Persberichten

21 december 2012: Een van de krachtigste supercomputers ter wereld staat nu helemaal compleet en bedrijfsklaar op zijn afgelegen, hoge locatie in de Noord-Chileense Andes. Daarmee is een van de laatste grote mijlpalen bereikt bij de voltooiing van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), de meest geavanceerde telescoop aller tijden. De speciaal voor ALMA gebouwde ‘correlator’ telt meer dan 134 miljoen processors en kan 17 biljard berekeningen per seconden uitvoeren – een snelheid die vergelijkbaar is met die van de snelste universele supercomputers van dit moment.

19 december 2012: Sommige mensen zien er op hun 90ste nog prima uit, terwijl anderen al voor hun 50ste aftakelen. Dat wijst erop dat een oud uiterlijk soms meer een kwestie van levensstijl is dan van leeftijd. Uit nieuw onderzoek met de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla en de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA blijkt dat dit ook voor sterrenhopen geldt.

12 december 2012: Een krachtig nieuw instrument, KMOS geheten, is met succes getest op de Very Large Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal (Chili). KMOS registreert infrarood licht en heeft de unieke eigenschap dat het 24 objecten tegelijk kan onderzoeken. Dat levert – veel sneller dan tot nu toe mogelijk was – cruciale gegevens op die inzicht moeten geven in de manier waarop sterrenstelsels in het vroege heelal tot ontwikkeling zijn gekomen. KMOS is gebouwd door een consortium van universiteiten en instituten in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland, in samenwerking met ESO.

6 december 2012: Ter gelegenheid van de inauguratie van de VLT Survey Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal, die vandaag in Napels heeft plaatsgevonden, is een spectaculaire nieuwe foto vrijgegeven van de Carinanevel. De foto van dit bekende stervormingsgebied is gemaakt met assistentie van Sebastián Piñera, de president van Chili, tijdens diens bezoek aan de sterrenwacht op 5 juni 2012.

5 december 2012: Waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope (VLT), de Gemini South-telescoop en de Canada-France-Hawaii Telescope (CFHT) hebben het bestaan van een nieuwe klasse van sterrenstelsels aan het licht gebracht. Vanwege hun vreemde vorm en kleur hebben zij de bijnaam ‘tuinboonstelsels’ gekregen. De stelsels, die aan het gloeien worden gebracht door het intense licht uit de omgeving van een monsterachtig zwart gat, behoren tot de zeldzaamste objecten in het heelal.

30 november 2012: Astronomen hebben met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) ontdekt dat het buitenste deel van de stofschijf rond een bruine dwerg millimeter-grote korreltjes kan bevatten zoals die ook in de schijven rond pasgeboren sterren voorkomen. Deze verrassende ontdekking roept twijfels op over de bestaande theorieën over het ontstaan van rotsachtige planeten ter grootte van de aarde. Zulke planeten zouden wel eens talrijker kunnen zijn dan gedacht.

28 november 2012: Astronomen hebben met behulp van ESO’s Very Large Telescope (VLT) een quasar ontdekt die materie uitstoot met een kracht die zeker vijf keer groter is dan wat ooit is waargenomen. Quasars zijn de extreem heldere kernen van sterrenstelsels, die door superzware zwarte gaten worden aangedreven. Veel quasars stoten kolossale hoeveelheden materie uit, en deze uitstoot speelt een sleutelrol bij de evolutie van sterrenstelsels. Tot nu toe was echter bij geen enkele quasar een materiestroom waargenomen die zo sterk was als door theoretici was voorspeld.

21 november 2012: Astronomen hebben drie telescopen van de ESO-sterrenwachten in Chili gebruikt om de dwergplaneet Makemake te observeren terwijl deze voor een verre ster langs schoof. De waarnemingen gaven astronomen voor het eerst de kans om te controleren of Makemake een atmosfeer heeft. Deze ijskoude wereld volgt een baan in het buitengebied van het zonnestelsel en verwacht werd dat hij net zo’n atmosfeer heeft als Pluto (eso0908). Dit blijkt echter niet het geval te zijn. De wetenschappers hebben voor het eerst ook de dichtheid van Makemake gemeten. De nieuwe resultaten worden op 22 november gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

14 november 2012: Met behulp van ESO’s Very Large Telescope en de Canada-France-Hawaii Telescope hebben astronomen een hemellichaam ontdekt dat zeer waarschijnlijk een planeet is die zonder moederster door de ruimte zwerft. Dit is de spannendste solitaire planeetkandidaat tot nu toe. Met een afstand van ongeveer honderd lichtjaar staat hij betrekkelijk dichtbij, en doordat er in zijn omgeving geen heldere ster te bekennen is, heeft het onderzoeksteam zijn atmosfeer nauwkeurig kunnen onderzoeken. Het object geeft astronomen een voorproefje van de exoplaneten die zij met toekomstige instrumenten in beeld zullen proberen te brengen.

8 november 2012: Astronomen die gebruik maken van ESO’s Very Large Telescope hebben in een van de meest opvallende planetaire nevels een om elkaar cirkelend sterrenpaar ontdekt. Deze ontdekking bevestigt een veelbesproken theorie over het symmetrische karakter van het materiaal dat de ruimte in wordt geslingerd. Het resultaat wordt op 9 november 2012 in het tijdschrift Science gepubliceerd.

31 oktober 2012: Dit kleurrijke beeld van de bolvormige sterrenhoop NGC 6362 is vastgelegd door de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili). Samen met een nieuwe opname van het centrale deel, gemaakt door de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA, geeft de nieuwe foto het beste beeld dat ooit van deze vrij onbekende sterrenhoop is verkregen. Bolvormige sterrenhopen bestaan uit tienduizenden veelal zeer oude sterren, maar bevatten ook sterren die er verdacht jong uitzien.

24 oktober 2012: Aan de hand van een kolossale negen-gigapixel-opname van de VISTA infrarood-surveytelescoop van de ESO-sterrenwacht op Paranal heeft een internationaal team van astronomen een catalogus samengesteld van 84 miljoen sterren in het centrale deel van de Melkweg. Dit reusachtige gegevensbestand bevat meer dan tien keer zoveel sterren als eerdere onderzoeken, en levert veel kennis op over ons thuisstelsel. De opname biedt de toeschouwer een ongelooflijk, ‘inzoombaar’ overzicht van het hart van onze Melkweg. Als je de opname op de resolutie van een normaal boek zou afdrukken, zou hij 9 meter lang en 7 meter hoog zijn.

16 oktober 2012: Europese astronomen hebben een planeet van ongeveer één aardmassa opgespoord die rond een ster van het nabije Alfa Centauri-stelsel draait. Het is de lichtste exoplaneet die tot nu toe bij een zonachtige ster is ontdekt. De planeet is gedetecteerd met het instrument HARPS van de 3,6-meter telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla, Chili. Dit onderzoeksresultaat wordt op 17 oktober 2012 online gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

12 oktober 2012: On the evening of 11 October 2012 a gala event to celebrate the 50th anniversary of the European Southern Observatory took place in the Kaisersaal of the Munich Residenz in Germany. To mark the occasion, senior representatives of the ESO Member States and its host nation Chile, among them seven Ministers and two Ambassadors, and of the observatory itself, signed a prototype mirror segment of the European Extremely Large Telescope.

10 oktober 2012: Met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hebben astronomen een totaal onverwachte spiraalstructuur ontdekt in het materiaal rond de oude ster R Sculptoris. Het is voor het eerst dat rond een rode reuzenster zowel een bolvormige buitenschil als een daarbinnen gelegen spiraalstructuur is ontdekt. Het is ook voor het eerst dat astronomen zo’n spiraal ruimtelijk in kaart konden brengen. De vreemde vorm is waarschijnlijk ontstaan doordat er een (niet waarneembare) begeleidende ster om de rode reus cirkelt. Dit is een van de eerste wetenschappelijke ALMA-resultaten: het wordt deze week gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

5 oktober 2012: Vandaag, 5 oktober 2012, viert de Europese Zuidelijke Sterrenwacht de ondertekening van het oprichtingsverdrag dat vijftig jaar geleden plaats vond. In de afgelopen halve eeuw is de ESO uitgegroeid tot Europa’s productiefste sterrenwacht op aarde. Vanmorgen werd voor de eerste keer ooit een object waargenomen met ESO’s Very Large Telescope dat gekozen is door het publiek. De winnares van een jubileumcompetitie richtte de VLT op de Helm-van-Thor-nevel. De waarnemingen waren live te volgen op het internet. De ESO en haar partners organiseren vanwege dit jubileum nog meer activiteiten in de 15 lidstaten.

26 september 2012: Deze nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla toont een gedeelte van een stellaire kraamkamer die de bijnaam Zeemeeuwnevel draagt. Deze gaswolk, die formeel Sharpless 2-292 heet, lijkt qua vorm een beetje op de kop van een meeuw. Zijn rode gloed wordt veroorzaakt door de energierijke straling van een zeer hete, jonge ster die zich in zijn hart schuilhoudt. De detailrijke opname is gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop.

12 september 2012: Een nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili) toont de Potloodnevel. Deze merkwaardige wolk van gloeiend gas maakt deel uit van een enorme ring van puin die het overblijfsel is van een supernova-explosie die ongeveer 11.000 jaar geleden heeft plaatsgevonden. Deze detailrijke foto is gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop.

5 september 2012: Een nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili toont de spectaculaire bolvormige sterrenhoop Messier 4. Deze bal van tienduizenden oude sterren is een van de meest nabije en best bestudeerde bolhopen. Recent onderzoek laat zien dat een van zijn sterren vreemde eigenschappen heeft: hij lijkt uit de fontein van de eeuwige jeugd te hebben gedronken.

29 augustus 2012: Een team van astronomen heeft met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) suikermoleculen ontdekt in het gas rond een jonge, zonachtige ster. Het is voor het eerst dat er in de ruimte rond zo’n ster suiker is gedetecteerd. De ontdekking laat zien dat de bouwstenen voor leven op het juiste moment op de juiste plek aanwezig zijn om te worden opgenomen door planeten die zich rond de ster vormen.