Persbericht

NGC 4945: nabije verwant van de Melkweg

2 september 2009

ESO heeft een opname vrijgegeven van een nabijgelegen sterrenstelsel, waarvan veel astronomen denken dat het erg lijkt op de Melkweg. Hoewel we het sterrenstelsel vanaf de zijkant zien, doen waarnemingen van NGC 4945 vermoeden dat het een spiraalsterrenstelsel is net als de Melkweg, met gedraaide en verlichte armen en een rechthoekig centraal deel. Het centrum van NGC 4945 is echter helderder dan dat van de Melkweg en er bevindt zich waarschijnlijk een superzwaar zwart gat, dat materie verslindt en energie de ruimte in blaast.

Omdat NGC 4945 op slechts 13 miljoen lichtjaar afstand staat, in het sterrenbeeld Boogschutter, kan dit opmerkelijke sterrenstelsel al met een eenvoudige telescoop worden gezien. NGC 4945 is genoemd naar zijn registratienummer in de New General Catalogus, samengesteld door de Deens-Ierse astronoom John Louis Emil Dreyer in de jaren 1880-1890. De ontdekking van NGC 4945 staat op naam van James Dunlop, een Schotse astronoom, die het sterrenstelsel in 1826 vanuit Australië waarnam.

Dit nieuwe portret van NGC 4945 is genomen met de Wide Field Imager (WFI) op MPG/ESO’s 2,2-meter telescoop op La Silla in Chili. NGC 4945 heeft vanuit aards perspectief de vorm van een sigaar, maar het sterrenstelsel is in werkelijkheid een schijf, met stroken van sterren en gloeiend gas in een spiraalvorm rond het centrum. Door gebruik te maken van speciale optische filters, die de kleur isoleert die het verhitte gas zoals waterstof uitstraalt, toont de opname duidelijke contrasten in NGC 4945, wat wijst op stervorminggebieden.

Uit andere waarnemingen blijkt dat NGC 4945 een actieve galactische kern heeft. Dit betekent dat zijn centrale verdikking veel meer energie uitstraalt dan rustiger sterrenstelsels zoals de Melkweg. Wetenschappers classificeren NGC 4945 als een Seyfert sterrenstelsel, genoemd naar de Amerikaanse astronoom Carl K. Seyfert, die in 1943 in een studie het vreemde licht beschreef dat sommige galactische kernen uitstralen. Sindsdien vermoeden astronomen dat het tumult in het centrum van Seyfert sterrenstelsels wordt veroorzaakt door superzware zwarte gaten. De zwaartekracht van zwarte gaten trekt gas en stof aan. Deze materie versnelt en wordt steeds heter tot het hoogenergetische straling uitzendt, onder andere röntgenstraling en ultraviolet licht. De meeste grote spiraalstelsels, inclusief de Melkweg, hebben een zwart gat in hun centrum, hoewel veel van deze donkere monsters zich niet meer actief ‘voeden’ in dit stadium van hun galactische ontwikkeling.

Meer informatie

ESO, de Europese Zuidelijke Sterrenwacht, is de belangrijkste intergouvernementele sterrenkundeorganisatie in Europa en wereldwijd het meest productieve astronomische observatorium. ESO wordt ondersteund door 14 landen: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit gericht op het ontwerp, de bouw en de exploitatie van krachtige grondobservatoria die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. ESO speelt ook een leidende rol in het bevorderen en organiseren van samenwerking in het sterrenkundig onderzoek. ESO exploiteert drie observatielocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal exploiteert ESO de Very Large Telescope (VLT), 's werelds meest geavanceerde optische observatorium en ESO is de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA. ESO is momenteel bezig met ontwerpstudies voor de 42-meter Europese Extremely Large optische/nabij-infrarood Telescoop ( E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Contact

Henri Boffin
ESO
Garching, Germany
Tel: +49 89 3200 6222
E-mail: hboffin@eso.org

Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso0931.