Komunikat prasowy

Gromada z tajemnicą

5 września 2012

Nowe zdjęcie z Obserwatorium ESO La Silla w Chile prezentuje spektakularną gromadę kulistą Messier 4. Ta kula dziesiątek tysięcy starych gwiazd jest jedną z najbliższych i najlepiej zbadanych pośród gromad kulistych. Najnowsze badania pokazały, że jedna z gwiazd gromady ma dziwne i niespodziewane własności, najwyraźniej posiadając sekret wiecznej młodości.

Drogę Mleczną okrąża ponad 150 gromad kulistych, które sięgają do odległej przeszłości Wszechświata (eso1141). Jedną z najbliższych Ziemi jest gromada Messier 4 (znana także jako NGC 6121) w gwiazdozbiorze Skorpiona. Ten jasny obiekt można łatwo dostrzec za pomocą lornetki, blisko jasnej, czerwonej gwiazdy Antares, a przez mały teleskop amatorski można zobaczyć niektóre z jej gwiazd składowych.

Nowe zdjęcie gromady, wykonane za pomocą instrumentu Wide Field Imager (WFI) na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium ESO La Silla, pokazuje o wiele więcej z dziesiątek lub setek tysięcy gwiazd gromady oraz prezentuje obiekt na bogatym tle Drogi Mlecznej.

Astronomowie zbadali wiele gwiazd tej gromady indywidualnie, używając instrumentów Bardzo Dużego Teleskopu (VLT). Rozdzielając światło gwiazd na składowe kolory mogą poznać skład chemiczny i wiek obiektów.

Nowe wyniki dla gwiazd z gromady Messier 4 okazują się zaskakujące. Gwiazdy w gromadach kulistych są stare i w związku z tym nie spodziewa się w nich wielu ciężkich pierwiastków [1]. Zwykle zgadza się to z obserwacjami, ale jedna z gwiazd w najnowszym przeglądzie okazuje się mieć znacznie więcej rzadkiego pierwiastka litu niż się spodziewano. Źródło litu jest tajemnicze. Normalnie pierwiastek tej jest stopniowo niszczony w ciągu miliardów lat życia gwiazdy, ale ta jedna spośród tysięcy gwiazd wydaje się, że poznała sekret wiecznej młodości. Albo w jakiś sposób udało jej się zachować oryginalny lit, albo znalazła sposób na wzbogacenie siebie w nowo utworzony.

Zdjęcia z WFI ukazują szeroką panoramę na gromadę i jej bogate otoczenie. W tym tygodniu w ramach serii Hubble Picture of the Week  opublikowano także komplementarny i bardziej szczegółowy obraz centralnego obszaru, uzyskany przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a, należący do NASA/ESA.

Uwagi

[1] Większość pierwiastków chemicznych cięższych od helu jest tworzona w gwiazdach i rozprzestrzenia się w ośrodku międzygwiazdowym gdy gwiazdy kończą swoje życie. Ten wzbogacony materiał formuje potem bloki budulcowe dla przyszłych generacji gwiazd. W efekcie bardzo stare gwiazdy, takie jak w gromadach kulistych, które powstały zanim nastąpiło znaczące wzbogacenie, mają mniejszą zawartość cięższych pierwiastków w porównaniu do gwiazd takich jak Słońce, które uformowały się później.

Więcej informacji

W roku 2012 mija 50. rocznica utworzenia Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Kontakt

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT & Survey Telescopes Press Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1235