Persbericht

Orion in een nieuw licht

Meer informatie

10 februari 2010

De Orionnevel onthult veel van zijn verborgen geheimen in een spectaculaire opname gemaakt met ESO’s nieuwe VISTA survey-telescoop. Het grote beeldveld van de telescoop toont de nevel in volle glorie en VISTA’s infrarooddetectoren, die diep kunnen doordringen in de stofwolken, onthullen het merkwaardige gedrag van de actieve, jonge sterren die daar verstopt zitten.

VISTA (Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy) is de nieuwste aanwinst van ESO’s Paranal  Sterrenwacht (eso0949). Het is de grootste survey-telescoop ter wereld en is ontworpen om de hemel in kaart te brengen op infrarood-golflengten. De enorme (4,1-meter) spiegel, het grote beeldveld en de supergevoelige detectoren maken van VISTA een uniek instrument. Deze spectaculaire opname van de Orionnevel illustreert VISTA’s kracht.

De Orionnevel [1] is een reusachtig stervorminggebied op ongeveer 1350 lichtjaar van de aarde. Hoewel de nevel er door een gewone telescoop spectaculair uitziet, is in zichtbaar licht slechts een klein deel waar te nemen van de gaswolk waarin sterren worden geboren. De meeste activiteit zit diep verstopt in stofwolken en om te zien wat daar gebeurt, hebben astronomen telescopen nodig met gevoelige detectoren voor de langere golflengten, die diep in het stof kunnen doordringen. VISTA heeft de Orionnevel vastgelegd op golflengten die ongeveer twee keer zo lang zijn als met het menselijk oog kan worden gezien.

Op deze VISTA-opname is behalve de bekende vleermuisachtige vorm van de nevel in het midden van de foto ook de fascinerende omgeving te zien. In het centrum staan de vier heldere sterren die samen het Trapezium vormen, een groep hete, jonge sterren die ultraviolette straling uitstoten, die het omringende gebied verlicht en het gas laat gloeien. In het infrarood onthult VISTA echter nog veel meer andere jonge sterren, die in zichtbaar licht niet te zien zijn.

In het gebied boven het midden van de foto bevinden zich opvallende rode stippen en vlekken die alleen zichtbaar zijn in het infrarood. Dit zijn piepjonge sterren die nog aan het groeien zijn. We zien ze  door de stofwolken heen waaruit ze zijn gevormd. Deze jonge sterren stoten gasstromen uit met snelheden van 700.000 kilometer per uur. Veel van de rode elementen op de foto markeren de gebieden waar deze gasstromen botsen met het omringende gas, wat de uitstoot van moleculen en atomen tot gevolg heeft. Er zijn ook een paar zwakke, rode vlekken onder de Orionnevel zichtbaar. Die laten zien dat ook daar sterren worden geboren. Deze opvallende kenmerken zijn van groot belang voor astronomen die de geboorte en kinderjaren van sterren bestuderen.

Deze nieuwe opname toont VISTA’s kracht om grote gebieden van de hemel snel vast te leggen in het nabij-infrarode golflengtegebied. De telescoop is net begonnen de hemel in kaart te brengen en astronomen verwachten een rijke wetenschappelijke oogst van deze unieke ESO telescoop.

Noten

[1] De Orionnevel bevindt zich in het zwaard van de beroemde hemelse jager (het sterrenbeeld Orion) en is een favoriet object voor zowel amateursterrenkijkers als astronomen. De nevel is moeilijk zichtbaar met het blote oog en werd voor het eerst door een telescoop gezien als een klein cluster van blauwwitte sterren omgeven door een mysterieuze grijsgroene mist. Het object is voor het eerst beschreven in het begin van de zeventiende eeuw, hoewel de identiteit van zijn ontdekker onzeker is. De Franse kometenjager Messier maakte een nauwkeurige tekening van de belangrijkste kenmerken in het midden van de achttiende eeuw en gaf de nevel nummer 42 in zijn beroemde catalogus. Het kleinere nabijgelegen gebied net boven het hoofddeel van de nevel kreeg nummer 43. William Herschel bedacht later dat de nevel “the chaotic material of future suns” zou kunnen zijn en astronomen hebben ontdekt dat de mist inderdaad gloeiend gas is onder het felle ultraviolette licht van jonge, hete sterren die daar net zijn gevormd.

Meer informatie

ESO, de Europese Zuidelijke Sterrenwacht, is de belangrijkste intergouvernementele sterrenkundeorganisatie in Europa en wereldwijd het meest productieve astronomische observatorium. ESO wordt ondersteund door 14 landen: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit gericht op het ontwerp, de bouw en de exploitatie van krachtige grondobservatoria die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. ESO speelt ook een leidende rol in het bevorderen en organiseren van samenwerking in het sterrenkundig onderzoek. ESO exploiteert drie observatielocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal exploiteert ESO de Very Large Telescope (VLT), 's werelds meest geavanceerde optische observatorium en ESO is de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA. ESO is momenteel bezig met ontwerpstudies voor de 42-meter Europese Extremely Large optische/nabij-infrarood Telescoop ( E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Contact

Richard Hook
Survey Telescopes PIO
Garching, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
E-mail: rhook@eso.org

Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso1006.