Komunikat prasowy

Kosmiczna superbańka

20 lipca 2011

Należący do ESO Bardzo Duży Teleskop VLT uzyskał fascynujące zdjęcie mgławicy wokół gromady gwiazd NGC 1929 w Wielkim Obłoku Magellana, satelitarnej galaktyce w stosunku do naszej Drogi Mlecznej. Jest to świetny przykład tego, co astronomowie nazywają dominacją superbaniek w gwiezdnych żłobkach. Krajobraz został wyrzeźbiony przez wiatry od młodych, jasnych gwiazd oraz fale uderzeniowe od wybuchów supernowych.

Wielki Obłok Magellana jest małą galaktyką sąsiadującą z Drogą Mleczną. Zawiera wiele obszarów, w których obłoki gazu i pyłu formują nowe gwiazdy. Jeden z takich obszarów, stanowiący otoczenie gromady gwiazd NGC 1929, jest pokazany w zbliżeniu na zdjęciu z Bardzo Dużego Teleskopu VLT. Mgławica jest oficjalnie znana jako LHA 120–N 44, albo w skrócie N 44. Gorące, młode gwiazdy w NGC 1929 emitują intensywne promieniowanie ultrafioletowe, powodując świecenie gazu. Efekt ten uwidacznia trafność określenia „superbańka”, wielka pusta przestrzeń otoczona wokół materią, rozciągająca się na 325 na 250 lat świetlnych. Dla porównania, najbliższa Słońcu gwiazda znajduje się w odległości nieco ponad czterech lat świetlnych.

Superbańka N 44 została utworzona dzięki kombinacji dwóch procesów. Po pierwsze, wiatry gwiazdowe – strumienie naładowanych cząstek od bardzo gorących i masywnych gwiazd w centralnej gromadzie – wyczyściły środkowy obszar. Następnie masywne gwiazdy gromady wybuchły jako supernowe, wywołując fale uderzeniowe i przemieszczając gaz dalej, tworząc świecącą bańkę.

Mimo że superbańka zawdzięcza swój kształt destrukcyjnym siłom, w pobliżu brzegów, gdzie gaz jest kompresowany, formują się nowe gwiazdy. To jakby recykling na kosmiczną skalę, następna generacja gwiazd otrzyma nowe życie w NGC 1929.

Zdjęcie zostało opracowane przez ESO z danych obserwacyjnych zidentyfikowanych przez Manu Mejiasa z Argentyny [1], który wziął udział w konkursie astrofotografii Ukryte Skarby ESO 2010 [2]. Konkurs został zorganizowany przez ESO w październiku-listopadzie 2010 roku dla wszystkich, których fascynuje tworzenie pięknych zdjęć nocnego nieba z danych astronomicznych uzyskanych profesjonalnymi teleskopami.

Uwagi

[1] Manu przeszukał archiwa ESO i zidentyfikował zestawy danych, których użył do utworzenia swojego zdjęcia NGC 1929. jego praca zdobyła siódme miejsce w konkursie wśród prawie 100 zgłoszeń. Oryginalna praca Manu dostępna jest tutaj.

[2] Konkurs Ukryte Skarby ESO 2010 dał miłośnikom astronomii okazję do przeszukania olbrzymich archiwów ESO z danymi astronomicznymi w poszukiwaniu głęboko ukrytych klejnotów wymagających oszlifowania. Więcej informacji na temat konkursu znajduje się pod adresem http://www.eso.org/public/events/hiddentreasures/.

Więcej informacji

ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Zdjęcia VLT

Kontakt

Douglas Pierce-Price
ESO, Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6759
E-mail: dpiercep@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1125