Komunikat prasowy

Niebieski wir w rzece

Spokojna galaktyka domem dla gwałtownych wydarzeń

1 sierpnia 2012

Nowe zdjęcie, uzyskane za pomocą Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), pokazuje galaktykę NGC 1187. Ta robiąca wrażenie spirala znajduje się około 60 milionów lat świetlnych od nas i widoczna jest w konstelacji Erydanu. W ciągu ostatnich trzydziestu lat w NGC 1187 nastąpiły dwa wybuchy supernowych, najnowsza w 2007 roku. Zaprezentowana fotografia jest najbardziej szczegółowym zdjęciem galaktyki uzyskanym do tej pory.

Na nowym zdjęciu z VLT galaktyka NGC 1187 [1] jest widoczna prawie z góry, co daje nam dobrą możliwość podziwiania jej spiralnej struktury. Można dostrzec około sześciu ramion spiralnych, z których każde zawiera wielkie ilości gazu i pyłu. Niebieskawe struktury w ramionach spiralnych wskazują obecność młodych gwiazd narodzonych w obłokach gazu międzygwiazdowego.

Gdy spojrzymy w kierunku centralnych obszarów, ujrzymy świecące na żółto centralne zgrubienie galaktyki. Ta część galaktyki składa się głównie z e starych gwiazd, gazu i pyłu. W przypadku NGC 1187, zamiast okrągłego zgrubienia, mamy do czynienia z subtelną centralną poprzeczką. Uważa się, że w poprzeczkach zachodzą mechanizmy, które przemieszczają gaz z ramion spiralnych do centrum, wzmacniając procesy gwiazdotwórcze.

Wokół zewnętrznych części galaktyki można dostrzec także wiele słabszych i bardziej odległych galaktyk. Niektóre z nich przeświecają nawet przez dysk NGC 1187. Ich głównie czerwonawe odcienie kontrastują z niebieskimi gromadami gwiazd w znacznie bliższym obiekcie.

NGC 1187 wygląda spokojnie i niezmiennie, ale od 1982 roku zanotowano w niej dwa wybuchy supernowych. Supernowa jest gwałtowną eksplozją gwiazdową, wynikającą ze śmierci albo masywnej gwiazdy, albo białego karła w układzie podwójnym [2]. Supernowe to jedne z najbardziej energetycznych zdarzeń we Wszechświecie i są tak jasne, że często przewyższają blaskiem całą galaktykę, zanim znikną z pola widzenia po kilku tygodniach lub miesiącach. Podczas tego krótkiego okresu supernowa może wypromieniować tyle energii, ile Słońce wyemituje w trakcie swojego całego życia.

W październiku 1982 roku w Obserwatorium ESO La Silla odkryto pierwszą supernową w NGC 1187 – SN 1982R [3], a ostatnio, w 2007 roku, miłośnik astronomii Berto Monard dostrzegł w RPA kolejną supernową w tej galaktyce – SN 2007Y. Zespół astronomów przeprowadził następnie dokładne badania i monitorował SN 2007Y przez około rok, korzystając w wielu różnych teleskopów. Nowe zdjęcie NGC 1187 zostało utworzone jako część tych badań, a supernową widać blisko dołu zdjęcia (zarejestrowana jest długo po maksimum jasności).

Dane uzyskano za pomocą instrumentu FORS1, zamontowanego na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT) w Obserwatorium ESO Paranal w Chile.

Uwagi

[1] Galaktykę tę odkrył William Herschel w 1784 roku w Anglii.

[2] Jedna z klas wybuchów supernowych zachodzi na koniec życia masywnych gwiazd – o masach ponad osiem mas Słońca – gdy paliwo jądrowe gwiazdy zostaje wyczerpane i nie jest ona w stanie przeciwdziałać grawitacyjnemu zapadaniu się, co prowadzi do gwałtownej eksplozji. Alternatywnie wybuchy supernowych mogą zachodzić także w układach podwójnych gwiazd, w których węglowo-tlenowy biały karzeł wyciąga materię z masywniejszego towarzysza. Gdy nastąpi transfer wystarczającej ilości materii, gwiazda zaczyna zapadać się, wywołując eksplozję supernowej.

[3] Międzynarodowa Unia Astronomiczna jest odpowiedzialna za nazywanie supernowych po tym jak zostaną odkryte. Nazwa zawiera rok odkrycia, po którym następuje jedna lub dwie litery. Pierwsze 26 supernowych w danym roku otrzymuje duże litery od A do Z. Kolejne oznaczane są dwoma małymi literami.

Więcej informacji

W roku 2012 mija 50. rocznica utworzenia Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Zdjęcia VLT
• Inne zdjęcia uzyskane za pomocą VLT

Kontakt

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1231