Ogłoszenie

Rozpoczęto planowanie instrumentów MOS i HIRES dla E-ELT

Największy teleskop świata otrzyma najlepsze na świecie oprzyrządowanie

23 marca 2016

Naukowcy i inżynierowie rozpoczęli opracowywanie szczegółowych specyfikacji dla dwóch nowych instrumentów, które będą częścią oprzyrządowania przyszłego teleskopu ESO, Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu Europejskiego (E-ELT). MOS (Multi-Object Spectrograph) oraz HIRES (High Resolution Spectrograph) mają być wiodącymi na świecie instrumentami, zamontowanymi na E-ELT, który będzie największym teleskopem świata.

Kontrakt na rozpoczęcie prac projektowych dla MOS został podpisany 18 marca 2016 r. przez ESO oraz CNRS-INSU, wiodące instytucje w konsorcjum MOSAIC [1]. Instrument połączy dużą rozdzielczość widmową oraz przestrzenną i ma służyć do prowadzenia przeglądów w szerokich polach w zakresie widzialnej i podczerwonej części widma. Pozwoli astronomom na zbadanie niektórych z najgłębszych zagadek Wszechświata: kiedy uformowały się pierwsze galaktyki i w jaki sposób urosły do większych struktur, takich jak Droga Mleczna; w jaki sposób zwykła materia oraz ciemna materia są rozmieszczone we Wszechświecie; w jaki sposób powstają i ewoluują planety wokół innych gwiazd?

Umowa dotycząca rozpoczęcia prac projektowych dla HIRES została podpisana 22 marca 2016 r. przez ESO i konsorcjum HIRES, kierowane przez INAF. HIRES będzie spektrografem wysokiej rozdzielczości, działającym równocześnie w zakresie fal widzialnych i podczerwonych, który ma być wykorzystywany do niezwykle szczegółowych i dokładnych badań pojedynczych obiektów. Na przykład, pozwoli astronomom badać atmosfery planet wokół innych gwiazd i poszukiwać oznak życia; badać ewolucję galaktyk; identyfikować ślady pierwszego pokolenia gwiazd w pierwotnym Wszechświecie; ustalić czy niektóre ze stałych fundamentalnych w fizyce, które regulują większość procesów fizycznych we Wszechświecie, zmieniają się w czasie.

Oba konsorcja są jednymi z największych projektów współpracy dotyczących budowy instrumentów astronomicznych, co ilustruje wielonarodowe zaangażowanie w budowę spektrografów.

Instrumenty tego typu należą do podstawowych zestawów narzędzi dla każdego współczesnego teleskopu – te wiodące na świecie przykłady pozwolą wykorzystać większość niezwykłej mocy zbierania światła przez 39-metrowe zwierciadło główne E-ELT, zapewniając niespotykaną wydajność.

Uwagi

[1] Konsorcjum MOSAIC składa się z instytucji z 11 krajów:

GEPI and LESIA, Observatoire de Paris; Laboratoire d’Astrophysique de Marseille; IRAP, Toulouse, ONERA (Francja); UK Astronomy Technology Centre, STFC; RALSpace, STFC; The University of Oxford; Durham University (Wielka Brytania); IAG, São Paulo; National Astrophysics Laboratory, Itajuba (Brazylia); Amsterdam University; NOVA, Leiden Observatory, Universiteit Leiden (Holandia); Leibniz Institute for Astrophysics Potsdam and Goettingen University (Niemcy); Universities of Helsinki, Turku and Oulu (Finlandia); Universities of Stockholm, Lund and Uppsala (Szwecja); Complutense University of Madrid and Instituto de Astrofísica de Andalucía-CSIC (Hiszpania); INAF-Osservatorio Astronomico di Roma (Włochy); Vienna University (Austria); Instituto de Astrofisica e Ciências do Espaço - Universidade de Lisboa and Universidade do Porto; CENTRA (Portugalia)

[2] Konsorcjum HIRES składa się z instytucji z 12 krajów:
Board of Observational Astronomy, Federal University of Rio Grande do Norte; Mauá Institute of Technology (Brazylia); Pontificia Universidad Catolica de Chile, Centre of Astro Engineering; Universidad de Chile, Department of Astronomy; Universidad de Concepcion, Center of Astronomical Instrumentation; Universidad de Antofagasta, Unidad de Astronomía (Chile); Niels Bohr Institute at the University of Copenhagen; Institute of Physics and Astronomy at the University of Aarhus (Dania); Laboratoire d’Astrophysique de Marseille; Institut de Planétologie et d’Astrophysique de Grenoble; Laboratoire Lagrange de l’Observatoire de la Côte d’Azur (Francja); Leibniz Institute for Astrophysics, Potsdam; Institut für Astrophysik, Universität Göttingen; Zentrum für Astronomie Heidelberg, Landessternwarte; Thüringer Landesternwarte Tautenburg; Hamburger Sternwarte, Universität Hamburg (Niemcy); Istituto Nazionale di AstroFisica (Włochy — instytucja wiodąca); Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej (Polska); Instituto de Astrofísica e Ciências do Espaço - Universidade do Porto and Universidade de Lisboa (Portugalia); Instituto de Astrofísica de Canarias; Instituto de Astrofísica de Andalucía-CSIC; Centro de Astrobiología (Hiszpania); Department of Physics and Astronomy, Uppsala University (Szwecja); Université de Genève, Département d’Astronomie (Observatoire de Genève); Universität Bern, Physikalisches Institut (Szwajcaria); Cavendish Laboratory University of Cambridge; Institute of Astronomy University of Cambridge; UK Astronomy Technology Centre; Centre for Advanced Instrumentation - Durham University; Institute of Photonics and Quantum Sciences (School of Engineering and Physical Sciences, Heriot-Watt University) (Wielka Brytania)