Persbericht

Een bruisend kosmisch feest

27 mei 2015

In het helderste gedeelte van deze gloeiende nevel, die RCW 34 wordt genoemd, wordt gas sterk verhit door jonge sterren. Dit uitdijende gas baant zich vervolgens een weg door het koelere gas in de omgeving. Eenmaal aangekomen bij de rand van de gaswolk, stroomt het met kracht de lege ruimte in, zoals de inhoud van een pas ontkurkte fles champagne – een proces dat ‘champagnevloed’ wordt genoemd. Maar het jonge stervormingsgebied RCW 34 heeft meer te bieden: binnen de gaswolk lijken zich verschillende episoden van stervorming te hebben afgespeeld.

Deze nieuwe opname van ESO’s Very Large Telescope (VLT) in Chili toont een spectaculaire rode wolk van gloeiend waterstofgas achter een verzameling blauwe voorgrondsterren. In het helderste deel van de gaswolk RCW 34, die zich in het zuidelijke sterrenbeeld Vela (Zeilen) bevindt, houdt zich een groep zware, jonge sterren schuil [1]. Deze sterren hebben een dramatisch effect op de nevel. Gas dat aan intense ultraviolette straling wordt blootgesteld – zoals in het hart van deze nevel gebeurt – wordt geïoniseerd. Dat betekent dat de waterstofatomen hun elektronen zijn kwijtgeraakt.

Fotografen van de kosmos zijn dol op waterstof, omdat dit gas een karakteristieke helderrode gloed heeft. Dat maakt deze vaak bizar gevormde gasnevels heel fotogeniek. Waterstof is ook het basisingrediënt van spectaculaire verschijnselen zoals de ‘champagnevloed’. Maar geïoniseerd waterstofgas is ook van grote astronomische betekenis: het is een indicator van stervormingsgebieden. Sterren worden geboren uit samentrekkende gaswolken en komen dus veel voor in gebieden waar rijkelijke hoeveelheden gas aanwezig zijn, zoals RCW 34. Dit maakt deze nevel heel interessant voor astronomen die de geboorte en evolutie van sterren onderzoeken.

Grote hoeveelheden stof binnen de nevel onttrekken de eigenlijke stellaire kraamkamer in het hart van deze wolk aan het zicht. RCW 34 wordt gekenmerkt door extreme extinctie, wat betekent dat bijna al het zichtbare licht uit dit gebied wordt geabsorbeerd voordat het de aarde bereikt. Toch kunnen astronomen het nest ingebedde sterren onderzoeken: met behulp van infraroodtelescopen kunnen ze door het stof heen kijken.

Een blik achter de rode gloed leert dat dit gebied rijk is aan jonge sterren die beduidend minder massa hebben dan onze zon. Deze lijken samen te scholen rond oudere, zwaardere sterren in het centrum – verder naar buiten komen we er maar een paar tegen. Deze verdeling wijst er volgens astronomen op dat deze wolk verschillende perioden van stervorming heeft gekend. Tijdens de eerste fase hebben zich drie reusachtige sterren gevormd, die op hun beurt de aanzet hebben gegeven tot de vorming van minder zware sterren in hun omgeving [2].

Deze foto is gebaseerd op gegevens van de FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph (FORS), een instrument dat aan de VLT is gekoppeld. De gegevens zijn verkregen in het kader van het ESO Cosmic Gems-programma [3].

Noten

[1] RCW 34 staat ook bekend als Gum 19 en is gecentreerd rond de heldere jonge ster V391 Velorum.

[2] De allerzwaarste, zeer heldere sterren leven maar kort: luttele miljoenen jaren. De levensduur van sterren die lichter zijn dan onze zon is groter dan de huidige leeftijd van het heelal.

[3] Het ESO Cosmic Gems-programma is een initiatief waarbij interessante, intrigerende of visueel aantrekkelijke objecten voor educatieve of publicitaire doeleinden met ESO-telescopen worden gefotografeerd. Het programma maakt gebruik van ‘telescooptijd’ die niet geschikt is voor wetenschappelijke waarnemingen. Alle verzamelde gegevens, die ook bruikbaar kunnen zijn voor wetenschappelijke doeleinden, staan via ESO’s wetenschappelijk archief ter beschikking van astronomen.

Meer informatie

ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door zestien lidstaten: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland, en door gastland Chili. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die specifiek is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. En op Cerro Armazones, dicht bij Paranal, bouwt ESO de 39-meter Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Links

•       ESO Cosmic Gems-programma

•       Foto’s van de Very Large Telescope

•       Foto’s gemaakt met de Very Large Telescope

Contact

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mobiel: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso1521.