Persberichten 2015

5 maart 2015: Volgens nieuwe onderzoeksresultaten, die vandaag online in het tijdschrift Science worden gepubliceerd, was er ooit een primitieve oceaan op Mars die meer water bevatte dan de Noordelijke IJszee, en een groter deel van het planeetoppervlak besloeg dan de Atlantische Oceaan op aarde. Dat blijkt uit metingen met ESO’s Very Large Telescope, en instrumenten van de W.M. Keck-sterrenwacht en NASA’s Infrared Telescope Facility, die verspreid over een periode van zes jaar door een internationaal team van wetenschappers zijn verricht. Bij het onderzoek is de atmosfeer van Mars doorgelicht en zijn de eigenschappen van het water in verschillende delen van de planeetatmosfeer in kaart gebracht. De nieuwe kaarten zijn de eerste in hun soort.

2 maart 2015: Een van de verste sterrenstelsels die ooit zijn waargenomen heeft de eerste detectie opgeleverd van een afgelegen stervormingsgebied. Deze detectie wijst erop dat de evolutie van sterrenstelsels al kort na de oerknal op gang is gekomen. Bij de nieuwe waarnemingen hebben astronomen ALMA gebruikt om de zwakke gloed van koud stof in het sterrenstelsel A1689-zD1 te detecteren. De afstand van het stelsel is gemeten met ESO’s Very Large Telescope.

26 februari 2015: Met het MUSE-instrument op ESO’s Very Large Telescope is de tot nu toe beste driedimensionale weergave van het verre heelal gemaakt. Door slechts 27 uur naar het Hubble Deep Field South te staren, zijn in dit kleine hemelgebied de afstanden, bewegingen en andere eigenschappen van meer sterrenstelsels gemeten dan ooit tevoren. De waarnemingen gaan verder dan die van de Hubble-ruimtetelescoop en laten objecten zien die nooit eerder zijn waargenomen.

18 februari 2015: Het nieuwe instrument SPHERE van ESO’s Very Large Telescope is ingezet bij de zoekactie naar een bruine dwerg, die naar verwachting om de merkwaardige dubbelster V471 Tauri zou draaien. Nooit eerder konden astronomen de omgeving van dit intrigerende object zo goed bekijken, maar er werd niets aangetroffen. De verrassende afwezigheid van de voorspelde bruine dwerg betekent dat de gangbare verklaring voor het vreemde gedrag van V471 Tauri onjuist is. Dit onverwachte resultaat staat beschreven in het eerste wetenschappelijke artikel dat op SPHERE-waarnemingen is gebaseerd.

9 februari 2015: Astronomen die gebruik maken van ESO-faciliteiten en telescopen op de Canarische Eilanden hebben twee verrassend zware sterren ontdekt in het hart van de planetaire nevel Henize 2-428. De twee om elkaar draaiende sterren zullen elkaar naar verwachting steeds dichter naderen. En wanneer ze over ongeveer 700 miljoen jaar met elkaar samensmelten, bevatten ze genoeg materie om een enorme supernova-explosie te veroorzaken. Deze resultaten verschijnen op 9 februari 2015 online in het tijdschrift Nature.

4 februari 2015: Een nieuwe opname, gemaakt met ESO’s surveytelescoop VISTA, plaatst de beroemde Trifidnevel in een nieuw, spookachtig licht. Door waarnemingen te doen in het infrarood kunnen astronomen dwars door de stofrijke centrale delen van de Melkweg heen kijken en objecten ontdekken die eerder onopgemerkt bleven. Alleen al in dit kleine stukje van een van de VISTA-surveys hebben astronomen twee onbekende en zeer verre veranderlijke sterren van het cepheïdentype ontdekt, die vrijwel recht achter de Trifidnevel staan. Het is voor het eerst dat cepheïden in het centrale vlak van de Melkweg, voorbij zijn centrale verdikking zijn opgespoord.

28 januari 2015: Op deze nieuwe opname van ESO’s Very Large Telescope komt de komeetglobule CG4 over als de wijd opengesperde muil van een reusachtig kosmisch monster. Hoewel hij op de foto groot en helder lijkt, is dit eigenlijk een zwakke nevel, die voor amateur-astronomen maar moeilijk te herkennen is. De precieze aard van CG4 blijft een mysterie.

14 januari 2015: Bij de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili, is een nieuw instrument in gebruik genomen: de Next-Generation Transit Survey (NGTS). Hiermee wordt naar exoplaneten gezocht die – vanaf de aarde gezien – voor hun moederster langs trekken en daarbij het licht van de ster enigszins verzwakken. De nieuwe faciliteit is gericht op de ontdekking van planeten ter grootte van Neptunus en kleiner, met diameters van twee tot acht keer die van de aarde.

7 januari 2015: Deze intrigerende nieuwe ESO-opname lijkt een donker gat te vertonen. Maar in werkelijkheid is het geen gat, maar een gebied in de ruimte waar zich veel gas en stof heeft verzameld. De donkere wolk heet LDN 483, wat staat voor Lynds Dark Nebula 483. Wolken als deze zijn de kraamkamers van toekomstige sterren. De opname is gemaakt met de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili.