Persbericht

Een kleurrijke verzameling sterren van middelbare leeftijd

26 november 2014

De 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili) heeft een kleurrijke opname gemaakt van de heldere sterrenhoop NGC 3532. Sommige van de sterren zijn nog heet en blauw, maar tal van zwaardere exemplaren zijn in rode reuzen veranderd en vertonen een opvallend oranjerode tint.

NGC 3532 is een open sterrenhoop op een afstand van ongeveer 1300 lichtjaar in het sterrenbeeld Carina (de Kiel van het mythische schip Argo). Hij heeft de bijnaam ‘Wensput’ gekregen, omdat hij doet denken aan een verzameling zilverkleurige muntjes die in een put zijn gegooid. Maar omdat hij zo ovaal is als een Amerikaanse voetbal, wordt hij ook wel de ‘Football Cluster’ genoemd.

Deze zeer heldere sterrenhoop is vanaf het zuidelijk halfrond gemakkelijk waarneembaar met het blote oog. Hij is bij waarnemingen vanuit Zuid-Afrika in 1752 ontdekt door de Franse astronoom Nicolas Louis de Lacaille, die hem in 1755 catalogiseerde. Het is een van de meest spectaculaire open sterrenhopen aan onze sterrenhemel.

NGC 3532 beslaat een stuk hemel dat bijna twee keer zo groot is als de vollemaan. Tijdens zijn verblijf in zuidelijk Afrika, in de jaren 1830, heeft de Britse astronoom John Herschel ‘verscheidene elegante dubbelsterren’ in de sterrenhoop ontdekt. Van veel recenter historisch belang is dat NGC 3532 het eerste object was dat op 20 mei 1990 werd waargenomen met de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA.

Deze verzameling sterren is ongeveer 300 miljoen jaar oud. Voor een open sterrenhoop is dat middelbare leeftijd [1]. De sterren die met een bescheiden massa zijn begonnen stralen nog in heldere blauwwitte kleuren, maar de zwaardere hebben hun voorraad waterstofgas al verbruikt en zijn in rode reuzensterren veranderd. Hierdoor vertoont de sterrenhoop zich als een bonte verzameling van blauwe en oranje sterren. De allerzwaarste sterren van de oorspronkelijke sterrenhoop hebben hun korte, maar imposante leven al lang en breed afgesloten met een supernova-explosie. Er zijn ook talrijke minder opvallende sterren van geringere massa, die langer leven en een gele of rode tint vertonen. Alles bij elkaar bestaat NGC 3532 uit ongeveer 400 sterren.

De hemelachtergrond in dit rijke deel van de Melkweg wemelt van de sterren. Ook zichtbaar zijn de rode gloed van waterstofgas en subtiele stofsluiers die het zicht op verder weg staande sterren ontnemen. Deze zijn waarschijnlijk niet geassocieerd met de sterrenhoop zelf: die is zo oud dat hij al het materiaal in zijn omgeving allang heeft opgeruimd.

Deze foto van NGC 3532 is in februari 2013 gemaakt met de Wide Field Imager van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili).

Noten

[1] Sterren die vele malen meer massa hebben dan de zon leven slechts een paar miljoen jaar. De zon zal naar verwachting ongeveer tien miljard jaar oud worden, en sterren met minder massa zelfs honderden miljarden jaren – langer dan de huidige leeftijd van het heelal!

Meer informatie

ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die uitsluitend is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de 39-meter Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.