Persbericht

Oude en nieuwe sterren?

31 oktober 2012

Dit kleurrijke beeld van de bolvormige sterrenhoop NGC 6362 is vastgelegd door de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili). Samen met een nieuwe opname van het centrale deel, gemaakt door de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA, geeft de nieuwe foto het beste beeld dat ooit van deze vrij onbekende sterrenhoop is verkregen. Bolvormige sterrenhopen bestaan uit tienduizenden veelal zeer oude sterren, maar bevatten ook sterren die er verdacht jong uitzien.

Bolvormige sterrenhopen behoren tot de oudste objecten in het heelal, en ook NGC 6362 kan zijn ouderdom niet verhullen. De vele geelachtige sterren in de sterrenhoop hebben al een groot deel van hun leven achter de rug en zijn bezig om in rode reuzensterren te veranderen. Maar bolvormige sterrenhopen zijn geen vastgeroeste overblijfselen uit het verleden: in deze dichtbevolkte samenballingen van sterren spelen zich bijzondere verschijnselen af. 

Zo bevat NGC 6362 veel blue stragglers (blauwe nakomers) – oude sterren met een jeugdig uiterlijk. De sterren van een bolvormige sterrenhoop zijn in een tamelijk korte periode ontstaan, doorgaans ongeveer tien miljard jaar geleden. Maar de blue stragglers zijn blauwer en helderder – en dus ook zwaarder – dan ze na een evolutie van tien miljard jaar zouden mogen zijn. Blauwe sterren zijn heet en verbruiken hun brandstof heel snel. Als ze inderdaad ongeveer tien miljard jaar geleden zijn ontstaan, zouden ze dus allang uitgedoofd moeten zijn. Hoe hebben ze zo lang weten te overleven?

Astronomen willen heel graag begrijpen waarom de blauwe nakomers er zo jong uitzien. Daar zijn ruwweg twee verklaringen voor bedacht: het botsen en samensmelten van sterren, en de overdracht van materiaal tussen twee stellaire partners. Het achterliggende idee achter deze mogelijkheden is dat de sterren bij hun geboorte niet zo groot waren als nu, maar dat ze op enig moment in hun bestaan van extra materiaal zijn voorzien dat hen een verjongingskuur heeft gegeven.

Hoewel minder bekend dan sommige helderdere bolvormige sterrenhopen bevat NGC 6362 veel dat astronomen interesseert. Hij is in de loop van de jaren dan ook goed onderzocht. Zo behoorde NGC 6362 tot de 160 stervelden van de Pre-FLAMES-survey – een voorbereidende survey die tussen 1999 en 2002 met de 2,2-meter telescoop op La Silla werd gedaan om geschikte sterren op te sporen voor vervolgwaarnemingen met de FLAMES-spectroscoop van de Very Large Telescope. De hier afgebeelde foto is gebaseerd op gegevens van die survey.

De nieuwe foto toont de complete sterrenhoop tegen de rijke sterrenachtergrond van de Melkweg. Het centrale deel van NGC 6362 is nauwkeurig onderzocht door de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA (LINK). Het Hubble-beeld toont een veel kleiner hemelgebied, maar dan veel gedetailleerder. De beide beelden vullen elkaar dus goed aan. 

Deze schitterende stellaire samenballing staat in het zuidelijke sterrenbeeld Altaar en is gemakkelijk waarneembaar met een kleine telescoop. Hij werd in 1826 ontdekt door de Schotse astronoom James Dunlop die gebruik maakte van een 22-centimeter telescoop in Australië.

Meer informatie

Het jaar 2012 staat in het teken van de vijftigste verjaardag van de oprichting van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO). ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die uitsluitend is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de 39-meter Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Links

• Foto’s van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop
• Andere opnamen die met de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop zijn gemaakt
• Foto’s van La Silla

Contact

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mobiel: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso1243.