Komunikat prasowy

Elegancka galaktyka w nietypowym świetle

22 września 2010

Nowe zdjęcie wykonane kamerą HAWK-I, pracującą na Bardzo Dużym Teleskopie VLT w Obserwatorium ESO Paranal w Chile, ukazuje w świetle podczerwonym piękną galaktykę spiralną z poprzeczką NGC 1365. Galaktyka ta jest członkiem gromady galaktyk w Piecu (Fornax) i znajduje się około 60 milionów lat świetlnych od Ziemi.

NGC 1365 jest jedną z najlepiej znanych i najdokładniej zbadanych galaktyk spiralnych z poprzeczką. Czasami bywa określana jako Wielka Galaktyka Spiralna z Poprzeczką, z powodu swojej uderzająco perfekcyjnej formy, z prostą poprzeczką i dwoma ramionami spiralnymi świetnie widocznymi na zewnątrz. Bliżej centrum znajduje się jeszcze jedna spiralna struktura, a cała galaktyka jest koronkowo ozdobiona delikatnymi pasmami pyłu.

Galaktyka ta jest dla astronomów świetnym laboratorium do badania w jaki sposób formują się i ewoluują galaktyki spiralne z poprzeczką. Nowe zdjęcia w podczerwieni z HAWK-I są w mniejszym stopniu niż fotografie w świetle widzialnym zanieczyszczone przez pył, który zakrywa fragmenty galaktyki (potw1037a) i bardzo wyraźnie pokazują blask od niezliczonej liczby gwiazd w poprzeczce i ramionach spiralnych. Dane zostały uzyskane po to, aby pomóc astronomom w zrozumieniu złożonego przepływu materii w galaktyce i tego w jaki sposób wpływa on na rezerwuary gazu, z których mogą uformować się nowe gwiazdy. Olbrzymia poprzeczka zaburza kształt pola grawitacyjnego galaktyki, co prowadzi do powstania obszarów, w których gaz jest skompresowany i rozpoczynają się procesy gwiazdotwórcze. Wiele dużych, młodych gromad gwiazd zaznacza swój ślad w głównych ramionach spiralnych, a każda z nich zawiera setki lub tysiące jasnych, młodych gwiazd, które mają mniej niż 10 milionów lat. Galaktyka znajduje się zbyt daleko, aby na zaprezentowanym zdjęciu zobaczyć pojedyncze gwiazdy, a większość niewielkich kępek widocznych na fotografii to gromady gwiazd. W całej galaktyce gwiazdy formują się z tempem około trzech mas naszego Słońca rocznie.

Podczas gdy poprzeczka galaktyki zawiera głównie starsze gwiazdy, już dawno po ich okresie rozkwitu, wiele nowych gwiazd rodzi się w gwiezdnych żłobkach gazu i pyłu w wewnętrznej spirali blisko jądra. Poprzeczka wpływa także grawitacyjnie na gaz i pył, przemieszczając go bardzo blisko centrum galaktyki, w którym astronomowie znaleźli dowód na istnienie supermasywnej czarnej dziury, dobrze ukrytej pośród miriad intensywnie jasnych nowych gwiazd.

NGC 1365, włącznie ze swoimi dwoma wielkimi ramionami spiralnymi, rozpościera się na ponad 200 tysięcy lat świetlnych. Poszczególne części galaktyki potrzebują różnego czasu do wykonania pełnego obrotu wokół centrum. Zewnętrzne części poprzeczki dokonują tego w ciągu około 350 milionów lat. NGC 1365 oraz inne galaktyki tego typu wzbudzają w ostatnich latach coraz większe zainteresowanie z powodu nowych obserwacji, wskazujących, że Droga Mleczna może również być galaktyką spiralną z poprzeczką. Tego typu galaktyki są dość powszechne – według najnowszych szacunków dwie trzecie galaktyk spiralnych posiada poprzeczki. Ich badania mogą pomóc astronomom zrozumieć nasz własny galaktyczny dom.

Więcej informacji

ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Należy do niego 14 krajów: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz teleskop VISTA, największy na świecie instrument do przeglądów nieba. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 42-metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• NGC 1365 w świetle widzialnym

Kontakt

Richard Hook
ESO Paranal/La SiIlla and E-ELT Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1038