Foto van de Week

7 juli 2014: Deze luchtfoto toont het hoofdkwartier van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) in Garching bij München, Duitsland. Terwijl ESO-telescopen verspreid staan over Chili op het zuidelijk halfrond, is Garching het wetenschappelijke, technische en administratieve centrum van ESO, waar ontwikkelprogramma's worden uitgevoerd om de observatoria te voorzien van de meest geavanceerde instrumenten. De gebouwen in het midden van de foto, met hun gebogen ontwerp, zijn de hoofdgebouwen van het ESO-complex. Het gebouw rechtsboven vormde jarenlang de basis van de organisatie, totdat in december 2013 de uitbreiding met de rode daken in gebruik werd genomen. In het ronde zwarte gebouw wordt gewerkt aan nieuwe instrumenten. De gebouwen zijn door gebogen bruggen met elkaar verbonden, hier zichtbaar als de drie zwarte gebogen armen in het midden van de foto. De uitbreiding, ontworpen door architecten Auer + Weber, huisvest het groeiend aantal ESO-medewerkers en faciliteert het astronomisch onderzoek in de ontwerp- en bouwfase van ESO's ...

30 juni 2014: De zon gaat onder boven Paranal en schildert een Monet-landschap met een reeks subtiele tinten. De weinige wolken gloeien warm op onder invloed van de laatste zonnestralen, en de scherpe helderheid van de lucht is bijna tastbaar. Die droge heldere lucht is de reden waarom ESO dit gebied in Chili selecteerde als basis voor het observatorium. Wolkenstralen en wolkenschaduwen stromen vanuit de zon en lijken te convergeren in het anti-solairpunt. Aan de linkerkant zijn twee van de vier koepels van de hulptelescopen (AT's) van de Very Large Telescope (VLT) te zien. Ze wachten geduldig op het invallen van de duisternis om daarna hun kosmisch onderzoek te beginnen. Zodra de zon onder is, voeden de 1,8-meter diameter hulptelescopen de Very Large Telescope Interferometer (VLTI) met hun gecombineerde sterrenlicht en produceren zo scherpe beelden van het heelal. De mobiele AT's worden op rails verplaatst over het VLT-platform om zo de hemel vanuit ...

23 juni 2014: Deze foto is genomen door ESO Photo Ambassador Gianluca Lombardi. Op de foto is een verbazend scala aan kleuren zichtbaar, van een roze waas onderaan de foto tot de verschillende tinten blauw en wit in de Melkweg daarboven. Op de voorgrond staan de Unit Telescopes van de Very Large Telescope (VLT) op ESO's Paranal Observatorium. Een felle gele lijn doorkruist het beeld. Deze lijn is de laser guide star die onderdeel is van de adaptieve optiek van de VLT. Dit systeem compenseert voor de vervagende effecten van de atmosfeer die licht vervormt door lokale verschillen in vochtgehalte en temperatuur. Waar mogelijk zoeken astronomen naar een heldere ster in de buurt van het hemellichaam dat ze willen waarnemen om hun observaties te kalibreren. Als die er niet is dan vertrouwen ze op een kunstmatige ster die wordt gemaakt met een heldere laserstraal. Vertaling: Peter Middelkoop

16 juni 2014: Deze Foto van de Week toont de bouwplaats van de toekomstige Europese Extremely Large Telescope (E-ELT) op Cerro Armazones. Zichtbaar zijn de nieuwe weg die zich rond de voet van de berg kromt, het platform en de dienstweg ernaartoe. Rechtsonder is het basiskamp te zien. Het Chileense bedrijf ICAFAL (Ingeniería y Construcción SA) begon de civiele werken voor de E-ELT in maart 2014 met de bouw van een weg naar de top van de berg. De bouw zal naar verwachting 16 maanden in beslag nemen. De weg biedt toegang tot de bouwplaats van de gigantische telescoop, en is 11 meter breed met een geasfalteerde rijbaan van 7 meter breed. Sebastián Rivera Aguila, een bouwvakker werkzaam bij ICAFAL, fotografeerde dit uitzicht op donderdag 12 juni 2014 tijdens een lijnvlucht over de bergen. Enthousiast vertelt hij: "Bouwen in de woestijn is zwaar, maar ik ben er trots op dat ik meewerk aan ...

9 juni 2014: Deze afbeelding is gemaakt aan het begin van de zonsopkomst bij de Very Large Telescope op ESO’s Paranal Observatorium in Chili. Een van zijn Unit Telescopes is rechtsonder zichtbaar en wordt verlicht door de maan. Op enige afstand staan twee Auxiliary Telescopes naar boven gericht. De VLT bestaat uit vier 8,2-meter Unit Telescopes (UTs) en vier verplaatsbare 1,8-meter Auxiliary Telescopes (ATs). De telescopen vormen een gigantische interferometer als zij samenwerken: de Very Large Telescope Interferometer (VLTI). Het licht dat wordt opgevangen door de telescopen wordt gecombineerd met behulp van een complex systeem van spiegels en ondergrondse tunnels waardoor astronomen details tot 16 keer beter kunnen zien dan met een UT. Deze foto is gemaakt door Nicolas Blind, een astronoom die het Paranal Observatorium voor een paar dagen bezocht in december 2012. Blind was voor korte tijd bij het observatorium, maar vond het een onvergetelijk bezoek. "De absolute stilte is zo ...

2 juni 2014: De vierde Unit Telescope (UT4), die onderdeel is van ESO's Very Large Telescope (VLT) op het Paranal Observatorium, wordt omlijst door de gloed van de ondergaande maan en de hemel die hij nacht na nacht bestudeert. Dit majestueuze apparaat staat op een hoogte van 2635 meter boven de zeespiegel op Cerro Paranal. Paranal is 's werelds meest geavanceerde optische observatorium en ESO's vlaggenschip met een verscheidenheid aan telescopen. UT4, ook wel bekend als Yepun (Venus), is één van de vier telescopen waar de VLT uit bestaat. Samen met hun vier begeleiders, de Auxiliary Telescopes, vormen ze de supergevoelige Very Large Telescope Interferometer (VLTI). De UT4 is gehuisvest in een gebouw waarin de temperatuur nauwkeurig geregeld wordt, en hij gebruikt zijn ongelooflijk precieze 8,2-meter spiegel om de sterrenhemel af te tasten en de mysteries van het heelal te ontrafelen. De andere drie telescopen heten Antu (Zon), Kueyen (Maan), en Melipal (zuiderkuis). ...

26 mei 2014: De lucht boven Paranal in Noord-Chili is een echte traktatie voor de ESO Photo Ambassadors die voortdurend experimenteren met nieuwe technieken om het unieke, dorre landschap en de beste sterrenkundige faciliteiten vast te leggen op frappante foto's. In dit geval heeft Gianluca Lombardi verschillende opnamen met een lange belichtingstijd gecombineerd tot dit prachtige resultaat. Lombardi heeft de bewegende Very Large Telescope (VLT) en haar hulptelescopen vastgelegd als wazige glimpen onder een stroom van sterren. Deze sterren trekken door hun schijnbare beweging uitgesmeerde lichtpaden langs de hemel terwijl de aarde draait. De VLT is ESO's vlaggenschip. Het is één van de meest productieve telescopen ter wereld, en het meest geavanceerde optische instrument ooit gemaakt. Vertaling: Peter Middelkoop

19 mei 2014: Een kleine menigte verzamelt zich op ESO's Paranal Observatorium in Chili om de nacht in te luiden. Voor de meesten markeert de zonsondergang het einde van een werkdag - en tijd voor rust. Maar niet hier; 's nachts wordt het echte werk gedaan, met een heldere nachtelijke hemel als werkplek. Het publiek oogt klein ten opzichte van de telescopen aan hun linkerkant. In deze koepels huizen de vier 1,8-meter diameter Auxiliary Telescopes die deel uitmaken van de Very Large Telescope (VLT). De echte reus staat uiterst links in beeld. Naast de VLT Unit Telescope lijken de mensen wel mieren. De VLT heeft vier van deze 8,2-meter telescopen. Ze behoren tot de grootste telescopen ter wereld. Het kan altijd groter: vroeg in het decennium 2020 zal de European Extremely Large Telescope (E-ELT) het licht zien. Zijn spiegel wordt maar liefst 39 meter in diameter! Ook in de toekomst zal ESO steeds ...

12 mei 2014: Deze prachtige foto, genomen in de Atacama-woestijn in Chili, laat de stersporen over de zuidelijke hemelpool zien boven een landschap dat wordt gedomineerd door cactussen. De stersporen tonen het pad dat de sterren afleggen terwijl de aarde langzaam om zijn as draait. De foto is genomen met een lange sluitertijd. Een diepere foto is over de prachtige stersporen heengelegd, en daardoor zijn er nog meer zwakkere sterren te zien en, net boven de horizon, de zuidelijke Melkweg, met donkere stofgebieden en de kenmerkende rozige gloed van de Carinanevel. Meer naar rechts zien we de satellietstelsels van de Melkweg, de Grote (midden boven) en de Kleine (rechtsonder) Maghellaense Wolken.

5 mei 2014: De zonsondergang bij La Silla - een van ESO's observatielocaties in Chili - creëert een vurig oranje gloed langs de horizon.Dit beeld, gemaakt door David Jones in juni 2013, toont drie planeten op een lijn boven de ESO-telescopen. Het trio dat links van het midden zichtbaar is, bestaat uit Jupiter (linksonder, bijna onzichtbaar in het oranje van de zonsondergang), Venus (in het midden) en Mercurius (rechtsboven) - zie ook de gelabelde afbeelding.Uitlijningen als deze gebeuren maar eens in de paar jaar, wat het een echte traktatie voor fotografen en astronomen maakt. Wanneer er drie (of meer) hemelobjecten zoals hier op een lijn aan de hemel staan, wordt het een syzygy genoemd. Bekijk ook deze syzygy, met bijna dezelfde scène (van mei 2013)."Dit beeld werd geschoten tijdens vijf nachten van waarnemingen met de 3,6-meter New Technology Telescope op La Silla, en s ik had zeer veel geluk dat mij waarneemtijd werd ...

28 april 2014: Op deze foto staat een eeuwenoud, zongebleekt rotsblok nabij ESO’s La Silla Observatorium in Chili, aan de rand van de woestijn op 2400 meter boven zeeniveau. Op het rotsblok staan meerdere petrogliefen - rotstekeningen - van mensen en lama’s. Lama’s waren van groot belang voor voor oude Zuid-Amerikaanse culturen. Zij waren een bron van eten en wol, en dienden als pakdier om goederen te verplaatsen. De belangrijke rol van lama’s was ook zichtbaar in de geloofsovertuiging van de precolumbiaanse mensen die deze regio bevolkten. De herders aanbaden de felgekleurde goddelijke lama Urcuchillay die over de dieren zou waken. De Inca-astronomen hebben de naam Urcuchillay ook gegeven aan het sterrenbeeld Lier. De Inca-sterrenbeelden werden gevormd door de donkere gedeelten van de hemel langs het heldere vlak van de Melkweg, in plaats van door heldere, prominente sterren - een westerse traditie. Een van deze donkere sterrenbeelden stond bekend als Yacana (de Lama), ...

21 april 2014: Vele handen maken licht werk. In dit geval is het gezegde "vele wielen maken licht werk" waarschijnlijk toepasselijker. Op deze foto is de ALMA-transporter Otto te zien. Otto en zijn compagnon Lore zijn verantwoordelijk voor het transport van de ALMA-antennes naar de Chajnantor-hoogvlakte, op 5000 meter hoogte in Noord-Chili. Na de plaatsing van de antennes hebben de twee voertuigen de extra taak om ze te verplaatsen volgens de wensen van de wetenschappers. Otto is in deze video in actie te zien. Deze twee krachtige beesten zijn het ultieme voorbeeld van aangepaste voertuigen. Ze zijn speciaal ontworpen voor ESO door het Duitse Scheuerle Fahrzeugfabrik, dat indrukwekkende transporten op zijn naam heeft staan. Zo heeft deze fabrikant de Antares-raket verplaatst en een olieplatform dat een ontzagwekkende 15.000 ton woog! Deze transporters zijn identiek afgezien van de kleur van de relingen op de voertuigen. Otto heeft rode relingen, zoals te zien is op ...

14 april 2014: Op deze Ultra High Definition-foto is de 3,58-meter New Technology Telescope (NTT) omgeven door een sluier van sterren. De foto werd gemaakt op de eerste avond van ESO's Ultra HD Expedition [1] bij het La Silla-observatorium, aan de rand van de Chileense Atacama-woestijn op 2400 meter hoogte. De majestueuze koepel ligt mooi op een lijn met het centrale gebied van de Melkweg. Dit gebied ontneemt ons het zicht op het Melkwegcentrum. De opvallende achthoekige behuizing van de NTT tekent zich scherp af tegen de glinsterende kosmos, en lijkt klaar om de Melkweg erboven te verslinden. Na zijn voltooiing in 1989 werd deze telescoopbehuizing beschouwd als een een technologische doorbraak. Links van de Melkweg is de heldere oranje ster Antares zichtbaar in het hart van de Schorpioen (Scorpius). De heldere stip linksboven Antares is de planeet Saturnus. De sterren Alpha Centauri en Beta Centauri gloeien rechtsboven in beeld. Het Zuiderkruis (Crux) ...

7 april 2014: Deze prachtige opname, gemaakt bij de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), is een nieuwe Ultra High Definition-foto van de ESO Ultra HD Expedition. ALMA ligt op 5000 meter boven de zeespiegel op de afgelegen en onherbergzame Chajnantor-hoogvlakte in de Chileense Andes. Het is de tweede bestemming van de vier ESO Photo Ambassadors [1] op hun 17-daagse reis. De fotografen zijn uitgerust met state-of-the-art Ultra HD-apparatuur waarmee ze weidse uitzichten zoals deze in hun werkelijke grootsheid kunnen vastleggen [2][3]. Enkele van de 66 antennes waaruit ALMA bestaat zijn hier zichtbaar. De opwaarts gerichte schotels bestuderen de koude interstellaire wolken en turen diep in het verleden naar onze mysterieuze kosmische oorsprong. De spectaculaire speer van veelkleurig licht boven de ALMA-array die het beeld doorsnijdt, is een vallende ster. Smaragdgroene, gouden en zwakke karmozijnrode tinten gloeien op wanneer de meteoor met hoge snelheid de aardse atmosfeer binnenkomt en verbrandt. In werkelijkheid is deze ...

31 maart 2014: This photo, taken at ESO's Paranal Observatory, is the first photograph from the ESO Ultra HD Expedition — a pioneering journey currently being undertaken by four world-renowned videographers and ESO Photo Ambassadors [1]. Equipped with state-of-the-art Ultra HD tools [2][3], the team are capturing ESO’s three unique observing sites in Chile in all their grandeur, while documenting their journey and escapades in a blog. The four Unit Telescopes — Antu, Kueyen, Melipal and Yepun — one of the Auxiliary Telescopes of the Very Large Telescope (VLT) and the VLT Survey Telescope (VST), are captured from an unusual perspective in this image. Taken using a fisheye lens, this photography technique produces a 360° view of the location — creating an immersive Paranal world with the swirling Milky Way at the centre of it. Distant cosmic gems are seen scattered above the VLT — speckling the sapphire shades of the night sky. ...

24 maart 2014: De observatoria van ESO zijn bevoorrechte plekken waar astrofotografen een geweldig zicht op de kosmos kunnen vastleggen. Soms zijn de omstandigheden ook uitermate geschikt om buitenaardse beelden van onze eigen planeet te vangen. Voor deze foto heeft ESO Photo Ambassador Gabriel Brammer een fisheye-objectief gebruikt om dit spectaculaire, ronde effect te bereiken. De heldere lucht boven Paranal lijkt op een glazen bol vol sterren, met het platform van de Very Large Telescope (VLT) dat de foto omlijst. Links onderaan staan de vier VLT Unit Telescopes, elk ongeveer 25 meter hoog. De laser van een van de telescopen is op de nachtelijke hemel gericht. De ronde koepels van de VLT Auxiliary Telescopes zijn verspreid over de linkerbovenhoek. Ze zijn makkelijk te herkennen onder de heldere Melkweg. De twee wazige vlekken net boven de laser zijn de Grote Magelhaense Wolk en de Kleine Magelhaense Wolk, twee van de meest nabijgelegen sterrenstelsels. Dit ...

17 maart 2014: Alweer een heldere nacht op ESO's Paranal Observatory in Chili: perfect om achterover te leunen en te genieten van het aanzicht van ons sterrenstelsel, de Melkweg. Velen van ons die in overvolle, door licht vervuilde steden leven zien ons kosmische thuis nooit in zo groot detail. We weten nu dat dit prachtige uitzicht ons eigen sterrenstelsel is, maar de oude Grieken dachten dat het het werk van de goden was. Hun legenden vertellen dat deze bewolkte streep langs de hemel de moedermelk was van Hera, de vrouw van Zeus. Aan de Oude Grieken danken we ook de naam 'Melkweg'. De Hellenistische zin Γαλαξίας κύκλος, uitgesproken als galaxias kyklos, betekent 'melkachtige cirkel' en is de basis voor onze moderne naam. Deze foto is gemaakt door ESO Photo Ambassador Gabriel Brammer. Een astronoom die Paranal bezoekt staat aan de rechterkant van dit beeld te genieten van het uitzicht. Vertaling:Teun van Vijfeijken

10 maart 2014: Op 20 januari 2014 ontwaakte ESA's ruimtesonde Rosetta uit een lange winterslaap in de diepe ruimte, klaar voor de nadering van haar doel: komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko (67P/CG). Vanaf de aarde gezien is de komeet net achter de zon vandaan gekomen. Op 28 februari werd hij met ESO's Very Large Telescope (VLT) vanuit het Paranal Observatorium in Chili waargenomen. ESO en ESA werken samen bij het observeren van de komeet vanaf de aarde. Deze waarnemingen dienen ter voorbereiding op de ontmoeting tussen Rosetta en de komeet in augustus van dit jaar (zie potw1403a). Deze nieuwe afbeelding en de volgende worden door ESA gebruikt om Rosetta's navigatie te verfijnen én om te bepalen hoeveel stof de komeet loslaat. De afbeelding links is gemaakt door verschillende beelden te combineren waardoor de achtergrondsterren zichtbaar zijn. Vervolgens zijn die afzonderlijke beelden verschoven om voor de beweging van de komeet te compenseren. De komeet is nu zichtbaar ...

3 maart 2014: Hoog op de Chajnantor-hoogvlakte in de Chileense Andes, midden in een uitgestrekt woestijnlandschap ligt de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Misschien verbaast het je, maar zelfs in deze gortdroge regio leven verschillende wilde diersoorten. Zo nu en dan duiken ze op in de buurt van het observatorium. Het zuidelijker gelegen ESO-observatorium La Silla had onlangs bezoek van een Zuid-Amerikaanse grijze vos (potw1406a) en wilde paarden (potw1344a). De meest recente en wel heel vertederende bezoeker van ALMA is dit vicuña-kalfje dat op 16 februari 2014 door ALMA-werknemers werd gevonden. Het verzwakte beestje was maar een paar weken oud en raakte, achtervolgd door vossen, uit het zicht van de kudde. Na een paar mislukte pogingen om het jong terug te brengen naar zijn kudde, besloten de medewerkers het dier naar het Wildlife Rescue and Rehabilitation Center van de Universiteit van Antofagasta te brengen. Daar wordt het goed verzorgd zodat het over ongeveer ...

24 februari 2014: In dit opvallende, van alle kleur ontdane infraroodbeeld contrasteren de ronde vormen van ESO's hoofdkwartier met de ijzige natuurlijke schoonheid van de omringende bomen. De rondingen op deze foto zij veroorzaakt door de groothoeklens van de fotograaf. De lens vervormt het beeld, waardoor het gebouw het bleke gebladerte en de hemel omkadert. De boomkronen zijn helder doordat ze het infrarode licht reflecteren, en de bleke, witte gloed wordt veroorzaakt door een correctie in de witbalans die is toegepast op het gebladerte. De exacte rondingen van beton, glas en staal doen vermoeden dat het ESO hoofdkantoor een eigenaardige structuur kent. In een artikel in ESO's The Messenger uit 1981 werd het gebouw beschreven als "Een soort labyrint dat ook wordt gebruikt om de intelligentie van ratten te onderzoeken." Gelukkig zijn mensen gemiddeld slimmer dan ratten, zoals de schrijver al snel opmerkt. "Tot dusver heeft het niet tot echte problemen geleid." De ...