Persberichten

15 oktober 2014: Astronomen hebben de APEX-telescoop ingezet om een enorme cluster van sterrenstelsels in het vroege heelal te onderzoeken. Daarbij is ontdekt dat veel van de stervorming die daarin plaatsvindt niet alleen schuilgaat achter stof, maar bovendien op onverwachte plaatsen optreedt. Het is voor het eerst dat de stervorming in een object als dit volledig is geïnventariseerd.

1 oktober 2014: Deze prachtige, met blauwe sterren bezaaide opname van een van de rijkste sterrenhopen die we kennen – Messier 11, ook bekend als NGC 6705 of de Wilde Eendencluster – is gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili.

17 september 2014: Tientallen jaren dachten wetenschappers dat samensmeltingen van sterrenstelsels doorgaans tot de vorming van elliptische sterrenstelsels leiden. Maar nu hebben onderzoekers, met behulp van ALMA en een reeks andere radiotelescopen, het directe bewijs gevonden dat samensmeltende sterrenstelsels in de regel juist schijfstelsels produceren. Dit verrassende resultaat zou kunnen verklaren waarom het heelal zo rijk is aan spiraalstelsels als onze Melkweg.

10 september 2014: Deze nieuwe opname van de VLT Survey Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili, toont een grote samenballing van sterren: de bolvormige sterrenhoop Messier 54 (M54). Deze sterrenhoop lijkt als vele andere, maar heeft een geheim. M54 hoort niet bij de Melkweg, maar maakt deel uit van een klein satellietstelsel: het Sagittarius-dwergstelsel. Dankzij deze exotische afkomst hebben astronomen, met behulp van de Very Large Telescope (VLT), kunnen onderzoeken of ook sterren buiten de Melkweg onvoorzien weinig lithium bevatten.

3 september 2014: Lupus 4, een spinvormige klodder van gas en stof, steekt op deze intrigerende nieuwe opname donker af tegen de achtergrondsterren, zoals een donkere wolk tijdens een maanloze nacht. Maar er gloort hoop in de duisternis: uit dichte concentraties van materiaal in wolken als Lupus 4 worden helder stralende nieuwe sterren geboren. De nieuwe foto is gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili).

26 augustus 2014: Een internationaal team van astronomen heeft met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) en andere telescopen op aarde en in de ruimte de beste opname ooit gemaakt van een botsing tussen twee sterrenstelsels tot op heden. De botsing vond plaats toen het universum nog maar half zo oud was als nu. Door een vergrootglas ter grootte van een sterrenstelsel konden ze details zien die anders onzichtbaar zouden zijn gebleven. Uit dit nieuwe onderzoek naar het sterrenstelsel H-ATLAS J142935.3-002836 blijkt dat dit complexe, verafgelegen object lijkt op de bekende nabije botsing van sterrenstelsels, de Antennestelsels.

20 augustus 2014: Deze opname met de Wide Field Imager van ESO’s La Silla Observatory in Chili, laat twee spectaculaire stervormingsgebieden zien in de zuidelijke Melkweg. De eerste, aan de linkerkant, wordt gedomineerd door de open sterrenhoop NGC 3603, 20.000 lichtjaar ver weg, in de Sagittarius-Carina-arm van de Melkweg. Het tweede object, aan de rechterzijde, is een verzameling gloeiende gaswolken die bekend staat als NGC 3576, en de helft dichterbij de aarde staat.

6 augustus 2014: De VLT Survey Telescope (VST) van de ESO-sterrenwacht op Paranal, Chili, heeft een indrukwekkend detailrijke opname gemaakt van het sterrenstelsel M33. Dit nabije spiraalstelsel, het op een na grootste buurstelsel van onze Melkweg, wemelt van de heldere sterrenhopen en wolken van gas en stof. De nieuwe foto – een van de meeste gedetailleerde groothoekopnamen die ooit van dit object zijn gemaakt – laat vooral de vele gloeiende rode gaswolken in de spiraalarmen duidelijk zien.

30 juli 2014: Astronomen die gebruik maken van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hebben ontdekt dat de planeet-vormende gasschijven rond de jonge sterren van de dubbelster HK Tauri niet dezelfde oriëntatie hebben. De nieuwe ALMA-waarnemingen geven het duidelijkste beeld van protoplanetaire schijven in een dubbelstersysteem dat tot nu toe is verkregen. Het nieuwe resultaat helpt ook verklaren waarom zo veel exoplaneten – anders dan de planeten in ons zonnestelsel – van die vreemde, excentrische of sterk hellende banen hebben gekregen. De resultaten zullen op 31 juli 2014 in het tijdschrift Nature verschijnen.

23 juli 2014: Op deze frappante nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili steekt een verzameling jonge sterren af tegen een achtergrond van wolken van gloeiend gas en banden van stof. De sterrenhoop zelf, bekend als NGC 3293, was ongeveer tien miljoen jaar geleden ook weinig meer dan een wolk van gas en stof, maar is nu veranderd in een heldere familie van sterren. Sterrenhopen als deze zijn kosmische laboratoria die astronomen in staat stellen om meer te weten te komen over de levensloop van sterren.

9 juli 2014: Het is een team van astronomen gelukt om de vorming van stof in de nasleep van een supernova-explosie realtime te volgen. Voor het eerst hebben zij aangetoond dat de korreltjes van deze kosmische stoffabrieken in twee stadia worden geproduceerd – kort na de explosie, maar ook in de jaren daarna. De astronomen gebruikten ESO’s Very Large Telescope (VLT) in het noorden van Chili om het licht van de geleidelijk uitdovende supernova SN2010jl te analyseren. De nieuwe resultaten worden op 9 juli 2014 online gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

2 juli 2014: De vrij onbekende wolk van gas en stof Gum 15 is de geboorteplaats van hete jonge sterren. Deze prachtige, maar verwoestende sterren tasten het aanzien van hun moedernevel aan… Tot de dood erop volgt.

19 juni 2014: Vandaag is op feestelijke wijze een begin gemaakt met het grondwerk voor ESO’s European Extremely Large Telescope (E-ELT). Een deel van de 3000 meter hoge berg Cerro Armazones is opgeblazen om de top, waarop de grootste optische/infraroodtelescoop ter wereld komt te staan, te kunnen egaliseren.

11 juni 2014:

4 juni 2014: SPHERE – het Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet REsearch-instrument – is geïnstalleerd op de Very Large Telescope (VLT) van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili en heeft zijn eerste licht opgevangen. Deze krachtige nieuwe faciliteit voor het opsporen en onderzoeken van exoplaneten maakt gebruik van een combinatie van allerlei geavanceerde technieken. Hij levert spectaculair betere prestaties dan bestaande instrumenten en heeft al bij zijn eerste waarnemingen indrukwekkende beelden gemaakt van stofschijven rond nabije sterren en andere objecten. SPHERE is ontwikkeld en gebouwd door een consortium van vele Europese instituten, onder leiding van het Institut de Planétologie et d’Astrophysique de Grenoble, Frankrijk, in samenwerking met ESO. Naar verwachting zal SPHERE een revolutie teweegbrengen in het onderzoek van exoplaneten en circumstellaire schijven.

21 mei 2014: Deze kleurrijke nieuwe opname, gemaakt met de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili, toont de sterrenhoop NGC 3590. De sterren steken helder af tegen een een spectaculair landschap van donkere plekken van stof en kleurrijke wolken van gloeiend gas. Deze kleine stellaire samenscholing sterren geeft astronomen aanwijzingen over de manier waarop sterren ontstaan en evolueren, en over de structuur van de spiraalarmen van onze Melkweg.

14 mei 2014: Magnetars zijn de bizarre supercompacte overblijfselen van supernova-explosies. Ze zijn voor zover bekend de sterkste magneten in het heelal – miljoenen keren sterker dan de sterkste magneten op aarde. Een team van Europese astronomen heeft nu, met behulp van ESO’s Very Large Telescope (VLT), voor het eerst een magnetar met een begeleidende ster ontdekt. Deze ontdekking helpt verklaren hoe magnetars ontstaan – een vraagstuk waar al 35 jaar mee wordt geworsteld – en waarom deze specifieke ster niet tot een zwart gat ineen is gestort, zoals astronomen zouden verwachten.

30 april 2014: Waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope (VLT) hebben, voor het eerst, de rotatiesnelheid van een exoplaneet opgeleverd. Gebleken is dat een dag op Bèta Pictoris b slechts acht uur duurt – veel korter dan de dagen op de planeten van ons zonnestelsel. De evenaar van de planeet beweegt met een snelheid van 100.000 kilometer per uur. Met dit nieuwe resultaat wordt het verband tussen massa en rotatie die in het zonnestelsel wordt gezien uitgebreid tot de exoplaneten. Soortgelijke technieken zullen astronomen straks in staat stellen om exoplaneten met behulp van de European Extremely Large Telescope (E-ELT) gedetailleerd in kaart te brengen.

16 april 2014: Deze nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili toont een wolk van waterstof die Gum 41 wordt genoemd. In het centrum van deze vrij onbekende nevel zenden heldere hete, jonge sterren energierijke straling uit die ervoor zorgt dat het omringende waterstofgas een karakteristieke rode gloed produceert.

9 april 2014: Astronomen die gebruik maken van ESO’s Very Large Telescope in Chili hebben dit frappante beeld vastgelegd van de planetaire nevel PN A66 33 – beter bekend als Abell 33. De prachtige blauwe ‘zeepbel’, ontstaan toen een oude ster zijn buitenste lagen afstootte, grenst bij toeval aan een voorgrondster. Hierdoor vertonen de twee een opvallende gelijkenis met een diamanten verlovingsring. Dit kosmische juweel is ongekend symmetrisch en vertoont zich als een volmaakte cirkel aan de hemel.