESO, hun handtekening gezet onder de overeenkomst die het mogelijk maakt dat Ierland lid wordt van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) – de meest productieve sterrenwacht ter wereld. ESO kijkt er naar uit om Ierland te verwelkomen en zal samenwerken met de astronomen en de industrie van het land om de verdere ontwikkeling van de astronomie te bevorderen.

12 september 2018: FORS2, een instrument dat aan de Very Large Telescope van ESO is gekoppeld, heeft het spiraalstelsel NGC 3981 in al zijn schoonheid vastgelegd. De foto is gemaakt in het kader van het ESO-programma ‘Cosmic Gems’, dat gebruik maakt van de zeldzame momenten dat de waarnemingsomstandigheden niet geschikt zijn voor het verzamelen van wetenschappelijke gegevens. In plaats van niets te doen, laat het ‘Cosmic Gems’-programma ESO-telescopen toe om visueel verbluffende foto’s van de zuidelijke hemel te maken.

5 september 2018: Het baanbrekende ATTRACT-initiatief brengt onderzoekslaboratoria en bedrijfsmanagementdeskundigen van wereldklasse samen om een Europees innovatief ecosysteem op te zetten dat de ontwikkeling van disruptieve technologieën en hun marktintroductie zal versnellen. Het initiatief, waarbinnen ESO een partner is, zal 170 baanbrekende detectie- en beeldregistratie-ideeën financieren met marktpotentieel, en heeft als doel producten, diensten, bedrijven en banen te creëren op basis van nieuwe detectie- en beeldregistratietechnologieën.

29 augustus 2018: De Carinanevel, een van de grootste en helderste nevels aan de nachthemel, is fraai in beeld gebracht door de VISTA-telescoop van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili. Door waarnemingen te doen in het infrarood heeft VISTA door het hete gas en het donkere stof van de nevel heen gekeken, en zo ontelbare sterren zichtbaar gemaakt – zowel pasgeboren als stervende.

8 augustus 2018: Deze rijke opname, gemaakt met ESO’s VLT Survey Telescope – de grootste surveytelescoop ter wereld op zichtbare golflengten, wordt bevolkt door een glinsterende menigte van sterrenstelsels. De kenmerken van de vele sterrenstelsels op de foto stellen astronomen in staat om subtiele galactische details op te sporen.

30 juli 2018: Astronomen die gebruik maken van ALMA en NOEMA hebben voor het eerst met zekerheid een radioactief molecuul in de interstellaire ruimte gedetecteerd. Het radioactieve deel van het molecuul is een isotoop van aluminium. De waarnemingen laten zien dat de isotoop na de botsing tussen twee sterren, waarbij een restant achterbleef dat CK Vulpeculae wordt genoemd, over de ruimte is verspreid. Dit is de eerste keer dat dit element rechtstreeks is aangetoond bij een specifiek object. Van deze isotoop is eerder wel al gammastraling gedetecteerd, maar de exacte oorsprong daarvan was onbekend.

26 juli 2018: Waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope hebben voor het eerst de effecten laten zien op de beweging van een ster die door het extreem sterke zwaartekrachtveld in de buurt van het superzware zwarte gat in het centrum van Melkweg gaat, zoals die zijn voorspeld door de algemene relativiteitstheorie van Einstein. Dit lang gezochte resultaat vormt de bekroning van een 26 jaar durende waarnemingscampagne met de telescopen van ESO in Chili.

18 juli 2018: ESO’s Very Large Telescope (VLT) heeft zijn eerste licht opgevangen met behulp van een nieuwe adaptieve optische modus die ‘lasertomografie’ wordt genoemd. Dat heeft opmerkelijk scherpe testbeelden opgeleverd van de planeet Neptunus, sterrenhopen en andere objecten. Het baanbrekende MUSE-instrument van de VLT in Narrow Field Mode kan, in samenwerking met de adaptieve-optiekmodule GALACSI, deze nieuwe techniek gebruiken om te corrigeren voor turbulentie op verschillende hoogten in de atmosfeer. Het is nu mogelijk om op zichtbare golflengten foto’s vanaf de grond te maken die scherper zijn dan die van de Hubble-ruimtetelescoop van ESA en NASA. De combinatie van uitmuntende beeldscherpte en de spectroscopische mogelijkheden van MUSE stelt astronomen in staat om de eigenschappen van hemelobjecten veel gedetailleerder te onderzoeken dan tot nu toe mogelijk was.

11 juli 2018: Nieuwe waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope tonen de sterrenhoop RCW 38 in al zijn glorie. Deze foto is gemaakt tijdens het testen van de HAWK-I-camera met het adaptieve optische systeem GRAAL. Hij toont RCW 38 en zijn omringende wolken van helder gloeiend gas in prachtige details, met donkere slierten van stof die zich een weg zoeken door de heldere kern van deze jonge verzameling sterren.

4 juli 2018: Op 2 juli 2019 zal een van de meest indrukwekkende natuurverschijnselen waarneembaar zijn vanuit de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili: een totale zonsverduistering. Omdat het om een zeer zeldzame gebeurtenis gaat – de volgende totale zonsverduistering die waarneembaar is vanaf La Silla zal pas over 212 jaar plaatsvinden – organiseert ESO waarnemings- en outreach-activiteiten ter plaatse, om het grote publiek bij deze spectaculaire gebeurtenis te betrekken. Kaarten voor deelname zijn beschikbaar vanaf vrijdag 13 juli 2018 om 13.00 uur.

2 juli 2018: SPHERE, een instrument van de Very Large Telescope van ESO dat voor het zoeken naar planeten wordt gebruikt, heeft het eerste bevestigde beeld vastgelegd van een planeet die gevangen zit in de stofrijke schijf rond een jonge ster. De jonge planeet baant zich een weg door de oerschijf van gas en stof rond de zeer jonge ster PDS 70. De gegevens suggereren dat de atmosfeer van de planeet bewolkt is.

27 juni 2018: `Oumuamua, het eerste interstellaire object dat in ons zonnestelsel is ontdekt, verwijdert zich sneller van de zon dan verwacht. Dit afwijkende gedrag is gedetecteerd door een wereldwijd astronomisch samenwerkingsverband, waar ook ESO’s Very Large Telescope in Chili deel van uitmaakt. De nieuwe resultaten suggereren dat `Oumuamua waarschijnlijk een interstellaire komeet is en geen planetoïde. De ontdekking verschijnt in het tijdschrift Nature.

21 juni 2018: Astronomen die gebruik maken van het MUSE-instrument van ESO’s Very Large Telescope in Chili en de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA hebben de meest precieze test tot nu toe gedaan van Einsteins algemene relativiteitstheorie buiten de Melkweg. Het nabije sterrenstelsel ESO 325-G004 fungeert als een sterke zwaartekrachtlens en vervormt het licht van een verder weg staand sterrenstelsel tot een Einsteinring. Door de massa van ESO 325-G004 te vergelijken met de kromming van de omliggende ruimte, ontdekten de astronomen dat de zwaartekracht zich op deze astronomische lengteschalen gedraagt zoals voorspeld door de algemene relativiteitstheorie. Daarmee zijn enkele alternatieve zwaartekrachttheorie ontkracht.

13 juni 2018: Twee teams van astronomen die met ALMA werken, hebben onafhankelijk van elkaar, overtuigend bewijs gevonden dat er om de jonge ster HD 163296 drie planeten-in-wording cirkelen. Met behulp van een nieuwe planeetopsporingstechniek hebben de astronomen drie verstoringen in de gasrijke schijf rond de ster opgespoord: het sterkste bewijs tot nu toe dat zich daar planeten bevinden. Ze worden beschouwd als de eerste planeten die met ALMA zijn ontdekt.

4 juni 2018: Astronomen hebben met behulp van ALMA en de VLT ontdekt dat zowel starburststelsels in het vroege heelal als een stervormingsgebied in een nabij sterrenstelsel naar verhouding veel meer zware sterren bevatten dan kalmere sterrenstelsels. Deze ontdekkingen trekken de bestaande ideeën over hoe sterrenstelsels zijn geëvolueerd in twijfel en veranderen ons begrip van de stervormingsgeschiedenis van het heelal en de vorming van chemische elementen.

30 mei 2018: De helder gloeiende Tarantulanevel, ongeveer 160.000 lichtjaar van ons verwijderd, is de meest spectaculaire bezienswaardigheid van de Grote Magelhaense Wolk, een satellietstelsel van onze Melkweg. De VLT Survey Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili heeft dit gebied en zijn rijke omgeving in prachtige details vastgelegd. De foto toont een kosmisch landschap van sterrenhopen, gloeiende gaswolken en de verspreide restanten van supernova-explosies. Dit is de scherpste opname ooit van dit complete gebied.

16 mei 2018: Astronomen hebben, via waarnemingen met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) en ESO’s Very Large Telescope (VLT), vastgesteld dat de stervorming in het verre sterrenstelsel MACS1149-JD1 onverwacht vroeg is begonnen: slechts 250 miljoen jaar na de oerknal. De ontdekking behelst ook de verste detectie van zuurstof die ooit is gedaan en het verste sterrenstelsel dat ooit met ALMA of de VLT is waargenomen. De resultaten verschijnen op 17 mei 2018 in het tijdschrift Nature.