Komunikat prasowy

Pyłowy dysk NGC 247

2 marca 2011

Zdjęcie NGC 247 ujawnia delikatne szczegóły bardzo nachylonej galaktyki spiralnej i jej bogatego tła. Zostało uzyskane instrumentem Wide Field Imager, pracującym na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium ESO La Silla w Chile. Astronomowie uważają, że bardzo duże nachylenie galaktyki w stosunku do obserwatora na Ziemi wyjaśnia, dlaczego odległość do tej słynnej galaktyki była wcześniej przeszacowana.

NGC 247 jest jedną z najbliższych galaktyk spiralnych nieba południowego. Na nowym zdjęciu z instrumentu Wide Field Imager, działającego na 2,2-metrowym teleskopie w Chile, łatwo można rozróżnić wielką ilość gwiazd składających się na galaktykę, a także dużą liczbę świecących na różowo obłoków wodoru, wskazujących na obszary aktywnego formowania się gwiazd w poszarpanych ramionach spiralnych.

NGC 247 należy do grupy w Rzeźbiarzu, zbiorowiska galaktyk związanego z galaktyką w Rzeźbiarzu (NGC 253, pokazaną w eso0902 i eso1025). To najbliższa grupa galaktyk w stosunku do Grupy Lokalnej, w której znajduje się Droga Mleczna, jednak ustalenie dokładnej wartości jej astronomicznej odległości jest trudne.

Aby zmierzyć odległość od Ziemi do pobliskiej galaktyki astronomowie muszą polegać na gwiazdach zmiennych zwanych cefeidami, służących za wyznaczniki odległości. Cefeidy są bardzo jasnymi gwiazdami, których jasność zmienia się w regularny sposób. Czas od pojaśnienia do pociemnienia gwiazdy można opisać prostą matematyczną zależnością, która wskaże jej jasność absolutną. Porównując tę wartość z jasnością obserwowaną na niebie można wyznaczyć odległość. Jednak metoda ta nie jest niezawodna, gdyż naukowcy sądzą, że relacja okres-jasność zależy od składu cefeidy.

Kolejny problem wynika z faktu, że część światła od cefeidy może zostać zaabsorbowana przez pył znajdujący się na drodze do Ziemi, powodując, że gwiazda wydaje się słabsza, czyli położona dalej niż w rzeczywistości. Problem ten jest szczególnie istotny w przypadku NGC 247, której bardzo duże nachylenie powoduje, że na linii widzenia do cefeid znajduje się pyłowy dysk galaktyki.

Zespół astronomów bada obecnie te czynniki wpływające na cefeidy jako wyznaczniki odległości, prowadząc projekt o nazwie Araukaria [1]. Zespół ustalił już, że NGC 247 jest ponad milion lat świetlnych bliżej Drogi Mlecznej niż dotychczas uważano, zmniejszając odległość do nieco ponad 11 milionów lat świetlnych.

Poza samą główną galaktyką zdjęcie pokazuje też liczne galaktyki świecące daleko poza NGC 247. W prawym górnym rogu fotografii trzy jasne spirale formują linię, można zobaczyć też dużo więcej galaktyk, z których niektóre prześwitują przez dysk NGC 247.

Prezentowane kolorowe zdjęcie zostało utworzone z dużej liczby monochromatycznych ekspozycji poprzez filtry niebieski, żółty/zielony i czerwony, wykonywanych przez wiele lat. Dodatkowo użyto ekspozycji przez filtr pokazujący świecenie gazu wodorowego (zastosowano do niego kolor czerwony). Łączny czas ekspozycji dla poszczególnych filtrów wyniósł: 20 godzin, 19 godzin, 25 minut oraz 35 minut.

Uwagi

[1] Projekt Araukaria jest współpracą pomiędzy astronomami z instytucji w Chile, Stanach Zjednoczonych i Europie. Danych do projektu dostarcza Bardzo Duży Teleskop (VLT) pracujący w ESO.

Więcej informacji

ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz teleskop VISTA, największy na świecie instrument do przeglądów nieba. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 42-metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Projekt Araukaria
• Publikacja naukowa

Kontakt

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1107