Komunikat prasowy

Gwiazdy kontra pył w Mgławicy Carina

VISTA patrzy w podczerwieni na jedną z największych mgławic w Drodze Mlecznej

29 sierpnia 2018

Mgławica Carina, jedna z największych i najjaśniejszych mgławic nocnego nieba, została pięknie sfotografowana przez należący do ESO teleskop VISTA w Obserwatorium Paranal w Chile. Dzięki obserwacjom w świetle podczerwonym, VISTA spogląda przez gorący gaz i ciemny pył spowijające mgławicę i pokazuje nam miriady gwiazd, zarówno nowo narodzonych, jak i bliskich śmierci.

W odległości około 7500 lat świetlnych, w kierunku gwiazdozbioru Kila, znajduje się mgławica, w której gwiazdy jednocześnie się rodzą i giną. Kształtowana przez te dramatyczne wydarzenia Mgławica Carina jest dynamiczną, ewoluującą chmurą rozproszonego międzygwiazdowego gazu i pyłu.

Masywne gwiazdy we wnętrzu tego kosmicznego bąbla emitują intensywne promieniowanie, które powoduje, że otaczający je gaz świeci. Dla kontrastu, inne obszary mgławicy zawierają ciemne obszary pyłu przesłaniającego nowo narodzone gwiazdy. W Mgławicy Carina trwa bitwa pomiędzy gwiazdami, a pyłem, którą wygrywają nowo uformowane gwiazdy – produkują wysokoenergetyczne promieniowanie i wiatry gwiazdowe, które odparowują i rozwiewają pyłowe gwiezdne żłobki, w których powstały.

Rozciągająca się na ponad 300 lat świetlnych Mgławica Carina jest jednym z największych obszarów gwiazdotwórczych Drogi Mlecznej. Łatwo ją dostrzec gołym okiem przy ciemnym niebie. Niestety dla osób mieszkających na półkuli północnej, obiekt ten znajduje się 60 stopni poniżej równika niebieskiego, zatem jest widoczny tylko z półkuli południowej.

Wewnątrz tej intrygującej mgławicy dumnie zajmuje miejsce Eta Carinae jako najdziwniejszy system gwiazdowy. Ten gwiezdny "Behemot" – dziwna forma gwiazdy podwójnej – jest najbardziej energetycznym układem gwiazdowym w tym regionie i był jednym z najjaśniejszych obiektów na niebie w latach 30. wieku XIX. Od tamtej pory obiekt znacznie osłabił swój blask i obecnie osiąga koniec swojego życia, ale pozostaje jednym z najmasywniejszych i najjaśniejszych układów gwiazdowych w Drodze Mlecznej.

Eta Carinae jest widoczna na zdjęciu jako część jasnego pasma światła tuż nad punktem o kształcie „V”, w który układają się obłoki pyłu. Bezpośrednio po prawej od Eta Carinae znajduje się względnie mała Mgławica Dziurka od Klucza (Keyhole) — niewielki, gęsty obłok zimnych molekuł i gazu wewnątrz Mgławicy Carina – który zawiera kilka masywnych gwiazd i którego wygląd także drastycznie się zmienił przez ostatnie stulecia.

Mgławica Carina została odkryta z Przylądka Dobrej Nadziei przez Nicolasa Louisa de Lacaille w latach 50. wieku XVIII. Od tamtej pory wykonano olbrzymią liczbę zdjęć tego obiektu, ale VISTA — Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy — dodaje niespotykanie szczegółowy widok na dużym obszarze; podczerwone zdolności teleskopu są idealne do ukazywania skupisk młodych gwiazd ukrytych w pyłowym materiale wijącym się w Mgławicy Carina. W roku 2014 teleskopu VISTA użyto do wskazania prawie pięciu milionów pojedynczych źródeł światła podczerwonego wewnątrz mgławicy, ukazując ogrom tej gwiezdnej przestrzeni lęgowej. VISTA to największy na świecie teleskop podczerwony dedykowany przeglądom nieba, a jego wielkie zwierciadło, szerokie pole widzenia i wyjątkowo czułe detektory pozwalają astronomom [1] na odkrycie kompletnie nowego widoku nieba południowego.

Uwagi

[1] Kierownikiem naukowym projektu obserwacyjnego, dzięki któremu powstało to spektakularne zdjęcie, był Jim Emerson (School of Physics & Astronomy, Queen Mary University of London, Wielka Brytania). Współpracownikami byli Simon Hodgkin i Mike Irwin (Cambridge Astronomical Survey Unit, Cambridge University, Wielka Brytania). Redukcję danych przeprowadzili Mike Irwin i Jim Lewis (Cambridge Astronomical Survey Unit, Cambridge University, Wielka Brytania).

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Ma 15 krajów członkowskich: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy, dodatkowo Chile jest kraje gospodarzem, a Australia strategicznym partnerem. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się „największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Wiecej informacji na temat VISTA
• Zdjęcia VISTA
• Więcej zdjęć Mgławicy Carina od ESO

Kontakt

Jim Emerson
School of Physics & Astronomy, Queen Mary University of London
London, UK
E-mail: j.p.emerson@qmul.ac.uk

Calum Turner
Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6670
E-mail: pio@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1828