Komunikat prasowy

Nowe analizy ESO potwierdzają poważne szkody, które spowoduje planowany kompleks przemysłowy w pobliżu Paranal

17 marca 2025

Szczegółowa analiza techniczna przeprowadzona przez Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) określiła wpływ megaprojektu INNA na teleskopy w Obserwatorium Paranal w Chile. Wyniki są alarmujące. Analizy pokazują, że INNA zwiększy zanieczyszczenie światłem dla Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) o co najmniej 35%, a o ponad 50% dla Cherenkov Telescope Array Observatory (CTAO-South). INNA zwiększy także turbulencje w atmosferze na tym obszarze, jeszcze bardziej degradując warunki dla obserwacji astronomicznych. Na dodatek wibracje wytwarzane przez megaprojekt mogą poważne zakłócić funkcjonowanie niektórych urządzeń astronomicznych, takich jak Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT) w Obserwatorium Paranal.

W styczniu ESO zaalarmowało publicznie o zagrożeniu dla naciemniejszego i najczystszego nieba na świecie w Obserwatorium Paranal. Zagrożenie płynie od megaprojektu przemysłowego INNA. Projekt firmy AES Andes, spółki zależnej amerykańskiej firmy energetycznej AES Corporation, obejmuje obiekty energetyczne i przetwórcze rozmieszczone na obszarze ponad 3000 hektarów, co jest rozmiarem małego miasta. Planowana lokalizacja to zaledwie kilka kilometrów od teleskopów Paranal. 

Wstepne analizy dokonane w momencie ogłoszenia wskazały, że z powodu swojego rozmiaru i bliskości do Paranal, projekt INNA stanowi znaczące ryzyko dla obserwacji astronomicznych. Obecnie szczegółowe analizy techniczne potwierdziły, że wpływ projektu INNA będzie dewastujący i nieodwracalny.

Oślepiające zanieczyszczenie światłem

Według nowych, szczegółowych analiz, kompleks przemysłowy zwiększy zanieczyszczenie światłem pond VLT, który znajduje się około 11 km od planowanej lokalizacji INNA, o co najmniej 35% ponad obecne poziomy sztucznego rozświetlenia nieba. Inne teleskopy w Paranal, takie jak ELT, doświadczą zwiększenia o co najmniej 5%. Ten wzrost reprezentuje już poziom interferencji niekompatybilnych z warunkami potrzebnymi dla światowej klasy obserwacji astronomicznych. Wpływ na niebo and CTAO-South, znajdującym się zaledwie 5 km from INNA, będzie jeszcze bardziej znaczący, ze wzrostem zanieczyszczenia światłem  o co najmniej 55%. [1] 

„Przy jaśniejszym niebie drastycznie ograniczymy nasze zdolności do bezpośredniego wykrywania egzoplanet podobnych do Ziemi, obserwowania słabych galaktyk, a nawet monitorowania planetoid, które mogą spowodować zniszczenia na naszej planecie” mówi Itziar de Gregorio-Monsalvo, przedstawiciel ESO w Chile. „Budujemy największe i najpotężniejsze teleskopy, w najlepszym miejscu na Ziemi dla astronomii, aby umożliwić astronomom z całego świata dostrzeżenie tego, czego nikt nigdy do tej pory nie widział. Zanieczyszczenie światłem od projektów takich jak INNA, nie tylko utrudnia badania ale kradnie nasz współdzielony widok Wszechświata.”

W celu analiz technicznych, zespół ekspertów kierowany przez Dyrektora Operacyjnego ESO, Andreasa Kaufera, połączył siły z Martinem Aubé, wiodącym na świecie ekspertem od jasności nieba w lokalizacjach astronomicznych, aby przeprowadzić symulacje przy pomocy najbardziej zaawansowanych modeli zanieczyszczenia światłem. Jak dane startowe dla symulacji użyto publicznie dostępnych informacji wskazanych przez AES Andes podczas zgłaszania przez firmę projektu do oceny środowiskowej. Informacje te wskazuję, że kompleks będzie oświetlony przez 1000 źródeł światła.

„Podane przez nas dane dotyczące zanieczyszczenia światłem zakładają, że projekt zainstaluje najbardziej nowoczesne dostępne oświetlenie w sposób, który minimalizuje zanieczyszczenie świetlne. Jednak mamy obawy, że inwentaryzacja źródeł światła planowanych przez AES nie jest kompletna i nie nadaje się do wskazanego celu. W takim przypadku, nasze już alarmujące rezultaty, byłyby niedoszacowane pod względem potencjalnego wpływu projektu INNA na jasność nieba nad Paranal” wyjaśnia Kaufer.

Dodaje, że obliczenia przyjmują warunki czystego nieba. „Otrzymamy jeszcze gorsze zanieczyszczenie światłem, jeśli uwzględnimy niebo zachmurzone” mówi. „O ile Paranal jest bezchmurne przez większość roku, wiele obserwacji astronomicznych można nadal prowadzić, gdy występują cienkie chmury

Turbulencje przed nami

Techniczne analizy spojrzały też na inny wpływ projektu, taki jak zwiększenie turbulencji atmosferycznych, efekty wibracji na delikatny sprzęt teleskopów, czy zanieczyszczenie pyłem delikatnej optyki teleskopów podczas budowy projektu INNA. Wszystko to jeszcze bardziej pogłębi wpływ INNA ma zdolności Paranal dla obserwacji astronomicznych.

Oprócz ciemnego i czystego nieba, Obserwatorium Paranal jest czołową lokalizacją astronomiczną na świecie dzięki wyjątkowej stabilności atmosfery. Astronomowie nazywają to wyjątkowymi warunkami seeing, albo bardzo małym „migotaniem” obiektów astronomicznych spowodowanym turbulencjami w atmosferze Ziemi. Z powodu INNA najlepsze warunki seeingu mogą pogorszyć się do 40%, szczególne z powodu turbulencji powietrza spowodowanych turbinami wiatrowymi.

Kolejnym zmartwieniem jest wpływ wibracji spowodowanych przez INNA na Interferometr VLT (VLTI) oraz na ELT, które bardzo czułe na szum mikrosejsmiczny. Analizy techniczne pokazały, że turbiny wiatrowe INNA mogą wytwarzać  zwiększone mikrowibracje gruntu, na tyle duże, aby zaburzyć możliwości działania tych dwóch wiodących na świecie instrumentów. Problematyczny jest także pył podczas budowy, ponieważ osadza się na zwierciadłach teleskopów i przesłania im widok.

„Podsumowując, powyższe zaburzenia poważnie zagrażają obecnej i długoterminowej żywotności Paranal jako światowego lidera w astronomii, powodując utrate klouczowych odkryć na temat Wszechświata i kompromitując chilijską strategiczną przewagę w tym zakresie” mówi Gregorio-Monsalvo. „Jedynym sposobem na ocalenie nieskazitelnego nieba nad Paranal i ochronę astronomii dla przyszłych pokoleń, jest zmiana lokalizacji kompleksu INNA.”

Co więcej, infrastruktura INNA zapewne pobudzi rozwój centrum przemysłowego na tym obszarze, co zmieni Paranala w bezużyteczną lokalizację dla czołowych obserwacji astronomicznych.

„ESO i Kraje Członkowskie w pełni popierają dekarbonizację energię. Według nas Chile nie powinno wybierać pomiędzy goszczeniem najpotężniejszych astronomicznych obserwatoriów, a rozwojem projektów zielonej energii. Obie sprawy kraj zadeklarował jako priorytety i oba są w pełni zgodne ze sobą, jeśli odpowiednia infrastruktura zostanie rozmieszczona w wystarczającej odległości jedna od drugiej.” wskazuje Dyrektor Generlany ESO, Xavier Barcons. 

Udział obywateli w procedurze

Pełen raport techniczny będzie wysłany do władz chilijskich pod koniec miesiąca, jako część Citizen Participation Process (PAC) w ocenie wpływu środowiskowego INNA. W tym samym czasie będzie udostępniony publicznie, przed terminem składania 3 kwietnia. Oprócz niniejszego komunikatu prasowego, ESO stworzy z wyprzedzeniem publiczne streszczeie projektu.

„Jestesmy niezmiernie wdzięczni za wsparcie, które otrzymaliśmy od Chilijczyjskiej i światowej społeczności badawczej, a także od Krajów Członkowskich ESO. Dziękujemy także chilijskim władzom za spojrzenie na tę sprawę. Bardziej niż kiedykolwiek jesteśmy zaangażowani we wspólną pracę na rzecz ochrony niezastąpionego nieba nad Paranal” podsumowuje Barcons. 

Uwagi

[1] Poziomy odniesienia dotyczą obecnej sztucznej jasności nieba spowodowane sztucznymi światłami. Obliczeń jasności nieba dokonano w zakresie widzialnym (pasmo V wyśrodkowane na 550 nm) i zakładając kierunek obserwacji na wysokości 45 stopni ponad horyzontem w stronę południową.

Więcej informacji

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) umożliwia naukowcom z całego świata na odkrywanie tajemnic Wszechświata z korzyścią dla nas wszystkich. Projektujemy, budujemy i zarządzamy światowej klasy obserwatoriami naziemnymi – których astronomowie używają do odpowiadania na ciekawe pytania i szerzenia fascynacji astronomią – a także promujemy międzynarodową współpracę w astronomii. Ustanowione w 1962 roku jako organizacja międzynarodowa, ESO jest wspierane przez 16 krajów członkowskich (Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy), a także Chile jako kraj gospodarz, oraz Australię jako strategicznego partnera. Siedziba ESO, a także jego centrum popularyzacji nauki i planetarium (ESO Supernova) znajdują się w pobliżu Monachium w Niemczech, natomiast chilijska pustynia Atakama – niesamowite miejsce z wyjątkowymi warunkami do obserwacji nieba – jest domem dla naszych teleskopów. ESO zarządza trzema lokalizacjami obserwacyjnymi w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope – Bardzo Duży Teleskop) oraz dwa teleskopy do przeglądów nieba. VISTA pracuje w podczerwieni, VLT Survey Telescope w zakresie widzialnym. W Paranal ESO zarządza także południowym obserwatorium CTA (Cherenkov Telescope Array South) – największym na świecie i najbardziej czułym obserwatorium promieniowania gamma. Wspólnie z międzynarodowymi partnerami ESO zarządza także radioteleskopami APEX i ALMA, które są instrumentami do obserwacji nieba w zakresach milimetrowym i submilimetrowym. Na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, budujemy „największe oko świata na niebo”, czyli Ekstremalnie Wielki Teleskop (Extremely Large Telescope, ELT). Nasza działalność w Chile jest zarządzana z biur ESO w Santiago, gdzie współpracujemy też z chilijskimi partnerami.    

Linki

• Executive summary of ESO technical analysis on the impact of the INNA project
• Zdjęcia Paranal 
• Inforgrafiki INNA
• Komunikat prasowy ze stycznia

Kontakt

Francisco Rodríguez
ESO Media Relations Officer
Santiago, Chile
Tel.: +56 2 2463 3151
E-mail: francisco.rodriguez@eso.org

Bárbara Ferreira
ESO Media Manager
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6670
E-mail: press@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych