Komunikat prasowy

Kosmiczny worek węgla

Fragment Mgławicy Worek Węgla w zbliżeniu

14 października 2015

Ciemne smugi prawie całkowicie przesłaniają pole gwiazdowe na nowym zdjęciu wykonanym za pomocą kamery Wide Field Imager na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium La Silla w Chile. Obszary w kolorze czarnego atramentu są niewielkimi fragmentami olbrzymiej ciemnej mgławicy znanej jako Worek Węgla, jednego z najbardziej okazałych obiektów tego typu widocznych gołym okiem. Za miliony lat kawałki Worka Węgla zapłoną niczym jego odpowiednik z paliw kopalnych, dzięki światłu wielu młodych gwiazd.

Mgławica Worek Węgla znajduje się około 600 lat świetlnych od nas w kierunku konstelacji Krzyża Południa. Ten olbrzymi, ciemny obiekt tworzy wyraźną sylwetkę na tle jasnego, rozgwieżdżonego fragmentu Drogi Mlecznej i z tego powodu mgławica znana była mieszkańcom południowej półkuli od początków istnienia naszego gatunku.

Hiszpański odkrywca Vicente Yáñez Pinzón jako pierwszy poinformował Europę w 1499 roku i istnieniu Mgławicy Worek Węgla. Później mgławica uzyskała nazwę Czarny Obłok Magellana, w związku ze swoim ciemnym wyglądem w porównaniu do dwóch jasno świecących Obłoków Magellana, które są galaktykami satelitarnymi Drogi Mlecznej. Obie jasne galaktyki są łatwo widoczne na niebie południowym i zwróciły uwagę Europejczyków podczas wypraw Ferdynanda Magellana w XVI wieku. Ale Worek Węgla nie jest galaktyką. Podobnie jak inne ciemne mgławice, jest międzygwiazdowym obłokiem pyłu, tak grubym, że blokuje większość światła od gwiazd tła przed dotarciem do obserwatorów.

Znacząca liczba cząstek pyłu w ciemnych mgławicach posiada warstwy z zamarzniętej wody, azotu, tlenku węgla i innych prostych molekuł organicznych. W efekcie ziarna w dużym stopniu nie pozwalają światłu widzialnemu na przejście przez kosmiczny obłok. Aby wyobrazić sobie jak ciemny jest Worek Węgla, w roku 1970 fiński astronom Kalevi Mattila opublikował wyniki badań szacujące, że obiekt ma zaledwie około 10 procent jasności Drogi Mlecznej. Mimo wszystko niewielka ilość światła gwiazd tła przechodzi przez Worek Węgla, co widać na nowych zdjęciu z ESO i w innych obserwacjach wykonanych przy pomocy współczesnych teleskopów.

Ta niewielka ilość światła, która przedziera się przez mgławicę ulega zmianom. Światło, które widzimy na zdjęciu jest czerwieńsze niż było pierwotnie. Dzieje się tak dlatego, że pył w ciemnych mgławicach absorbuje i rozprasza niebieskie światło gwiazd w stopniu większym niż światło czerwone, w większym stopniu ubarwiając gwiazdy w purpurowe

Za miliony lat ciemne dni Worka Węgla skończą się. Grube międzygwiazdowe obłoku takie jak Worek Węgla zawierają dużo pyłu i gazu – paliwa dla nowych gwiazd. Gdy materia rozmieszczona w Worku Węgla scali się pod wpływem przyciągania grawitacyjnego, wtedy rozpalą się gwiazdy, a „bryłki” węgla w mgławicy zaczną się „palić”, tak jakby dotarł do mnich płomień ognia.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Zdjęcia Obserwatorium La Silla
• Zdjęcia 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO
• Zdjęcia wykonane za pomocą 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO

Kontakt

Richard Hook
ESO education and Public Outreach Department
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1539