Zwemmende maan

Deze fotomontage toont een vertrouwd kosmisch object — de maan — op een heel ongewone manier.

ESO-fotoambassadeur Petr Horálek legde deze fotoreeks vast tijdens zijn bezoek aan het hooggelegen observatorium Paranal van ESO in Chili, waar de hemel opmerkelijk helder is. Hij nam foto’s van deze bloedrode maansondergang met intervallen van vijf seconden toen hij de maan door de donkere hemel zag wegzakken voordat deze uiteindelijk onder de horizon zonk (de beelden zijn chronologisch geordend van links naar rechts en van boven naar onder).

De opvallende rode kleur op deze opnamen is te wijten aan atmosferische refractie. Naarmate de maan dichter bij de horizon komt, moet het gereflecteerde licht door steeds meer atmosfeer heen komen voordat het onze ogen kan bereiken. Dit betekent dat er aanzienlijk meer verstrooiing is. Met andere woorden, hoe meer lucht er is, hoe meer licht er verstrooid wordt. Van alle kleuren in zichtbaar licht verstrooit en breekt de aardatmosfeer rood licht het minst vanwege de langere golflengte, wat zonsondergangen en maansondergangen de karakteristieke oranjerode tint verleent.

Naast de kleur zien we nog een ander opmerkelijk verschijnsel op deze opname, het schijnbaar golvende effect — de maan lijkt wel te smelten! Dit is wederom een atmosferisch effect; de lichtstralen worden hier op een ongewone en ongelijkmatige manier gebroken door luchtlagen met een verschillende dichtheid, temperatuur, luchtdruk en vochtigheid. De vorm van de maan lijkt ook afgeplat door de lenswerking van de atmosfeer, die het onderste gedeelte omhoog lijkt te duwen en zo een ovale vorm tot stand brengt. Deze verschijnselen worden allemaal teweeggebracht door differentiële refractie: elke laag van de aardatmosfeer werkt op een andere manier op het licht van de maan in, met dit vervormde effect als gevolg.