Komunikat prasowy

VLT będzie szukać planet w układzie Alfa Centauri

ESO podpisało porozumienie z Breakthrough Initiatives

9 stycznia 2017

ESO podpisało umowę z Breakthrough Initiatives dotyczącą zaadaptowania instrumentarium teleskopu VLT w Chile do prowadzenia poszukiwać planet w pobliskim systemie gwiazdowym Alfa Centauri. Tego typu planety mogą być celami dla potencjalnego wystrzelenia miniaturowych sond kosmicznych przez Breakthrough Starshot.

ESO, reprezentowane przez Dyrektora Generalnego, Tima de Zeeuw, podpisało porozumienie z Breakthrough Initiatives, które reprezentował Pete Worden, Prezes Breakthrough Prize Foundation i Dyrektor Wykonawczy Breakthrough Initiatives. Umowa zapewnia fundusze na instrument VISIR (VLT Imager and Spectrometer for mid-Infrared), zamontowany na teleskopie VLT, tak aby zmodyfikować go do znacznego zwiększenia możliwości poszukiwań potencjalnie nadających się do zamieszkania planet w układzie Alfa Centauri, najbliższym systemie gwiezdnym względem Słońca i Ziemi. Porozumienie zapewnia także czas na teleskopie do programu starannych poszukiwań, które będą przeprowadzone w 2019 roku.

Odkrycie w roku 2016 planety Proxima b wokół Proximy Centauri, trzeciej i najsłabszej gwiazdy systemu Alfa Centauri, dodaje jeszcze większego impetu tym poszukiwaniom.

Wiedza o tym, gdzie znajdują się najbliższe egzoplanety, jest bardzo potrzebna projektowi Breakthrough Starshot, badaniom inżynieryjnym, które rozpoczęto w kwietniu 2016 roku. Ich celem jest zademonstrowanie koncepcji ultraszybkiej, napędzanej światłem, nanosondy, co da podstawy dla pierwszego lotu do układu Alfa Centauri w przyszłym pokoleniu.

Wykrywanie nadających się do zamieszkania planet jest olbrzymim wyzwaniem z powodu jasności gwiazdy macierzystej, w której blasku giną względnie słabe planety. Jednym ze sposobów na ułatwienie tego zadania są obserwacje w zakresie średniej podczerwieni, w którym termiczne świecenie od planety okrążającej gwiazdę w istotny sposób redukuje różnicę jasności pomiędzy planeta, a gwiazdą. Ale nawet w średniej podczerwieni gwiazda pozostaje miliony razy jaśniejsza od planet, co wymaga dedykowanej techniki redukującej światło gwiazdy.

Istniejący instrument średniej podczerwieni VISIR na teleskopie VLT może mieć odpowiednią wydajność, jeżeli zostanie usprawniony, aby w istotny sposób polepszyć jakość obrazy przy używaniu optyki adaptatywnej i przystosowaniu go do techniki zwanej koronografią, aby redukować światło gwiazdy i uczynić możliwym ujawnienie sygnału od potencjalnych planet typu ziemskiego. Breakthrough Initiatives zapłaci znaczną część kosztów rozwoju technologii potrzebnych dla tego typu eksperymentu, natomiast ESO udostępni potrzebne zdolności obserwacyjne i czas obserwacyjny.

Nowy sprzęt będzie obejmował moduł instrumentu zakontraktowany w Kampf Telescope Optics (KTO), Monachium (Niemcy), w którym będzie zamontowany czujnik frontu falowego oraz nowatorski detektor kalibracyjny. Oprócz tego są plany budowy nowego koronografu, któy zostanie opracowany przez University of Liège (Belgia) oraz Uppsala University (Szwecja).

Wykrywanie i badanie potencjalnie nadających się do zamieszkania planet okrążających inne gwiazdy będzie jednym z głównych celów naukowych przyszłego Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu Europejskiego (E-ELT). Chociaż zwiększony rozmiar E-ELT będzie kluczowy w uzyskiwaniu obrazów planet na dużych odległościach w Drodze mlecznej, to zdolność zbierania światła przez VLT jest wystarczająca do zarejestrowania obrazu planet wokół najbliższej gwiazdy (Alfa Centauri).

Modernizacja instrumentu VISIR da także korzyści przyszłemu instrumentowi METIS, który zostanie zamontowany na E-ELT, ponieważ zdobyte doświadczenie i opracowane koncepcje zostaną bezpośrednio na niego przeniesione. Olbrzymi rozmiar E-ELT powinien pozwolić instrumentowi METIS na wykrywanie i badania egzoplanet o rozmiarach Marsa, okrążających Alfę Centauri, jeśli takowe istnieją. Podobnie w przypadku potencjalnie nadających się do zamieszkania planet wokół innych pobliskich gwiazd.

Więcej informacji

Breakthrough Initiatives to naukowo-technologiczny program rozpoczęty w 2015 roku przez inwestora internetowego i filantropa naukowego Juriego Milnera. Celem projektu jest eksploracja Wszechświata, poszukiwanie naukowych dowodów na istnienie życia poza Ziemią oraz zachęcanie do debaty publicznej z perspektywy planetarnej.

Breakthrough Starshot ma do dyspozycji 100 milionów dolarów na badania inżynieryjne zmierzające do udowodnienia, iż możliwe jest utworzenia nowej technologii pozwalającej na ultralekkie, bezzałogowe loty kosmiczne z prędkością 20% prędkości światła i na stworzenie podstaw do misji kosmicznej do układu Alfa Centauri w przyszłym pokoleniu (misja typu: przelot sondy blisko tego układu).

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”

Linki

• Breakthrough Initiative
• Zdjęcia VLT

Kontakt

Markus Kasper
ESO
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6359
E-mail: mkasper@eso.org

Breakthrough Initiatives
E-mail: media@breakthroughprize.org

Janet Wootten
Rubenstein Communications, Inc.
Tel.: +1 212 843 8024
E-mail: jwootten@rubenstein.com

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1702