Persbericht

Galactische seriemoordenaar

2 april 2014

Deze nieuwe opname van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili) toont twee contrasterende sterrenstelsels: NGC 1316 en zijn kleinere buur NGC 1317. De ruimtelijke afstand tussen deze stelsels is best klein, maar hun geschiedenissen verschillen sterk. Het kleine spiraalstelsel NGC 1317 heeft een saai leven gehad, maar NGC 1316 heeft in zijn tumultueuze verleden diverse andere stelsels opgeslokt en vertoont daar nog de sporen van.

Uit verschillende kenmerken van NGC 1316 blijkt dat dit stelsel een turbulente voorgeschiedenis heeft. Zo vertoont het enkele ongewone stofbanden [1] die zijn ingebed in een omvangrijk omhulsel van sterren, en een populatie van opvallend kleine bolvormige sterrenhopen. Een en ander wijst erop dat het stelsel ongeveer drie miljard jaar geleden een stofrijk spiraalstelsel heeft opgeslokt.

Ook vertoont NGC 1316 een aantal zeer zwakke getijstaarten – slierten sterren die van hun oorspronkelijke locaties zijn weggerukt en de intergalactische ruimte in zijn geslingerd. Deze structuren zijn veroorzaakt door complexe gravitationele effecten op de banen van de sterren die optreden als een ander sterrenstelsel te dichtbij komt. Al deze sporen wijzen op een onstuimig verleden waarin NGC 1316 andere stelsels heeft geannexeerd, en doen vermoeden dat er nog geen einde is gekomen aan dit verwoestende gedrag.

NGC 1316 staat op ongeveer 60 miljoen lichtjaar van de aarde in het zuidelijke sterrenbeeld Fornax (Oven). Het wordt ook wel Fornax A genoemd – een aanduiding die aangeeft dat dit de helderste bron van radiostraling in dit sterrenbeeld is. NGC 1316 is zelfs de op drie na helderste radiobron aan de hemel [2]. Deze radiostraling wordt opgewekt door materie die naar het superzware zwarte gat in het stelsel toe valt en is door de interacties met andere sterrenstelsels waarschijnlijk van extra brandstof voorzien.

De zeer detailrijke nieuwe opname van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili) is opgebouwd uit vele afzonderlijke opnamen in het ESO-archief. Het doel van de oorspronkelijke waarnemingen was om de zwakste structuren van NGC 1316 te onthullen en de ontwrichting van dit interessante stelsel te onderzoeken.

Als toegift biedt de nieuwe foto ook een kijkje in het heelal ver achter de twee heldere stelsels op de voorgrond. De meeste vage vlekjes op de foto zijn veel verder weg gelegen sterrenstelsels. Links van NGC 1316 is een opvallende opeenhoping van deze stelsels te zien.

Noten

[1] Deze stofbanden zijn gedetailleerd in beeld gebracht met de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA.

[2] Dit geldt voor een radiofrequentie van 1400 MHz; op andere frequenties zal de volgorde anders zijn.

Meer informatie

ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die uitsluitend is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de 39-meter Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.