Van kosmische reserveband tot geurende bloesem

IC 5148 is een mooie planetaire nevel in het sterrenbeeld Grus (Kraanvogel) en staat op zo'n 3000 lichtjaar afstand van de aarde. De nevel heeft een diameter van een paar lichtjaar en groeit nog steeds met meer dan 50 kilometer per seconde. Daarmee is het één van de snelst groeiende bekende planetaire nevels. De term "planetaire nevel" ontstond in de 19e eeuw, tijdens de eerste waarnemingen van zulke objecten. Gezien door de toen beschikbare kleine telescopen, leken ze een beetje op reuzenplaneten. Echter, de ware aard van planetaire nevels is heel anders.

Wanneer een ster met een massa vergelijkbaar met - of enkele keren groter dan - die van de zon aan het einde van zijn leven, worden de buitenste lagen de ruimte ingestoten. Het expanderende gas licht op door de warm, achterblijvende kern van de ster, en vormt een vaak prachtig stralende planetaire nevel.

Waargenomen met een kleinere amateurtelescoop, is de planetaire nevel van IC 5148 zichtbaar als een ring, met middenin het centrale gat de ster, die afkoelt tot een witte dwerg. Astronomen gaven hem daarom de bijnaam de Reservebandnevel.

De ESO Faint Object Spectrograph en Camera (EFOSC2) van de New Technology Telescope op La Silla geeft een wat eleganter beeld van dit object. In plaats van een reserveband heeft de nevel meer weg van een geurende bloesem van gelaagde bloemblaadjes.

Vertaling: Peter Middelkoop