Komunikaty prasowe 2015

15 lipca 2015: Międzynarodowa grupa astronomów użyła 3,6-metrowego teleskopu ESO do zidentyfikowania planety takiej jak Jowisz krążącej po orbicie w takiej samej odległości wokół podobnej do Słońca gwiazdy HIP 11915. Według obecnych teorii, powstawanie planet o masie Jowisza odgrywa ważną rolę w kształtowaniu architektury systemów planetarnych. Istnienie planety o masie Jowisza na orbicie podobnej do jowiszowej wokół podobnej do Słońca gwiazdy otwiera nowe szanse, że system planetarny wokół tej gwiazdy może być podobny do Układu Słonecznego. HIP 11915 ma podobny wiek jak Słońce, a co więcej, podobny do Słońca skład chemiczny sugeruje, że na bliższych orbitach mogą istnieć skaliste planety.

9 lipca 2015: Opublikowano pierwsze rezultaty z nowego dużego przeglądu ciemnej materii na niebie południowym, wykonywanego za pomocą należącego do ESO teleskopu VLT Survey Telescope (VST) w Obserwatorium Paranal w Chile. Przegląd VST KiDS pozwoli astronomom na precyzyjne pomiary ciemnej materii, struktury halo galaktyki, ewolucji galaktyk i gromad. Pierwsze wyniki z KiDS pokazują w jaki sposób charakterystyki obserwowanych galaktyk są zdeterminowane przez otaczające je olbrzymie, niewidzialne zgęszczenia ciemnej materii.

8 lipca 2015: Obserwacje z należących do ESO obserwatoriów La Silla i Paranal w Chile po raz pierwszy pokazały związek pomiędzy bardzo długimi błyskami gamma, a nietypowo jasnymi wybuchami supernowych. Wyniki wskazują, że supernowa nie została spowodowana przez rozpad radioaktywny, jak oczekiwano, natomiast została wywołana rozpadem niezwykle silnych pól magnetycznych wokół egzotycznego obiektu nazywanego magnetarem. Wyniki ukażą się 9 lipca 2015 r. w czasopiśmie „Nature”.

1 lipca 2015: Ten bogaty widok wielu kolorowych gwiazd został uchwycony za pomocą kamery Wide Field Imager (WFI) na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium La Silla w Chile. Pokazuje młodą gromadę otwartą gwiazd znaną jako NGC 2367 - niemowlęce zgrupowanie gwiazdowe leżące w centrum olbrzymiej i starej struktury na obrzeżach Drogi Mlecznej.

25 czerwca 2015: Najnowsze obserwacje z należącego do ESO teleskopu VLT pokazały, że najbliższa gigantyczna galaktyka eliptyczna, Messier 87, pochłonęła w ciągu ostatniego miliarda lat całą średnich rozmiarów galaktykę. Po raz pierwszy astronomowie byli w stanie śledzić ruchy 300 mgławic planetarnych, aby znaleźć przekonujące dowody na zejście takiego wydarzenia. Uzyskali także dowód na nadwyżkę światła pochodzącą od pozostałości po kompletnie rozerwanej ofierze.

17 czerwca 2015: Astronomowie korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT odkryli najjaśniejszą jak dotąd galaktykę we wczesnym Wszechświecie i natrafili na silne dowody na występowanie w niej pierwszej generacji gwiazd. Te masywne, jasne i do tej pory tylko hipotetyczne obiekty wytworzyły pierwsze ciężkie pierwiastki – cegiełki potrzebne do powstawania gwiazd znanych nam dzisiaj, okrążających je planet i życia takiego jakie znamy. Nowo odkryta galaktyka, oznaczona CR7, jest trzykrotnie jaśniejsza niż najjaśniejsza odległa galaktyka znana do tej pory.

10 czerwca 2015: Jedno z najbardziej wyraźnych zdjęć wykonanych do tej pory za pomocą należącego do ESO teleskopu VLT pokazało po raz pierwszy obiekt, który wydaje się starzejącą gwiazdą, z której powstaje mgławica planetarna podobna do motyla. Obserwacje czerwonego olbrzyma L2 Puppis, w trybie ZIMPOL nowo zainstalowanego instrumentu SPHERE, pokazały także wyraźnie obecność drugiego, bliskiego obiektu. Etapy umierania gwiazd nadal mają dla astronomów wiele zagadek, a pochodzenie tego typu dwubiegunowych mgławic, z ich skomplikowanymi i intrygującymi kształtami klepsydr, jeszcze więcej.

8 czerwca 2015: ALMA Long Baseline Campaign dostarczyła bardzo szczegółowego zdjęcia odległej galaktyki soczewkowanej grawitacyjnie. Fotografia pokazuje powiększony obraz obszarów gwiazdotwórczych w galaktyce, z poziomem detali, którego jak dotąd nie uzyskiwano dla tak odległych obiektów. Nowe obserwacje są znacznie dokładniejsze niż wykonywane za pomocą należącego do NASA/ESA Kosmicznego Teleskopu Hubble’a i ukazują zgęszczenia gwiazdotwórcze w galaktyce będące odpowiednikami olbrzymich wersji Mgławicy w Orionie.

27 maja 2015: Gaz w najjaśniejszym obszarze mgławicy RCW 34 jest intensywnie rozgrzewany przez młode gwiazdy i ekspanduje poprzez otaczający go chłodniejszy gaz. Gdy rozgrzany wodór dociera do granicy obłoku gazu, wystrzeliwuje na zewnątrz w próżnię niczym korek od butelki szampana. Ale młody obszar gwiazdotwórczy RCW 34 ma dużo więcej do zaoferowania niż kilka bąbelków, wydaje się, że w obłoku wystąpiły wielokrotne epizody powstawania gwiazd.

20 maja 2015: Astronomowie użyli należącego do ESO teleskopu VLT w Chile do wykonania najbardziej szczegółowego jak dotąd zdjęcia Mgławicy Meduza. Gdy gwiazda w jej wnętrzu dokonała „przejścia na emeryturę”, odrzuciła swoje zewnętrzne warstwy w przestrzeń kosmiczną tworząc kolorowy obłok. Obraz jest zapowiedzią ostatecznych losów Słońca, które także stanie się obiektem tego typu.

13 maja 2015: Obserwacje wykonane za pomocą należącego do ESO teleskopu VLT w Chile doprowadziły do odkrycia nowej klasy “ciemnych” gromad kulistych gwiazd wokół olbrzymiej galaktyki Centaurus A. Te tajemnicze obiekty wyglądają podobnie do zwykłych gromad, ale zawierają znacznie więcej masy i mogą mieć także zaskakująco duże ilości ciemnej materii albo posiadać masywne czarne dziury – czego się nie spodziewano, ani nie wiadomo dlaczego tak jest.

30 kwietnia 2015: Za pomocą instrumentu MUSE na teleskopie VLT, należącym do ESO, astronomowie po raz pierwszy uzyskali kompletny trójwymiarowy widok słynnych Filarów Stworzenia w Mgławicy Orzeł (Messier 16). Nowe obserwacje pokazują w jaki sposób pyłowe filary tego obiektu są rozmieszczone w przestrzeni kosmicznej oraz ujawniają wiele dodatkowych szczegółów – w tym wcześniej niewidoczne dżety z młodej gwiazdy. Intensywne promieniowanie i wiatry gwiazdowe od gromady jasnych gwiazd wyrzeźbiły wraz z upływem czasu pyłowe Filary Stworzenia i doprowadzą do ich całkowitego zniknięcia za trzy miliony lat.

22 kwietnia 2015: Astronomowie korzystający łowcy planety HARPS w należącym do ESO Obserwatorium La Silla w Chile dokonali pierwszego bezpośredniego wykrycia widma w zakresie widzialnym odbitego od egzoplanety. Obserwacje te ukazują także nowe własności słynnego obiektu – pierwszej planety pozasłonecznej odkrytej wokół normalnej gwiazdy: 51 Pegasi. Wyniki sugerują bardzo ciekawą przyszłość dla tej techniki, szczególnie gdy zostanie zastosowana nowa generacja instrumentów, takich jak ESPRESSO na teleskopie VLT oraz przyszłe teleskopy, takie jak E-ELT.

16 kwietnia 2015: Po raz pierwszy astronomowie pokazali w jaki sposób powstawanie gwiazd w “martwych” galaktykach zanikało miliardy lat temu. Należący do ESO teleskop VLT oraz należący do NASA/ESA Kosmiczny Teleskop Hubble’a uzyskały dane, iż trzy miliardy lat po Wielkim Wybuchu w galaktykach tych nadal zachodziły procesy gwiazdotwórczy na obrzeżach, natomiast nie występowały w centrach. Wygaszanie procesów gwiazdotwórczych wydaje się zaczynać od jąder galaktyk, a następnie rozprzestrzenia się na zewnętrzne części. Wyniki opublikowano w czasopiśmie „Science” w wydaniu z 17 kwietnia 2015 r.

16 kwietnia 2015: Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) wykryła ekstremalnie potężne pole magnetyczne, daleko poza czymkolwiek wcześniej obserwowanym w sercu galaktyki, bardzo blisko horyzontu zdarzeń supermasywnej czarnej dziury. Nowe obserwacje pomagają astronomom w zrozumieniu struktury i powstawania tego rodzaju masywnych obiektów w centrach galaktyk oraz bliźniaczych dżetów plazmy o dużej prędkości, które często są wyrzucane z okolic biegunów. Wyniki badań ukażą się 17 kwietnia 2015 r. w czasopiśmie „Science”.

15 kwietnia 2015: Być może po raz pierwszy zaobserwowano ciemną materię oddziałującą z inną ciemną materią w sposób inny niż poprzez siłę grawitacji. W obserwacjach zderzających się galaktyk, wykonanych za pomocą należącego do ESO teleskopu VLT oraz należącego do NASA/ESA Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, znaleziono intrygujące wskazówki na temat natury tego tajemniczego składnika Wszechświata.

8 kwietnia 2015: Po raz pierwszy astronomowie wykryli obecność złożonych cząsteczek organicznych – cegiełek budujących życie – w dysku protoplanetarnym otaczającym młodą gwiazdę. Odkrycie, dokonane za pomocą Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), potwierdza, że warunki, z których wyłoniła się Ziemia i Słońce, nie są unikalne we Wszechświecie. Wyniki zostaną opublikowane w wydaniu czasopisma „Nature” z 9 kwietnia 2015 r.

26 marca 2015: Najlepsze jak dotąd obserwacje zapylonego obłoku gazu G2 potwierdzają, że dokonał on największego zbliżenia do supermasywnej czarnej dziury w centrum Drogi Mlecznej w maju 2014 r. i udało mu się przetrwać. Najnowsze wyniki z należącego do ESO teleskopu VLT pokazują, że obiekt nie wydaje się w istotny sposób rozciągnięty i że jest bardzo zwarty. Najprawdopodobniej jest to młoda gwiazda z masywnym jądrem, która ciągle akreuje materię. Czarna dziura nie wykazała jeszcze na razie zwiększonej aktywności po tym przejściu.

23 marca 2015: Nowe obserwacje wykonane za pomocą teleskopu APEX wskazują, że gwiazda, którą europejscy astronomowie dostrzegli na niebie w 1670 roku nie była wybuchem gwiazdy nowej, ale znacznie rzadszym, gwałtownym zderzeniem gwiazd. Była wystarczająco spektakularna, aby ją łatwo dostrzec nieuzbrojonym okiem podczas swojego pierwszego wybuchu, ale ślady, które pozostawiła są tak słabe, że dopiero dokładne obserwacje przy pomocy teleskopów submilimetrowych 340 lat później pozwoliły ostatecznie rozwiązać zagadkę. Wyniki badań ukażą się 23 marca 2015 r. w internetowym wydaniu czasopisma „Nature”.

11 marca 2015: Ten efektowny krajobraz południowego gwiazdozbioru Ołtarza jest skarbnicą ciał niebieskich. Gromady gwiazd, mgławice emisyjne oraz aktywne obszary powstawania gwiazd to tylko przykłady bogactw obserwowanych w tym rejonie położonym 4000 lat świetlnych od Ziemi. Zaprezentowane piękne, nowe zdjęcie jest najbardziej szczegółowym widokiem tej części nieba spośród uzyskanych do tej pory. Fotografię wykonano za pomocą teleskopu VLT Survey Telescope (VST) w Obserwatorium Paranal w Chile, należącym do ESO.