Foto van de Week

17 februari 2014: Dit zijn nieuwe beelden van ESO's Very Large Telescope Survey Telescope (VST) waarop ESA's ruimtevaartuig Gaia zichtbaar is op zo'n 1,5 miljoen kilometer afstand. De Gaia-satelliet werd gelanceerd op donderdag 19 december 2013, en heeft als doel in de komende 5 jaar een 3D-kaart van ons melkwegstelsel te maken. Dit is een eeuwenoud streven van de mens, en Gaia zal ons begrip van onze stellaire omgeving naar een hoger niveau tillen. Hij zal zeer nauwkeurige metingen doen van de positie en beweging van ongeveer een miljard sterren om het ontstaan, de samenstelling en de evolutie van de Melkweg te onderzoeken. Deze nieuwe waarnemingen zijn het resultaat van een nauwe samenwerking tussen ESA en ESO om het ruimtevaartuig vanaf de grond te volgen. Gaia is het meest accurate astrometrische apparaat ooit gebouwd, maar zijn observaties zijn pas bruikbaar als het exact bekend is waar de satelliet zich in het heelal bevindt. ...

10 februari 2014: Zelfs onder de zwaarste omstandigheden, zoals aan de rand van de hete, droge Atacama-woestijn, is er een mogelijkheid tot overleven. Deze taaie Zuid-Amerikaanse grijze vos is net wakker en rekt zich op zijn gemak uit. Hij is vooral in de koele nacht actief; een verademing vergeleken met de extreem hoge temperaturen onder de Chileense zon. Op de achtergrond nog een teken van leven: de witte koepel beschermt de Zwitserse 1,2-meter Leonhard Euler Telescoop tegen diezelfde barre omstandigheden. Als de lucht boven ESO's La Silla observatorium langzaam donker kleurt, dan verschijnt nog een bekende nachtelijke levensvorm: de astronoom ontwaakt, rekt zich uit en maakt zich klaar om met behulp van zoemende en snorrende technologie de hemel af te speuren. ESO Photo Ambassador Malte Tewes stuurde deze foto naar de 'Your ESO Pictures Flickr group'. De foto's uit deze Flickr-group worden beoordeeld en de beste foto's worden geselecteerd en opgenomen in onze ...

3 februari 2014: Dit prachtige panorama van ESO's Paranal Observatorium is gemaakt op 5 juli 2012. Het was een van de droogste dagen ooit op het Very Large Telescope-complex. Paranal ligt als een eiland temidden van massieve bewolking die in de verte boven de Stille Oceaan zweeft. De extreem lage luchtvochtigheid werd gemeten door LHATPRO, een waterdamp-radiometer die als ondersteuning bij de observaties wordt ingezet [1]. Meteorologen van twee Chileense universiteiten vonden een verklaring voor de extreem droge omstandigheden: antarctische lucht die op grote hoogte ongewoon ver naar het noorden doordrong en boven Paranal neerdaalde. Dit koufront bleef meer dan 12 uur boven Paranal hangen, waardoor de luchtvochtigheid boven het observatorium een recordlaagte bereikte [2]. Florian Kerber (ESO) en zijn collega's analyseerden deze ongewone weersomstandigheden en publiceerden de resultaten op 29 januari 2014 in een artikel in 'Monthly Notices of the Royal Astronomical Society' (hier te lezen). Nu zul je misschien denken: wat ...

27 januari 2014: Astronomen zwemmen niet altijd in het zwembad op de Paranal Residencia, maar wanneer ze dat wel doen, laten ze graag zien hoe natuurkundige principes werken. Op deze foto demonstreert de Franse ESO-astronoom Jean-Baptiste Le Bouquin hoe golven - niet lichtgolven, maar watergolven - elkaar kunnen versterken of verstoren, waardoor grotere golven ontstaan. Het combineren van lichtgolven is het belangrijkste principe achter de VLT Interferometer: lichtgolven worden opgevangen door elk van de vier 8-meter telescopen, en worden gecombineerd door middel van een netwerk van kanalen en spiegels. Hierdoor neemt de resolutie enorm toe en kan, met genoeg belichtingstijd, hetzelfde niveau van detail worden bereikt als met een telescoop met een spiegel van 130 meter in diameter: veel groter dan de huidige generatie telescopen. Deze foto is gemaakt door de bekroonde redactionele en commerciële fotograaf Max Alexander. Zie ook Tribute to ESO's Unsung Heroes, een video uitgebracht vanwege ESO's 50ste verjaardag in ...

20 januari 2014: Vandaag, 20 januari, wordt ESA's ruimtesonde Rosetta wakker uit een 'deepspace-winterslaap' na een reis van 31 maanden door de ruimte. Ze zal over enkele maanden eindelijk de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko (67P/CG) inhalen. Dit zijn de meest recente waarnemingen van de komeet met een diameter van vier kilometer, gemaakt door ESO's Very Large Telescope (VLT) op 5 oktober 2013. De komeet was op dat moment zo'n 500 miljoen kilometer ver weg en verdween kort daarna achter de zon en uit het zicht van de aarde. Om deze beelden te maken is een grote reeks waarnemingen verwerkt tot een beeld met alleen de komeet (links) en een beeld met op de achtergrond het sterrenveld en de ingetekende komeetbaan (rechts). Zo gezien, met het sterrenveld in de richting van het centrum van de Melkweg op de achtergrond, was de komeet nog zo ver van de zon verwijderd dat de ijzige kern geen gas of ...

13 januari 2014: Met dank aan ESO's Photo Ambassadors kunnen we genieten van sensationele beelden, genomen bij ESO-locaties op de afgelegen bergtoppen van Chili. Babak Tafreshi heeft dit mooie panorama van de antennes van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) bij schemering geschoten. Het contrast tussen het technologische spektakel van ALMA en de ruwe natuurlijke kracht van het landschap op het 5000 meter hoge Chajnantor-plateau resulteert in fascinerende beelden zoals deze, als een frame uit een sciencefictionfilm. ALMA, een internationale astronomische faciliteit, is een samenwerkingsverband van Europa, Noord-Amerika en Oost-Azië, met steun van de republiek Chili. De bouw en het beheer van ALMA worden namens Europa geleid door ESO, namens Noord-Amerika door het National Radio Astronomy Observatory (NRAO), dat bestuurd wordt door de Associated Universities, Inc. (AUI), en namens Oost-Azië door het National Astronomical Observatory of Japan (NAOJ). De overkoepelende leiding en het toezicht op bouw, ingebruikname en beheer van ALMA is in ...

6 januari 2014: Werp een blik omhoog op de nachtelijke hemel boven ESO's Paranal Observatory in Chili en je wordt getrakteerd op dit prachtige uitzicht: lichtpuntjes in blauw, oranje of rood; elk het licht van een ster, een melkwegstelsel, een nevel, of meer en samen vormen ze een schitterende hemelkoepel. Astronomen turen naar dit prachtige decor in een poging om de geheimen van het heelal te ontrafelen. Hierbij gebruiken astronomen telescopen zoals deze VLT-hulptelescopen. Je ziet drie van de vier beweegbare eenheden die licht naar de Very Large Telescope Interferometer sturen. Deze interferometer is 's werelds meest geavanceerde optische instrument. Door het beeld van de vier telescopen te combineren vormen ze een telescoop die groter is dan hun gezamelijke spiegeloppervlak. Hierdoor worden details zichtbaar alsof gebruik wordt gemaakt van een telescoop ter grootte van de afstand tussen de individuele telescopen. Vertaling: Peter Middelkoop

30 december 2013: Als de avond valt komen ESO's observatoria tot leven. Astronomen en technici nemen plaats aan hun werkplekken en richten de telescopen op de hemel. Deze foto toont de ongerepte, heldere hemel boven ESO's Paranal Observatory in de Chileense Atacama-woestijn, ver weg van stadsverlichting. ESO's foto ambassadeur Gabriel Brammer heeft de verstilde schoonheid van de Melkweg vanaf het platform van de Very Large Telescope vastgelegd. De vier grote blokken onderin het beeld zijn de VLT Unit Telescopes. Elk van deze gebouwen bevat één van de ongelofelijk precieze 8,2-meter spiegels. Verspreid over het gebied staan de VLT-hulptelescopen die gemakkelijk herkenbaar zijn aan de ronde, witte koepels. De heldere vlek aan de linkerkant lijkt de zon, maar is in werkelijkheid de maan. Aan de rechterkant is de schaduw van de fotograaf te zien, met gestrekte armen zwaaiend naar de camera. De hele nachtelijke hemelkoepel is zichtbaar doordat Brammer een fisheye-lens heeft gebruikt. Hierdoor ...

23 december 2013: Een eindejaarswens namens iedereen van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht:Wij wensen je vrolijke feestdagen en alle goeds voor 2014! Link: Kerstkaart 2013

16 december 2013: Deze foto is gemaakt bij ESO's Paranal Observatory door Babak A. Tafreshi, een van ESO's Foto ambassadeurs, en toont drie van de vier Auxiliary Telescopes (ATs) van de Very Large Telescope Interferometer (VLTI). Daarboven markeren de sterpaden - de lange heldere strepen - de schijnbare banen van sterren aan de nachtelijke hemel die elk worden veroorzaakt door de rotatie van de aarde. Deze belichtingstechniek maakt ook de natuurlijke kleur van een ster zichtbaar. Die kleur is een indicatie van de temperatuur van een ster. Deze varieert van ongeveer 1000 graden Celsius voor de meest rode sterren, tot enkele tienduizenden graden voor de heetste sterren die een blauwe kleur hebben. De hemel in dit hoge en afgelegen deel van Chili is extreem helder en kent nauwelijks lichtvervuiling waardoor deze geweldige lichtshow te zien is. Vertaling: Peter Middelkoop

9 december 2013: Alpha en Beta Centauri, twee van de helderste sterren aan de zuidelijke hemel, hebben een nieuwe metgezel: de met het blote oog zichtbare Nova Centauri 2013 .Deze foto is in de ochtenduren van maandag 9 december 2013 gemaakt door ESO Photo Ambassador Yuri Beletsky bij ESO's La Silla Observatory in de Chileense Atacama-woestijn.De nova werd op 2 december 2013 ontdekt door Australiër John Seach toen hij bijna met het blote oog gezien kon worden. Nova Centauri 2013 is de helderste nova die tot nu toe heeft plaatsgevonden in dit millennium.Deze bijzondere gebeurtenis staat bekend als een klassieke nova, niet te verwarren met een supernova. Klassieke novae treden op in dubbelsterren als waterstofgas van de stellaire partner ophoopt op het oppervlak van de primaire ster, waarna een op hol geslagen thermonucleaire gebeurtenis resulteert in het oplichten van de primaire ster. Bij een klassieke nova is de primaire ster niet vernietigd, zoals ...

2 december 2013: Deze indrukwekkende foto, genomen bij ESO's Very Large Telescope (VLT) op Paranal in Chili, toont links van het midden de Melkweg - met daarin nevels, sterren en gaswolken - die opkomt boven de VLT Unit Telescopes.Rechts boven de horizon, concurrerend om de aandacht, zien we een schitterende, bijna driehoekige band van diffuus licht langs de ecliptica: de baan van de zon aan de hemel gezien vanaf de aarde.Deze gloed ontstaat doordat zonlicht wordt verstrooid door stof gelegen tussen de planeten van het zonnestelsel. De gloed valt samen met de zodiak, die zich acht booggraden uitstrekt aan weerszijden van de ecliptica en de traditionele sterrenbeelden van de dierenriem bevat.Vertaling: Teun van Vijfeijken

25 november 2013: De antennes van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), het grootste astronomische project ter wereld, staan hier in het betoverende decor van de zuidelijke hemel. De foto is gemaakt door Babak Tafreshi, één van ESO's Photo Ambassadors. Duizenden sterren aan de hemel boven de Chajnantor-hoogvlakte zijn met het blote oog zichtbaar. ALMA is op deze hoogvlakte gebouwd vanwege de droge en heldere sterrenhemel. Verrassend duidelijk zichtbaar linksboven op de foto is een dicht opeengepakt stel jonge sterren. Het zijn de Pleiaden, een sterrenhoop die bij de meeste oude beschavingen al bekend was. Het sterrenbeeld Orion (Jager) is duidelijk zichtbaar boven de dichtstbijzijnde antenne. De gordel van de jager wordt gevormd door de drie blauwe sterren links van het rode licht. Volgens de klassieke mythologie was Orion een jager die de Plejaden, de prachtige dochters van Atlas, achtervolgde. Boven de Atacama-woestijn, met zijn dunne transparante atmosfeer, lijkt dit heldendicht zich voor ...

18 november 2013: Deze nieuwe foto van de komeet C/2012 S1 (ISON) is gemaakt met de TRAPPIST-telescoop op ESO’s La Silla Observatorium in de ochtend op vrijdag 15 november 2013. Komeet ISON werd voor het eerst aan de hemel opgemerkt in september 2012, en zal eind november 2013 het dichtst de zon naderen. TRAPPIST heeft komeet ISON sinds half oktober geobserveerd met breedbandfilters als zijn gebruikt voor deze foto. Smalbandfilters zijn gebruikt om de emissie van verschillende gassen te isoleren, waardoor astronomen kunnen bepalen hoeveel moleculen van elk type gas vrijkomen. Komeet ISON was lichtzwak tot 1 november 2013 waarna een uitbarsting ervoor zorgde dat de hoeveelheid vrijkomend gas verdubbelde. Op 13 november, net voordat deze foto werd genomen, vond een tweede enorme uitbarsting plaats, waardoor hij een factor tien actiever werd. Hij is nu helder genoeg om te worden gezien met een goede verrekijker vanaf een donkere plek, ‘s ochtends vroeg in ...

11 november 2013: Dit panorama van de antennes van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) op de Chajnantor-hoogvlakte in de Chileense Andes, met daarboven een kraakheldere hemel, is gemaakt door ESO Fotoambassadeur, Babak Tafreshi. De roze nevel links in het beeld is de Carinanevel die op ongeveer 7500 lichtjaar van de aarde staat in het sterrenbeeld Carina (Kiel). Deze wolk van gloeiend gas en stof is één van de helderste nevels aan de hemel en bevat een aantal van de helderste en zwaarste sterren van de melkweg, zoals Eta Carinae. Kijk voor een aantal fraaie recente ESO-beelden van deze nevel op eso1208, eso1145 en eso1031. Het ALMA-project is een internationale sterrenkundefaciliteit en is een samenwerkingsverband tussen Europa, Noord-Amerika en Oost-Azië, in samenwerking met de Republiek Chili. De bouw en het beheer van ALMA staan onder leiding van ESO namens Europa, het National Radio Astronomy Observatory (NRAO) namens Noord-Amerika en het National Astronomical Observatory ...

4 november 2013: Het was een stikdonkere nacht in september. Astronoom Klaas Wiersema, die een hele nacht had doorgebracht bij een telescoop op ESO's La Silla Observatorium, keerde terug naar het restaurant. Omdat het merendeel van het werk op het observatorium 's nachts plaatsvindt lopen er regelmatig technici en wetenschappers in het duister rond. Plotseling hoorde hij achter zich een luid gesnuif en het geluid van stevige voetstappen. Klaas was er direct van overtuigd dat een wild dier uit zijn schuilplaats was gekomen en het op hem had voorzien. Hij repte zich als een haas naar een veiliger oord, maar kon zich geen voorstelling maken van het beest dat er op de woeste hellingen van de Atacamawoestijn, op 2400 meter boven de zeespiegel, achter hem aan had gezeten. Het mysterie hield hem de rest van de nacht bezig. In de ochtend erna ging hij op verkenning uit, en ontdekte dat hij die nacht ...

28 oktober 2013: Op deze spookachtige nachtfoto, genomen bij het Paranal Observatorium, zien we drie van de vier VLT Auxiliary Telescopes. Elk van hen is een 1,8-meter telescoop, ontworpen om samen te werken en een enkele telescoop te vormen dankzij de VLT-interferometer.Op de achtergrond wordt de stille schoonheid van de Atacamahemel versterkt door een rode, noorderlichtachtige glans genaamd airglow. Dit fenomeen wordt veroorzaakt door licht-emitterende, chemische reacties in de lucht. Normaal zijn de emissies niet zo sterk, maar op de nacht waarop deze foto is genomen wèl, wat deze ongebruikelijke foto mogelijk maakte.Vertaling: Teun van Vijfeijken

21 oktober 2013: Deze prachtige foto toont de heldere Chileense hemel bezaaid met sterren en verre sterrenstelsels met daaronder één van de vier Unit Telescopen (UTs) van de Very Large Telescope (VLT). Om precies te zijn is dit de vierde UT met de naam Yepun (Venus). Twee objecten aan deze hemel zijn bekender dan hun buren. Links in beeld is een streep aan de hemel zichtbaar - dit is het melkwegstelsel Messier 31, oftewel de Andromedanevel. Rechtsboven deze 'veeg aan de hemel' staat een heldere ster, die op zijn beurt omhoog wijst naar een tweede sterrenstelsel dat ruwweg op dezelfde lijn ligt. De ster heet Beta Andromedae - ook wel bekend als Mirach - en het tweede sterrenstelsel is Messier 33 (bovenaan de foto). Men veronderstelt dat er in het verleden, uit de interactie tussen deze twee melkwegstelsels, een sliert van waterstofgas is ontstaan die de afstand tussen de twee overbrugt. Deze foto ...

14 oktober 2013: Deze nieuwe opname, gemaakt door de VLT Survey Telescope (VST) op ESO's Paranal, toont de supersterrenhoop Westerlund 1 (eso1034). De uitzonderlijk heldere sterrenhoop staat op een afstand van ongeveer 16.000 lichtjaar van de aarde in het zuidelijke sterrenbeeld Ara (Altaar). Hij bevat honderden zeer zware en heldere sterren, die allemaal slechts een paar miljoen jaar oud zijn. Naar astronomische begrippen zijn het dus nog maar baby's. Ons zicht op de sterrenhoop wordt belemmerd door gas en stof dat het meeste zichtbare licht hindert om tot de aarde door te dringen. Tijdens het bekijken van nieuwe foto's van Westerlund 1, - afkomstig uit een nieuwe survey van de zuidelijke hemel [1] - hebben astronomen iets gezien wat ze niet verwachtten: rond een van de sterren - W26, een rode superreus, en misschien wel de grootste bekende ster - ontdekten ze wolken van gloeiend waterstofgas, in deze afbeelding zichtbaar als groene objecten. ...

7 oktober 2013: Onder de donkere Chileense hemel - doorsneden door spectaculaire sterrensporen, veroorzaakt door de rotatie van de aarde gedurende de lange belichtingstijd van de camera - hoog op Cerro Paranal in de Chileense woestijn, ligt de Paranal Residencia, een oase voor personeel en bezoekers van ESO's Very Large Telescope. De bouw van de Residencia begon in 1998 en werd voltooid in 2002. Sindsdien is het een welkome schuilplaats voor de wetenschappers en ingenieurs die werken in het ruwe, droge woestijnklimaat op Paranal. Het vier verdiepingen tellende gebouw ligt grotendeels ondergronds. Het werd ontworpen door de Duitse architecten Auer+Weber en past naadloos in de omgeving. Vanuit bepaalde hoeken doet de combinatie van hi-tech architectuur en het onopvallende, camouflage-achtige ontwerp denken aan een geheime schurkenschuilplaats. Zo bezien is het nauwelijks verrassend dat de Residencia is gebruikt als decor voor de beslissende strijd in de James Bondfilm Quantum of Solace uit 2008. Flickr gebruiker ...