Rood en allang dood

Deze roodgekleurde gaswolk heet Albell 24, en bevindt zich in het sterrenbeeld Canis Minor (De Kleine Hond). Het is een zogenaamde planetaire nevel — een uitbarsting van gas en stof die plaatsvindt als een ster doodgaat en zijn buitenste lagen afstoot. Ondanks hun naam hebben planetaire nevels niks met planeten te maken. De term werd bedacht door William Herschel, die ook beroemd is vanwege het ontdekken van Uranus. In die tijd, toen de resolutie in sterrenkundige afbeeldingen nog erg laag was, leken deze nevels op reuzenplaneten die in een donkere kosmos zwommen. 

En ster vergelijkbaar met onze Zon zet het grootste gedeelte van haar leven waterstof om in helium in de kern. In de laatste levensjaren heeft de ster hier niet genoeg brandstof meer voor en raakt uit balans. Er kan geen weerstand meer geboden worden aan de verpletterende zwaartekracht, en de kern begint in te storten. Hierdoor stijgt de temperatuur in de kern drastisch, terwijl de koudere buitenste lagen uitzetten, zodat de hele ster uitzet tot een rode reus. Zodra de Zon haar transformatie tot rode reus begint, zal ze uitzetten en de binnenste planeten en mogelijk ook de Aarde opslokken, en groeien tot meer dan 250 keer de huidige straal! Sterke winden verdrijven de buitenste gaslagen van de ster, waardoor een gasschil gevormd wordt die uitdijt in de oneindigheid van het heelal. Uiteindelijk zal de overgebleven hete, stralende kern zichtbaar worden, die fel ultraviolet licht zal uitstralen wat het omringende gas ioniseert. In deze afbeelding is de zwakke nevelachtige gloed te zien van een stellaire zwanenzang — het heldere overblijfsel van een ster die allang dood is. 

Deze foto is gemaakt met het FORS (FOcal Reducer and Spectrograph) instrument van de VLT, en is deel van het ESO Cosmic Gems programma, een initiatief om interessante en visueel aantrekkelijke objecten af te beelden met behulp van ESO-telescopen, voor educatieve doeleinden en publieksbereik. Alle verzamelde data kunnen ook geschikt zijn voor wetenschappelijke doeleinden, en zijn beschikbaar voor astronomen in ESO’s wetenschappelijke archief.