Mededeling

Het steunmechanisme van de M5 spiegel van de ELT is nu voltooid

4 september 2024

Het unieke ontwerp met vijf spiegels van ESO’s Extremely Large Telescope (ELT) is van meet af aan een drijvende kracht geweest op het gebied van optica en techniek, en vandaag is geen uitzondering: het steunmechanisme van de vijfde spiegel van de ELT, M5, is voltooid. M5 is de grootste kantelbare spiegel ter wereld en zijn indrukwekkende steunmechanisme kan het door de ELT verzamelde licht tot wel tien keer per seconde bijsturen, om de door de telescoop vastgelegde beelden te stabiliseren.

De zogeheten M5-cell is een steunmechanisme dat aan de ELT wordt bevestigd en de M5-spiegel verbindt met het grotere ELT-geraamte. Hij is ontworpen, gebouwd en getest door het Spaanse bedrijf Sener, in hun ruimtevaart- en defensiefaciliteiten nabij Barcelona. Sener is tevens verantwoordelijk voor het bijbehorende besturingssysteem en aanvullende apparatuur. ESO’s directeur-generaal Xavier Barcons en ELT-programmamanager Roberto Tamai brachten vandaag een bezoek aan het bedrijf om de voorlopige oplevering van de M5-cell te vieren.

De uitdaging die Sener aanging was de ontwikkeling van een mechanisme dat de M5-spiegel met hoge snelheid en nauwkeurigheid kan aansturen. Dat is gelukt door een specifiek actuatorsysteem – geproduceerd door Cedrat Technologies in Frankrijk – op een zeer stijve structuur te monteren en door zeer snelle en nauwkeurige positie-sensoren te verbinden met een geavanceerde digitale processor, waarmee een extreem nauwkeurige regeling van de spiegelpositie wordt bereikt.

Met 2,7 bij 2,2 meter is M5 de kleinste van de vijf spiegels van de ELT, maar desondanks is het de grootste kantelbare spiegel die ooit voor een telescoop is gemaakt. Het kantelmechanisme van de M5-cell past de hoek van de spiegel tot wel tien keer per seconde tot op enkele tientallen milliboogseconden aan, zonder de spiegel te doen buigen. De minuscule bewegingen compenseren verstoringen door wind, atmosferische turbulentie en telescoopmechanismen die de beeldkwaliteit nadelig beïnvloeden. In combinatie met M4 – de vierde spiegel in de lichtweg van de ELT, vormt dit een adaptief optisch systeem dat hemelopnamen stabiliseert, zodat de ELT de scherpste en detailrijkste foto’s kan maken die ooit met een optische telescoop zijn verkregen.

Terwijl de M5-cell werd vervaardigd, is door het Franse bedrijf Mersen Boostec de M5-spiegel voltooid, die momenteel wordt gepolijst door Safran Reosc – eveneens een Frans bedrijf. Zowel de spiegel als het steunmechanisme zullen uiteindelijk naar Chili worden verscheept om deel uit te maken van de structuur van ’s werelds grootste ‘oog op de hemel’, dat momenteel in de Chileense Atacama-woestijn wordt gebouwd.

ESO’s ELT zal naar verwachting later dit decennium zijn eerste licht opvangen en is klaar om enkele van de grootste wetenschappelijke uitdagingen van onze tijd aan te gaan, door de verste uithoeken van de kosmos te onderzoeken en aarde-achtige planeten rond andere sterren op te sporen.