Ogłoszenie

ESO przyznało kontrakt na szlifowanie zwierciadła trzeciego rzędu dla ELT

15 lutego 2017

Ekstremalnie Wielki Teleskop (Extremely Large Telescope - ELT), zaplanowany przez ESO do rozpoczęcia obserwacji w 2024 roku, będzie zbudowany z najnowocześniejszych technologii dostępnych dla budowy teleskopów. Jego system optyczny ma stanowić pięć osobnych zwierciadeł, z których każde stanowi znaczące wyzwanie inżynieryjne.

ESO przyznało kontrakt na wyszlifowanie zwierciadła trzeciego rzędu w ścieżce optycznej, zwanego M3. Kontrakt uzyskała francuska firma Reosc [1], zależnej od Safran Electronics & Defense. Zwierciadło zostanie przekazane przez firmę SCHOTT,która je zaprojektuje razem z interfejsami montażowymi, wygładzi powierzchnię i wykona wszystkie potrzebne testy optyczne przed dostarczeniem [2]. Firma Reosc otrzymała także w czerwcu 2016 r. kontrakty na zaprojektowanie, wyszlifowanie i przetestowanie lustra wtórnego oraz wyprodukowanie deformowalnych komórek dla zwierciadeł, które będą stanowić lustro czwartego rzędu (M4).

M3 będzie olbrzymim 3,8-metrowym zwierciadłem wklęsłym — tak wielkim, jak zwierciadła główne wielu dzisiejszych światowej klasy teleskopów. Będzie nietypową cechą ELT, bowiem większość obecnie największych teleskopów, takich jak należący do ESO teleskop VLT i należący do NASA/ESAO Kosmiczny Teleskop Hubble'a korzystają tylko z dwóch zakrzywionych zwierciadeł, czasami korzystając z płaskiego trzeciego lustra do przekierowywania światła do odpowiedniego ogniska. Zakrzywiona powierzchnia M3 będzie pracować razem z lustrami głównym i wtórnym, aby dostarczać najlepszą jakość obrazu na całym polu widzenia.

ELementy strukturalne zwierciadła, zanim napylona zostanie warstwa odbijająca, zostaną wykonane ze specjalnego materiału o nazwie Zerodur™od firmy SCHOTT [3]. Następnie lustro musi otrzymać odpowiedni kształt i zostać wyszlifowane z dokładnością do 15 nanometrów.

Uwagi:

[1] Reosc, firma zależna od Sagem, technologicznej spółki Safran, jest światowym liderem w projektowaniu, produkcji i integracji wysokowydajnej optyki, w szczególności dla astronomii, badan kosmicznych, laserów wysokiej energii i przemysłu półprzewodników. Reosc opracowuje i produkuje wysokowydajną optykę dla satelitów, wielkich teleskopów i wysokoenergetycznych laserów, a także dla przemysłu półprzewodników. Firma zbudowała także pojedynczne 8-metrowe zwierciadła dla teleskopu VLT oraz na teleskopów Gemini, 11-metrowe zwierciadła dla Gran Telescopio de Canarias, zwierciadła dla europejskiego instrumentu Nirspec na przygotowywanym przez NASA Kosmicznym Teleskopie Jamesa Webba i zwierciadła dla satelitarnej misji GAIA prowadzonej przez ESA.

[2] Kontakt na odlanie zwierciadła M2 został przyznany 18 stycznia 2017 r.

[3] Zerodur™ został oryginalnie opracowany dla teleskopów astronomicznych pod koniec lat 60. ubiegłego wieku. Prawie wcale nie ma termicznej rozszerzalności, nawet w przypadku dużych fluktuacji temperatury, jest chemicznie odporny i można do szlifować z dużą precyzją. Faktyczna warstwa odbijająca, wykonana z aluminium lub srebra, jest zwykle napylana na wierzch jako ekstremalnie gładka powierzchnia, krótko przed wdrożeniem teleskopu do działania. Wiele znanych teleskopów z lustrami Zerodur działa od dziesięcioleci. Wśród nich jest np. należący do ESO teleskop VLT w Chile.