Foto van de Week 2020

23 maart 2020: Het hele universum is constant in beweging, van individuele atomen tot enorme clusters van sterrenstelsels. Dit is prachtig weergegeven in afbeeldingen zoals deze, gemaakt op het Chajnantor plateau, op ongeveer 5000 meter hoogte in de Chileense Atacamawoestijn. Deze extreem droge en afgelegen omgeving is de thuisbasis van het Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), het grootste array van telescopen ter wereld. Het wazige object is een gespecialiseerde transporter, op heterdaad betrapt bij het voorzichtig verplaatsen van één van ALMA’s 66 nauwkeurige antennes naar een specifieke plek op het plateau. Door de antennes in grotere configuraties te plaatsen kunnen astronomen afbeeldingen verkrijgen met een veel hogere ruimtelijke resolutie (waardoor de afbeelding gedetailleerder is), terwijl compactere configuraties voor een betere gevoeligheid zorgen bij bronnen die meer verspreid zijn over de hemel. Daarboven is ook beweging te zien. Zachte uitgestrekte wolken bestrijken de ongerepte Chileense hemel onder het toeziend oog van de metgezel van ...

16 maart 2020: Deze foto van de week laat de nachtelijke hemel zien boven de bouwplaats van de Extremely Large Telescope. Een prachtige reeks sterren en de wazige strook van de Melkweg zijn duidelijk zichtbaar. Om de Melkweg zo duidelijk te kunnen zien moet je je bevinden op een plek met weinig lichtvervuiling, zoals de Chileense berg Cerro Armazones, waar weinig tot geen maanlicht is. De ELT zal “world’s biggest eye on the sky” worden wanneer hij eind 2025 in gebruik wordt genomen. Met een primaire spiegel van 39 meter gaat de ELT de hemel afzoeken naar nieuwe exoplaneten rondom andere sterren. In optische en nabij infrarode golflengtegebieden gaat de ELT in het bijzonder op zoek naar aardachtige planeten. De ELT zal ook in staat zijn tot een soort “stellaire archeologie”, om fundamentele vragen over het ontstaan en evolueren van planeten, oersterren, oersterrenstelsels en zwarte gaten te beantwoorden. Misschien wel het meest spannende ...

9 maart 2020: Deze prachtige foto laat het dichte hart van de Melkweg zien, uitgestrekt boven een van de hulptelescopen van ESO's Very Large Telescope (VLT). Zo’n donkere, met sterren bezaaide hemel is typisch voor de locatie van de VLT in de Chileense Atacamawoestijn, waar astronomen, bezoekers en medewerkers nacht op nacht kunnen genieten van dit soort spectaculaire uitzichten. De VLT bestaat uit vier grote unit-telescopen en vier kleinere, beweegbare hulptelescopen (waarvan er een hier te zien is). Deze acht telescopen observeren de kosmos zowel individueel als in een team in verschillende oriëntaties en posities, zodat astronomen allerlei kosmische objecten en fenomenen gedetailleerder dan ooit kunnen bestuderen. Het array heeft een nieuw tijdperk van ontdekkingen gestimuleerd, met een aantal aanzienlijke wetenschappelijke primeurs. Bijvoorbeeld de eerste afbeelding van een planeet rond een andere ster (een exoplaneet), en het volgen van individuele sterren die bewegen rond het superzware zwarte gat in het centrum van de ...

2 maart 2020: De vage gloed van de Melkweg lijkt als een waterval over de VLT Survey Telescope (VST) bij ESO's Paranal Observatory te stromen. Op 2635 meter boven zeeniveau biedt de VST een ongeëvenaarde blik op de prachtig heldere hemel boven de Atacama-woestijn in Chili. Het is de grootste telescoop ter wereld die is gewijd aan uitgebreide waarnemingen in zichtbaar licht, en hij draagt ​​bij aan een breed scala aan onderzoeken, van het ontdekken van objecten in ver verwijderde zonnestelsels tot het zoeken naar overgangen van exoplaneten, tot het bestuderen van de structuur en evolutie van onze melkweg. Boven de VST vallen enkele sterren net buiten de hoofdband van de Melkweg in het bijzonder op: de heldere roodachtige ster is Betelgeuze, een rode superreus op 640 lichtjaar afstand waarvan we denken dat hij kort voor een supernova-explosie staat. Betelgeuze en Bellatrix, de zwakkere witte ster links ervan, vormen de schouders van Orion ...

24 februari 2020: Een nieuw onderzoek onder leiding van Pierre Vernazza (Laboratoire d'Astrophysique de Marseille, Frankrijk) uitgevoerd met behulp van ESO-faciliteiten heeft de planetoïde Pallas voor het eerst waargenomen met extreem hoog oplossingsvermogen. De planetoïde kon zo gedetailleerd worden waargenomen dankzij de adaptieve optiek (AO) van de SPHERE-camera op de Very Large Telescope (VLT). De Duitse astronoom Heinrich Wilhelm Matthäus Olbers ontdekte Pallas op 28 maart 1802. De planetoïde, vernoemd naar de Griekse godin Pallas Athene, werd - samen met vele andere planetoïden die ontdekt werden in de 19e eeuw - aanvankelijk geclassificeerd als een planeet. Naarmate de tijd verstreek en de technologie verbeterde, werd Pallas later geherclassificeerd als een planetoïde. Tegenwoordig staat hij bekend als de op twee na grootste planetoïde in het zonnestelsel, met een gemiddelde diameter van 512 km. Hoewel Pallas na Ceres en Vesta de grootste bekende planetoïde in het zonnestelsel is, is het de enige van deze grote ...

17 februari 2020: Diep in de Chileense Atacama-woestijn, ver van de lichtvervuiling die veroorzaakt wordt door menselijke activiteit, bevindt zich ESO's Paranal Observatorium: een toonaangevende onderzoek locatie met een van de donkerste luchten op aarde. Paradoxaal genoeg is het deze extreme duisternis die de hemel in technicolor laat oplichten in deze opname. Het opvallende stralende licht dat hier in de lucht zichtbaar is, is een fenomeen dat airglow wordt genoemd en dat een magische uitstraling geeft aan de toch al adembenemende nachthemel. Zoals de naam al doet vermoeden, is airglow een vage gloed in de lucht die ontstaat wanneer atomen en moleculen in de atmosfeer een verbinding aangaan en straling uitzenden. Het is alleen zichtbaar in gebieden waar de lucht donker genoeg is zodat kunstlicht het niet overstraalt. Dit fenomeen was het onderwerp van ESOcast 78. Dit vergezicht werd vastgelegd vanuit de site van VISTA, the Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy. ...

10 februari 2020: Sterren worden omringd door wat een corona genoemd wordt- een diffuse aura van plasma die de ster lijkt te omringen. Bij de zon kunnen we deze corona het beste zien tijdens een zonsverduistering, wanneer de maan voor de zon schuift en het gezicht van onze ster bedekt. De zonnecorona verschijnt dan als een heldere krans rond de verduisterde zon. Een afbeelding van de corona van de zon te zien tijdens een zonsverduistering van 1999 is hier te zien. Maar er is ook het optische fenomeen van een corona, veroorzaakt door de diffractie van het licht van een helder object - zoals de zon, andere sterren, de maan en heldere planeten - door waterdruppels of ijskristallen in de atmosfeer van de aarde. Juist dat gebeurt in deze ongewone opname, waar een zeldzame corona van de planeet Jupiter te zien is boven de Atacama-woestijn in Chili. De prachtige rode en groene kleuren ...

3 februari 2020: Deze opmerkelijke foto toont het ESO La Silla-observatorium op de voorgrond met de planeten Venus en Jupiter laag aan de hemel en de Melkweg daarachter. Het duurde wel drie nachten voordat Zdenek Bardon, de fotograaf, dit prachtige beeld vast kon leggen; astrofotografen zijn afhankelijk van de grillen van het weer en bij deze foto was dat geen uitzondering. Hij moest drie dagen wachten op een kristalheldere nacht zonder wolken en met een lage luchtvochtigheid om Venus, Jupiter en de Melkweg in al hun glorie te vangen. La Silla is een bijzondere locatie voor astronomie omdat het relatief weinig lichtvervuiling heeft waardoor de sterren kristalhelder lijken – ook al zijn lichten van menselijke woningen aan de horizon zichtbaar. Deze plaats heeft ook een uitzonderlijk lage luchtvochtigheid dankzij de hoogte van 2400 meter boven zeeniveau. Hoge luchtvochtigheid is een probleem voor zowel professionele astronomen als astrofotografen. Spiegels en lenzen kunnen beslaan door ...

27 januari 2020: Deze foto, gemaakt door ESO foto-ambassadeur Babak Tafreshi, vertoont vurige kleurstrepen langs de horizon bij het Paranal Observatorium in Noord-Chili, waardoor de vier unit-telescopen van de Very Large Telescope (VLT) baden in een zachte, perzikachtige gloed. De Melkweg lijkt recht omhoog te komen uit een van de unit-telescopen, aan weerszijden begrensd door een spectaculaire reeks sterren, waaronder Sirius, die straalt bovenin de foto. Sirius maakt onderdeel uit van de Grote Hond (Canis Major), is de helderste ster aan de hemel en is eigenlijk een dubbelster, bestaande uit een hoofdreeksster (Sirus A, een stabiele, “volwassen” ster waarbinnen nucleaire fusie plaatsvindt) en een witte dwerg (Sirius B, een dode ster met een hoge dichtheid, die allang geen nucleaire brandstof meer heeft). Langs de linkerrand van de Melkweg is een kleine groep heldere sterren te zien. Dit is de Gordel van Orion, een opvallend asterisme bestaande uit drie sterren in een rechte lijn. ...

20 januari 2020: In de Melkweg komt op veel plaatsen stervorming voor. Hier komen nieuwe sterren tot leven in ineenstortende wolken van gas en stof. Een van die regio’s, Gum 26, is te zien in deze afbeelding verkregen met het FORS instrument van ESO’s Very Large Telescope in Chili. Gum 26 ligt op ongeveer 20.000 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Zeilen (Vela) aan de Zuidelijke hemel. Het is een H-II-gebied, ofwel emissienevel, waarin de intense ultraviolette straling van pas gevormde sterren het omringende waterstofgas ioniseert, waardoor dit gas een zwakke, roze gloed uitstraalt. Door het bestuderen van dit soort gebieden leren astronomen meer over de omstandigheden waaronder sterren ontstaan en hoe ze hun kosmische omgeving beïnvloeden. Dit beeld maakt deel uit van het ESO Cosmic Gems-programma, een outreachinitiatief om met ESO-telescopen afbeeldingen van interessante, intrigerende of visueel aantrekkelijke objecten te produceren voor educatie en publieksbereik. Het programma maakt gebruik van telescooptijd ...

13 januari 2020: Hij is eens gebruikt als de buitenaards aandoende schuilplaats van een James Bond schurk, maar de ESO Residencia heeft normaal gesproken een minder sinistere benutting! Sinds het voltooien van de bouw in 2002 is het een tweede thuis voor astronomen, ingenieurs en technici die werken bij het Paranal Observatorium in Chili. Het gebouw bevindt zich 2400 meter boven zeeniveau in de Mars-achtige Atacamawoestijn, een paar kilometer van Cerro Paranal vandaan — de berg waarop ESO’s Very Large Telescope (VLT) en Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA) staan. Overdag baadt het hotel in natuurlijk zonlicht, dat het gebouw binnenkomt door een enorme koepel op het dak met een diameter van 35 meter. Op deze foto is het gebouw ‘s nachts te zien, met de glazen koepel prachtig verlicht onder de caleidoscopische boog van blauw, rood en roze van de Melkweg. Twee aangrenzende sterrenstelsels, de Grote en Kleine Magelhaense Wolken, ...

6 januari 2020: Vergeleken met hun meer gedetailleerde spiraalvormige neven en nichten lijken elliptische sterrenstelsels op zachte, nevelige wolken. Ze hebben ongedefinieerde grenzen en heldere kernen omgeven door een wazige, diffuse gloed. Uiterlijk kan echter bedriegen. Ten minste 10% van de elliptische stelsels reikt veel verder de kosmos in dan je zou verwachten, en heeft veel fijnere structuren dan je op het eerste gezicht ziet — eigenschappen zoals lussen en shells (“schelpen”). Het sterrenstelsel linksonder, NGC 474, is gelegen op ongeveer 100 miljoen lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Vissen. Het is een prachtig voorbeeld van een elliptisch stelsel met shells; grote, piekerige staarten omringen het hoofdlichaam van het sterrenstelsel, terwijl de binnenstructuur wordt gevormd door een aantal concentrische ringen. De volledige omvang van het sterrenstelsel is zelfs te groot voor dit gezichtsveld. De ranke buitenste gebieden van NGC 474 golven en slingeren weg als rook, en strekken zich uit over grote afstanden. Astronomen ...