Mededeling

Gigantische kaart van het universum is halverwege

VLT-survey brengt de positie van 55.000 sterrenstelsels in kaart

12 maart 2013

Het grootste project dat ooit is ondernomen om het universum in drie dimensies in kaart te brengen met ESO-telescopen is halverwege. Een internationaal team van astronomen heeft het VIMOS-instrument op de ESO Very Large Telescope gebruikt om de afstanden tot 55.000 sterrenstelsels te meten als onderdeel van de VIPERS-survey. Hierdoor waren ze in staat een bijzonder driedimensionaal beeld te creëren van de ruimtelijke distributie van sterrenstelsels in het jonge heelal. Het complexe web van de grote schaal structuur van het universum is hiermee tot in detail blootgelegd.

Door het kosmisch web te bestuderen kunnen astronomen theorieën over de formatie van het universum testen en meer te weten komen over de eigenschappen van de mysterieuze donkere materie dat zorgt voor de versnelde uitdijing van het heelal. Door in kaart te brengen hoe de grote schaal structuur groeit na verloop van tijd kunnen ze ook controleren of Einsteins algemene relativiteitstheorie precies klopt of dat deze theorie moet worden aangepast.

VIPERS is de meest gedetailleerde survey tot op heden van sterrenstelsels in het vroege heelal op het moment dat het voor het eerst werd gedomineerd door donkere energie. Dit moment vond plaats toen het universum vijf tot negen miljard jaar oud was - ongeveer de helft van zijn huidige leeftijd die gelijk is aan 13.7 miljard jaar. Hoewel de survey nog niet is voltooid, zorgt VIPERS al voor opwindende wetenschappelijke resultaten, inclusief een eerste schatting van de huidige snelheid van de expansie van de grote schaal structuur en de beste telling ooit van het gemiddelde aantal zware sterrenstelsels in deze periode van de geschiedenis van het universum.

Deze week dient het team meerdere artikelen in voor publicatie in wetenschappelijke tijdschriften die de survey en de eerste resultaten beschrijven om deze mijlpaal te markeren. De resultaten van VIPERS worden openbaar gemaakt voor astronomen over de hele wereld. De huidige catalogus van de afstanden tot sterrenstelsels wordt in september dit jaar gepubliceerd. 

Noten

[1] Het licht van elk sterrenstelsel wordt ontleedt in verschillende kleuren door VIMOS. Door de precieze analyse die hierop volgt kunnen astronomen bepalen hoe snel een sterrenstelsel zich van ons af lijkt te bewegen – zijn roodverschuiving. Hieruit wordt de afstand afgeleid, die gecombineerd met zijn positie aan de hemel, zijn locatie in het universum aangeeft.

[2] VIPERS staat voor VIMOS Public Extragalactic Redshift Survey. Meer informatie is hier te vinden.