Rode gigant vervelt

Op deze spookachtige opname zien we de verafgelegen, pulserende rode reuzenster R Sculptoris. Deze is gelegen in het sterrenbeeld Beeldhouwer, 1200 lichtjaar van ons vandaan, en is een koolstofrijke, ‘asymptotische reuzentakster’, ook wel AGB-ster genoemd. Dit betekent dat het einde van haar leven nabij is. In dit stadium koelen kleine en middelgrote sterren af, ontwikkelen ze uitgestrekte atmosferen en verliezen veel van hun massa – ze zijn op weg om spectaculaire planetaire nevels te worden.

Hoewel men het basisprincipe van dit massaverlies begrijpt, onderzoeken astronomen nog hoe dit proces dichtbij het oppervlak van de ster begint. De hoeveelheid verloren stermassa heeft enorme gevolgen voor de evolutie van de ster. Het verandert haar toekomst en leidt tot verschillende types van planetaire nevels. Terwijl AGB-sterren hun leven beëindigen als planetaire nevels, produceren ze een breed scala aan elementen – waarvan 50% zwaarder is dan ijzer – die vervolgens in het heelal vrijkomen en aangewend worden om nieuwe sterren, planeten, manen en uiteindelijk de bouwstenen van het leven te vormen.

Een bijzonder intrigerend kenmerk van R Sculptoris is de opvallende heldere vlek, die wel twee of drie keer helderder lijkt te zijn dan naburige regio’s. De astronomen die deze wondermooie afbeelding vastlegden met behulp van ESO’s Very Large Telescope Interferometer (VLTI) concludeerden dat R Sculptoris omgeven is door reusachtige ‘klonten’ stellair stof die van de vervellende ster loskomen. Deze heldere vlek is eigenlijk een gebied rond de ster met weinig tot geen stof, waardoor we het stellaire oppervlak beter kunnen waarnemen.

Deze opname beslaat een enorm klein deel van de hemel: ongeveer 20x20 miliboogseconden. Ter vergelijking: Jupiter heeft een hoekgrootte van ongeveer 40 boogseconden.