Persberichten

26 maart 2014: Waarnemingen op tal van locaties in Zuid-Amerika, waaronder de ESO-sterrenwacht op La Silla, hebben geleid tot de verrassende ontdekking dat de verre planetoïde Chariklo is omgeven door twee compacte, smalle ringen. Dit is verreweg het kleinste object in het zonnestelsel waarbij ringen zijn ontdekt en – na de veel grotere planeten Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus – pas het vijfde om de zon draaiende object dat dit kenmerk vertoont. De oorsprong van de ringen is een raadsel, maar mogelijk zijn ze het resultaat van een botsing waarbij een schijf van puin is ontstaan. De nieuwe resultaten zijn op 26 maart 2014 online gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

12 maart 2014: Met ESO’s Very Large Telescope Interferometer is een ster opgespoord die de grootste gele ster blijkt te zijn die we kennen. Hij behoort zelfs tot de tien grootste sterren die tot nu toe zijn ontdekt. De hyperreus is meer dan 1300 keer zo groot als de zon en vormt, samen met een andere ster die zo dichtbij staat dat de twee elkaar raken, een dubbelstersysteem. Waarnemingen die zich over meer dan zestig jaar uitstrekken, sommige door amateur-waarnemers, geven aan dat dit zeldzame en opmerkelijke object heel snel verandert en tijdens een zeer kortstondige levensfase is betrapt.

6 maart 2014: Astronomen die gebruik maken van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) telescoop in het noorden van Chili hebben vandaag de ontdekking aangekondigd van een onverwachte ophoping van koolstofmonoxidegas in de stofrijke schijf rond de ster Bèta Pictoris. Dat is verrassend, omdat zulk gas naar verwachting snel wordt afgebroken door sterlicht. Iets – waarschijnlijk talrijke botsingen tussen kleine, ijsachtige objecten zoals kometen – moet ervoor zorgen dat het gas voortdurend wordt aangevuld. De nieuwe resultaten zijn vandaag gepubliceerd in het tijdschrift Science.

5 maart 2014: Een nieuw innovatief instrument, MUSE (Multi Unit Spectroscopic Explorer) geheten, is met succes geïnstalleerd op de Very Large Telescope (VLT) van de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili. MUSE heeft tijdens zijn eerste geslaagde waarnemingsperiode gekeken naar verre sterrenstelsels, heldere sterren en andere testobjecten.

19 februari 2014: Een nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili) laat de heldere sterrenhoop Messier 7 zien. Deze open sterrenhoop in de buurt van de staart van het sterrenbeeld Schorpioen, die gemakkelijk waarneembaar is met het blote oog, is een belangrijk astronomisch onderzoeksobject.

5 februari 2014: Met ESO’s New Technology Telescope (NTT) is het eerste bewijs gevonden dat planetoïden een zeer gevarieerd inwendige kunnen hebben. Door uiterst nauwkeurige metingen te doen hebben astronomen ontdekt dat de verschillende delen van de planetoïde Itokawa verschillende dichtheden hebben. Wat zich onder het oppervlak van een planetoïde bevindt, geeft niet alleen informatie over zijn ontstaansproces, maar kan ook licht werpen op wat er gebeurt als hemellichamen in het zonnestelsel met elkaar in botsing komen, en geeft inzicht in de vorming van planeten.

29 januari 2014: ESO’s Very Large Telescope is gebruikt om de allereerste kaart te maken van het weer op het oppervlak van de dichtstbijzijnde bruine dwerg. Een internationaal team heeft een weerkaart gemaakt van de donkere en lichte plekken op WISE J104915.57-531906.1B, die ook wel Luhman 16B wordt genoemd en deel uitmaakt van een bruine dubbelster op slechts zes lichtjaar van de zon. De nieuwe resultaten worden op 30 januari 2014 gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

22 januari 2014: De VLT Survey Telescope (VST) van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili heeft een detailrijke nieuwe foto gemaakt van de Lagune-nevel. Deze reusachtige wolk van gas en stof produceert intens heldere jonge sterren en is de bakermat van diverse jonge sterrenhopen. De foto vormt slechts een klein onderdeel van een van de elf openbare hemelsurveys die momenteel met ESO-telescopen worden uitgevoerd. Tezamen voorzien deze de mondiale astronomische gemeenschap van een enorme schat aan vrij toegankelijke gegevens.

15 januari 2014: Astronomen hebben, met behulp van ESO’s planetenjager HARPS in Chili en telescopen elders ter wereld, drie planeten ontdekt die rond sterren van de sterrenhoop Messier 67 draaien. Hoewel inmiddels al van meer dan duizend planeten buiten het zonnestelsel het bestaan is bevestigd, is slechts een handjevol daarvan in sterrenhopen aangetroffen. Opvallend is dat een van de nieuwe exoplaneten rond een ster draait die bijna in alle opzichten identiek is aan onze zon.

6 januari 2014: Frappante nieuwe waarnemingen met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) telescoop laten voor het eerst zien dat het restant van een recente supernova boordevol pas gevormd stof zit. Als genoeg van dit stof de hachelijke oversteek naar de interstellaire ruimte weet te maken, kan dit verklaren waarom veel sterrenstelsels zo’n stoffig, duister uiterlijk hebben.

5 december 2013: Op 4 december 2013 is bij het ESO-hoofdkwartier in Garching bei München, Duitsland, een officiële openingsceremonie gehouden voor de nieuwe kantooruitbreiding. Deze festiviteit werd bijgewoond door leden van de ESO-raad, lokale autoriteiten, de architecten Auer+Weber+Assoziierte, de hoofdaannemer BAM Deutschland AG en het ESO-managementteam.

3 december 2013: ESO krijgt een planetarium en bezoekerscentrum voor haar hoofdkwartier in Garching bei München, Duitsland. Het centrum, waarvan de bouw volledig voor rekening komt van de Klaus Tschira-stichting, zal de astronomie op schitterende wijze in de etalage zetten.

27 november 2013: De Grote Magelhaense Wolk is een van de naaste buren van de Melkweg. Astronomen hebben ESO’s Very Large Telescope ingezet om een van de minder bekende gebieden van dit stelsel te verkennen. Deze nieuwe opname toont wolken van gas en stof die door hete pasgeboren sterren in hun omgeving tot allerlei vreemde vormen zijn gekneed. Ook laat de opname de gevolgen zien van de dood van een ster: filamenten die door een supernova-explosie zijn voortgebracht.

13 november 2013: Astronomen van ESO hebben de beste opname tot nu toe gemaakt van de vreemde nevels rond de sterrenhoop NGC 3572. De nieuwe foto laat zien hoe deze wolken van gas en stof door de sterrenwinden van de verzameling hete, jonge sterren tot grillige bellen, bogen en ‘slurven’ zijn gemodelleerd. De helderste sterren van deze sterrenhoop zijn aanzienlijk zwaarder dan de zon en zullen hun korte leven afsluiten met een supernova-explosie.

6 november 2013: Vandaag is het precies vijftig jaar geleden dat de zeer vruchtbare relatie tussen ESO en Chili tot stand kwam die zowel de Europese als de Chileense astronomie in staat stelde om haar wetenschappelijke, technologische en culturele grenzen te verleggen.

28 oktober 2013: Tijdens een ceremonie die gisteren bij de ESO-sterrenwacht op Paranal in de Chileense Atacamawoestijn werd gehouden heeft de president van Chili, Sebastián Piñera, de onlangs getekende wettelijke documenten overhandigd volgens welke de Chileense regering de grond rond Cerro Armazones aan ESO zal overdragen. Cerro Armazones, een 3060 meter hoge bergtop op twintig kilometer afstand van ESO’s Very Large Telescope op Cerro Paranal, is de toekomstige thuisbasis van de European Extremely Large Telescope (E-ELT).

16 oktober 2013: Twee internationale teams van astronomen hebben, met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), de ‘jets’ (bundels van wegstromende materie) onder de loep genomen die door de enorme zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels worden uitgestoten. Daarbij hebben zij het beste beeld verkregen van het moleculaire gas rond een nabij, rustig zwart gat en een onverwachte glimp opgevangen van de bron van een krachtige jet bij een ver zwart gat.

9 oktober 2013: ESO’s Very Large Telescope (VLT) heeft een opmerkelijk gedetailleerde opname gemaakt van de Toby Jugnevel, een wolk van gas en stof rond een rode reuzenster. Deze foto toont de karakteristieke boogstructuur van de nevel, die een beetje op een ouderwetse bierkruik lijkt.

1 oktober 2013: De laatste antenne voor de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) is zojuist overgedragen aan de ALMA-sterrenwacht. De 12 meter grote schotel is vervaardigd door het Europese AEM Consortium en completeert de succesvolle overdracht van in totaal 25 Europese antennes – het grootste ESO-contract tot nu toe.

25 september 2013: Een nieuw instrument, ArTeMiS genaamd, is met succes geïnstalleerd op APEX – het Atacama Pathfinder Experiment. APEX is een 12-meter telescoop, hoog in de Chileense Atacamawoestijn, die waarnemingen doet op golflengten van een millimeter en minder. In dit deel van het elektromagnetische spectrum, dat tussen het infrarood- en het radiogebied ligt, kunnen astronomen dieper het heelal in kijken dan met optische telescopen. Met de nieuwe camera is al een spectaculair detailrijke opname gemaakt van de Kattenpootnevel.