Komunikat prasowy

Filary zniszczenia

Kolorowa Mgławica Carina rozdmuchana przez pobliskie jasne gwiazdy

2 listopada 2016

Uzyskano nowe, spektakularne obserwacje olbrzymich, podobnych do kolumn, struktur w Mgławicy Carina. Użyto do tego celu instrumentu MUSE, na należącym do ESO teleskopie VLT. Poszczególne kolumny zostały przeanalizowane przez międzynarodowy zespół naukowców i wydają się być filarami zniszczenia – w przeciwieństwie do nazwy Filarów Stworzenia z Mgławicy Orzeł, które mają podobną naturę.

Iglice i kolumny na nowym zdjęciu Mgławicy Carina to olbrzymie obłoki gazu i pyłu wewnątrz obszaru formowania się gwiazd, odległego o około 7500 lat świetlnych. Kolumny w mgławicy były obserwowane przez zespół Anny McLeod, doktorantki w ESO. Badacze użyli instrumentu MUSE na, należącym do ESO, Bardzo Dużym Teleskopie (VLT).

Potężna moc MUSE kryje się w tym, że tworzy tysiące zdjęć mgławicy w tym samym czasie, każdy na innej długości fali świetlnej. Pozwala to astronomom na wykonywanie map własności chemicznych i fizycznych materii w różnych punktach mgławicy.

Porównano zdjęcia podobnych struktur, słynnych Filarów Stworzenia [1] Mgławicy Orzeł i obszarów w NGC 3603. Łącznie obserwowano dziesięć filarów i dostrzeżono wyraźny związek pomiędzy promieniowaniem emitowanych przez pobliskie masywne gwiazdy, a cechami filarów.

Ironicznie, jedną z pierwszych konsekwencji uformowania się masywnej gwiazdy jest rozpoczęcie niszczenia obłoku, z którego się narodziła. Pomysł, że masywne gwiazdy wywierają znaczący efekt na swoje otoczenie nie jest nowy: wiadomo, iż takie gwiazdy wysyłają gigantyczne ilości potężnego, jonizującego promieniowania — emisję o energii wystarczającej do odzierania atomów z ich elektronów. Jednak bardzo trudno uzyskać obserwacyjny dowód oddziaływania pomiędzy taką gwiazda, a jej otoczeniem.

Naukowcy przeanalizowali efekt tego energetycznego promieniowania wywierany na filary: proces znany jako fotoparowanie, gdy gaz jest jonizowany, a następnie się rozprasza. Obserwując wyniki fotoparowania — w tym utratę masy z filarów — byli w stanie wydedukować sprawców. Jest wyraźna korelacja pomiędzy ilością promieniowania jonizującego emitowanego przez pobliskie gwiazdy, a zanikaniem filarów.

Może to wyglądać na kosmiczne nieszczęście, gdy masywna gwiazda niszczy swoich własnych twórców. Jednak złożoność mechanizmów zwrotnych pomiędzy gwiazdami, a filarami, jest słabo poznana. Filary mogą wydawać się gęste, ale obłoki gazu i pyłu, które są elementem mgławic, tak naprawdę są bardzo rzadkie. Możliwe, że promieniowanie i wiatry gwiazdowe od masywnych gwiazd w rzeczywistości pomagają utworzyć zgęszczenia w filarach, dzięki czemu formują się kolejne gwiazdy.

Te zapierające dech w piersiach struktury niebieskie mają nam jeszcze dużo do powiedzenia, a MUSE jest idealnym instrumentem, aby je badać.

Uwagi

[1] Filary Stworzenia to ikoniczne zdjęcie wykonane przy pomocy Kosmicznego Teleskopu Hubble’a. Jest to najsłynniejsza z tego typu struktur. Znana także jako słoniowe trąby. Mogą mieć kilka lat świetlnych długości.

Więcej informacji

Wyniki badań zaprezentowano w artykule pt. „Connecting the dots: a correlation between ionising radiation and cloud mass-loss rate traced by optical integral field spectroscopy”, A. F. McLeod et al., opublikowanym w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.

Skład zespołu badawczego: A. F. McLeod (ESO, Garching, Niemcy), M. Gritschneder (Universitäts-Sternwarte, Ludwig-Maximilians-Universität, Monachium, Niemcy), J. E. Dale (Universitäts-Sternwarte, Ludwig-Maximilians-Universität, Monachium, Niemcy), A. Ginsburg (ESO, Garching, Niemcy), P. D.Klaassen (UK Astronomy Technology Centre, Royal Observatory Edinburgh, UK), J. C. Mottram (Max Planck Institute for Astronomy, Heidelberg, Niemcy), T. Preibisch (Universitäts-Sternwarte, Ludwig-Maximilians-Universität, Monachium, Niemcy), S. Ramsay (ESO, Garching, Niemcy), M. Reiter (University of Michigan Department of Astronomy, Ann Arbor, Michigan, USA) oraz L. Testi (ESO, Garching, Germany).

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Publikacja naukowa
• Zdjęcia VLT

Kontakt

Anna Faye McLeod
ESO
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6321
E-mail: amcleod@eso.org

Mathias Jäger
Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 176 62397500
E-mail: mjaeger@partner.eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1639